Acı Yavşan Otunun Faydaları

Tarihçesi:

Latince ismi “Veronica beccabunga” olan Yavşan otunun anavatanı Avrupa olarak bilinir. Ancak Asya ve Kuzey Amerika’nın zengin killi ve kireçli topraklarında da yetişmektedir. Orman kenarlarında, güneş alan bölgelerde, ormanların az ağaçlı bölümlerinde, mera, çimenlik ve duvar çatlaklarında doğal olarak yetişen bir bitkidir. Bitkinin tarihi çok eski dönemlere dayanır. Türkiye’de İç Anadolu, Kuzey Anadolu ve Güney Doğu Anadolu bölgesinde sıkça yetişmektedir.

Acı Yavşan otunun bilinen ismi dışında halk arasında kullanılan farklı imsileri de vardır. Bunlar; ak pelin, acı pelin, acı yavşan ve Avrupa çayıdır. İçerisinde tanen, flavonlar, kahve asidi ve glikozitler bulunmaktadır. Yeni toplanan bitkinin kokusu yoktur, ancak kuruduktan sonra hoş bir kokusu ve aroması oluşur. Bitki Sıracagiller familyasına aittir. Bitkinin boyu 110-120 cm civarındadır.  Çiçekleri beyaz, mavi veya yeşil, gri renklerde olup, kabarık gövdeye sahiptir. Gövdesinde ince tüyler bulunmaktadır. Taze toplandığında tadı acıdır. Kurutulduktan sonra hoş bir aromaya sahip olur. Genel olarak sonbahar mevsiminde çiçekleri solduktan sonra toplanıp, havadar ve gölge yerlerde kurutularak kullanılır.

Acı yavşan otunun faydaları saymakla bitmez. Ancak, düzenli kullanımdan sonra etkisi görülebilen bir bitkidir. Bir bardak kaynar suyun içine 1-2 tatlı kaşığı atılıp, 10 dakika dinlendirildikten sonra içilmelidir. Günde bir kez ve sabahları içilmesi tavsiye edilir. Doz aşımında bir takım yan etkiler görülebilmektedir. Sinir sistemi gerginliği veya baş ağrısına sebep olabilir. Böyle durumlarda, bitkinin kullanımına bir süre ara vermek yeterli olacaktır. Bu tür yan etkiler görüldüğünde, keçi boynuzu yemek yada kaynatıp içmek yan etkilerin azalmasını sebep olabilir.

Acı yavşan otu, çayı yapılarak içilebileceği gibi, harici olarak yaralarda, ciltteki tahriş ve kızarıklıklarda kompres yapılarak kullanılabilir. Bunun dışında banyo suyuna katılarak veya saç bakımında kullanılabilir.

Acı Yavşan Otunun Yararları

• Nefes darlığını tedavi eder.
  
• İştah açar. Sindirimi kolaylaştırır.
  
• Gaz gidericidir. Özellikle bu özelliği sebebiyle, bebeklerde gaz giderci olarak kullanılabilmektedir.
  
• Vücudun direncini artırır.
  
• Kabızlığı önler.
  
• Bağırsak parazitlerini yok eder.
  
• Yaralara iyi gelir.
  
• Kan basıncını düzenler.
  
• Kanı temizler.
  
• Tampon olarak kullanıldığında kanamaları durdurur.
  
• Siyatik, romatizma ağrılarına iyi gelir.
  
• İdrar söktürücü özelliğe sahiptir.
  
• Saç bakımında etkili bir bitkidir.
  
• Baş, omuz, kulunç ağrılarının azalmasına yardımcı olur.
  
• Karaciğer ve midenin düzenli çalışmasını sağlar.
  
• Hemoroid tedavisinde kullanılabilir.
  
• Ödem atıcı özelliğe sahiptir.
  
• Sara hastaları da kullanabilmektedir.
  
• Nefes darlığı tedavisinde, sinirli otla birlikte kaynatılarak içildiğinde daha etkili olmaktadır.
  
• Bağırsak ve mesane iltihaplarında, kaynatıldıktan sonra bir tatlı kaşığı bal katılıp içilmesi tavsiye edilir. Birer tatlı kaşığı sinamiki ve acı yavşan otu kaynatılıp, bir tatlı kaşığı bal katılarak içildiğinde siyatik ağrılarına iyi gelmektedir.
  
• Maydanoz ile birlikte kaynatılıp içildiğinde kuvvetli bir idrar söktürücü olarak kullanılır.
  
• Bağırsaklar ve boşaltım sistemi için, biberiye otu ile kaynatılıp içilir.
  
• Mısır püskülü ile kaynatıldığında adet kanamalarını artırıcı özelliği bulunmaktadır.
  
• Tüm tariflere isteğe bağlı olarak tatlandırmak amacıyla bir tatlı kaşığı bal ile kullanılabilmektedir.
• Bağırsak kurtlarının yok edilmesinde kullanılır. Bunun için demlenen yavşan otu çayının her sabah bir bardak içilmesi gerekmektedir.
• Nefes darlığı tedavisinde kullanılır. Göğüs hastalıklarına, nezle ve bronşite iyi gelir. Yavşan otu ve sinirli ot birlikte demlenerek bir çay hazırlanır ve bal il tatlandırıldıktan sonra tüketilir. Sinirli ot kanı, ciğeri ve mideyi temizleyen bir ot türüdür.
• Adet söktürücü özelliği vardır. Mısır püskülü ile birlikte kaynatılarak hazırlanan yavşan otu çayı bal ile tatlandırılarak içilir.
• Saç dökülmelerinin tedavisinde kullanılır. Yavşan otu kaynatılarak hazırlanan kürle saçlar yıkanır. Sık ve düzenli kullanımda saç dökülmelerini önlediği görülmektedir.
• Siyatik yani halk arasında sinir romatizması olarak bilinen hastalığının tedavisinde kullanılır. Sinameki ile birlikte demlenen yavşan otu çayı bal ilave edilerek tüketilir. Bu kullanımda uzun süreli ve fazla miktarlarda kullanmaması gerekmektedir zira bağırsaklarda tembelliğe sebep olabilir.
• Mesane iltihaplarının giderilmesine ve mesanedeki kumların dökülmesine yardımcı olur. Yavşan otu çayı demlendikten sonra bal ile tatlandırılarak tüketilmelidir.
• İdrar söktürücü özelliği vardır, vücuttan ödem atılmasına yardımcı olur. Yavşan otu taze maydanoz ile birlikte kaynatılır ve bal ile tatlandırıldıktan sonra çay olarak tüketilir. Düzenli kullanımda ödem miktarında azalma görülür ve idrar alışkanlığı düzene girer.
• Yavşan otu kanı temizler.
• Sinirleri yatıştırır ve sinir sistemini düzenler.
• Yaraların iyileşmesine ve kaşıntıların sona ermesine yardımcı olur. Bunun için yavşan otu ile hazırlanan banyo kürü ile banyo yapmak, mümkünse bir küvet içerisinde vücudu dinlendirmek gerekir.
• Ağrı kesici özelliği vardır. Romatizmal ağrıların giderilmesinde etkilidir.
• Hazmı kolaylaştırır ve mideyi rahatlatır.
• Ağız ve boğaz yolundaki yaraların ( aft vb. ) iyileşmesinde oldukça etkilidir. Bu yaraların tedavisi için yavşan otunun öz suyu ile düzenli olarak gargara yapmak gerekir.
• Diyabetli hastalar üzerinde yavşan otu ile yapılan bir çalışmada yavşan otunun diyabetik hastaların kan şekerini düşürmek için kullandıkları oral anti diyabetikler ile benzer bir etki yarattığı görülmüştür. Bu araştırma sonrasında yavşan otunun şeker hastalarında kan şekerini düşürdüğü söylenmiştir.

Yavşan otunun kullanım şekilleri: 

• 2 tatlı kaşığı yavşan otu yaklaşık 300 ml kaynar suya koyularak 10 dakika demlenir. Demlenen yavşan otu çayı süzüldükten sonra tüketilebilir.
• Yavşan otu ile banyo kürü hazırlamak için 1 avuç yavşan otu 1 litre kaynar suya ilave edilir ve ağzı kapalı olarak 10 dakika demlenir. Hazırlanan bu kür küvetteki temiz suya karıştırılarak vücut içerisinde dinlendirilir. Küvet bulunmuyor ise banyo suyuna karıştırılarak vücuda dökülür.
• Yavşan otu fazla miktarda kullanıldığında baş ağrısına ve sinir gerginliğine sebep olabilir.

Ayrıca, yeni doğan bebekler de sıkça görülen ve en büyük problemlerden biri olan gaz sancılarını da acı yavşan otu ile önlemek mümkün olacaktır.

Ancak, bebeklerde kullanırken, bir bardak kaynar suyun içine bir çay kaşığı acı yavşan otu ve bir çay kaşığı çiçek tozu koyarak dinlendirmek gerekir. Hazırlanan karışım soğuduktan sonra, bebeğinize birkaç tatlı kaşığı vermeniz yeterli olacaktır. Bu tarife 2-3 gün devam ettikten sonra bebeğiniz daha rahat gaz çıkarabilecek ve kabızlığı giderilmiş olacaktır.

Acı yavşan otunun faydaları çok fazladır. Ancak, hamilelerde kesinlikle kullanılması tavsiye edilmemektedir.