Akrilik, modern endüstrinin önemli bir hammaddesi... Boyadan elyafa, iplikten cama kadar geniş bir kullanım alanı olan akrilik, hem hijyenik hem de dekoratif özellikli bir yapı malzemesi… Bu maddenin birçok versiyonuna hayatımızın hemen hemen her alanında rastlamak mümkün. İlgilisi dışında pek tanınmayan akrilik, aslında pek de yabancı olmadığımız bir madde…
Akrilik Nasıl Bir Maddedir?
Akrilik, aslında polimerlerin üretimi için kullanılan bir başlangıç maddesidir ve bir tür asittir. Polimer, “küçük moleküllerden oluşan bir zincirli molekül” olarak tanımlanabilir. PVC ve teflon ürünlerinde de kullanılan polimer, oldukça düşük maliyetli ve kolay şekil alabilen bir malzeme. Akrilikten üretilen polimerler, başka malzemelerin ve ürünlerin ana malzemesi oluyor. Örneğin termoplastik bir polimer olan Polimetilmetakrilat, cama alternatif olarak üretilen oldukça hafif, estetik, saydam ve dayanıklı bir malzeme. Bu malzemeye ‘akrilik cam’ adı da verilir. Kısa adı PMMA olan Polimetilmetakrilat otomotivden kozmetik sektörüne, tıbbi endüstriden aydınlatma sektörüne kadar geniş bir alanda kullanılıyor. PMMA, polimer ve akrilik tabanlı bir malzeme. Buna benzer akriliğin kullanıldığı birçok ürün endüstride önemli bir açığı kapatıyor.
Akrilik, asit türü olarak renksiz ve keskin kokuludur. İkame edici özelliği vardır. Oda sıcaklığında ve basıncında sıvılaşabilir. Doğal minerallerden ve yüzde 100 reçine barındıran homojen, masif, dayanıklı ve esnek yüzey malzemesi olarak da karşımıza çıkan akrilik, birçok yüzeyde kullanılan kaplama malzemelerinin de hammaddesidir. Ticari olarak kullanılan akrilik asitler, ısıya, ışığa ve metale maruz kaldığında polimerleşebilir. Akrilik asidin formülü “CH2=CH COOH” şeklindedir. Organik bir bileşik ve asit türüdür. Basit, doymamış karboksilik asittir. Polimerlerin başlangıç maddesi özelliği sebebiyle “poliakrilik” olarak da bilinen akrilik, polimerlerin genel bir tanımını bünyesinde barındırır.
Akrilik asit, ‘propenoik asit’ olarak da bilinir. Akrilonitril bileşiklerin hidroliziyle elde edilen akrilik asit, ‘poliakrilik’ adıyla bilinen polimerler grubunun püskürtülen üyeleri arasında yer alır. Alkol, eter, su ve klor gibi çeşitli maderlerle karıştırılarak çeşitli türleri oluşturulabilir.
Akrilik asit, çok zararlı bir asit türüdür. Cilt ve solunum yollarında hasara yol açar. Cilde temas ettiğinde, solunduğunda ve gözle teması olduğunda geri dönüşü olmayan sağlık sorunları ortaya çıkarabilir.
Akriliğin Özellikleri Nelerdir?
Akrilik, barındırdığı özellikler sebebiyle çok tercih edilen bir madde veya ürün… Akriliğin kullanımı ve tercih edilmesinin birçok sebebi var. Örneğin, mekânlarda yaşamı kolaylaştırır ve konfor sunar. Akriliği, özelliklerini inceleyerek daha yakından tanıyalım.
Akrilikten üretilen ürünler uzun yıllar dayanıklıdır. Antibakteriyel yapısı küflenmeyi önler, leke ve iz bırakmaz. Bu sebeple özellikle mutfak ve banyolarda hijyen sağlar. Hijyenik özellikleri sebebiyle sağlık alanında kullanımı yaygındır. Kolay temizlenebilir. Sıcağa dayanıklıdır, alev almaz, yanmaz. Akrilik malzemelerin birleştirilmesi sebebiyle iki parçanın ek yerlerinde bütünlük vardır yani ekler dikkat çekmez, görüntü uyumu oluşturur. Akrilik ürünler çok kolay işlenebilir, çeşitli tasarımlara olanak sağlar. Bu sebeple dekoratif mekânlar oluşturmaya olanak sağlar. Darbelere karşı dayanıklıdır.
Akrilik malzemelerin ipeksi bir yüzeyi vardır; ancak kolay çizilmez. Bu yüzeylerde leke ve çizikler basit işlemlerle ortadan kaldırılabilir. Gıda lekelerinden etkilenmez. Akrilik malzemelerin kesimi ve işlenmesi çok kolaydır. Çeşitli ısıl işlemlerin ardından kolayca şekil verilebilir. Dekoratif işlemler ve tasarımlar için kusursuz kullanım kolaylığı sağlar. İç mimarların ve tasarımcıların da el üstünde tuttuğu malzemelerin hammaddesi olan akrilik, esnek ve estetik yapısıyla dikkat çeken bir maddedir. Metal ve ahşap gibi birçok malzeme ve ürünle uyum ve bütünlük sağlar. Suya, kire ve aşınmalara dayanıklıdır. Masif olması sebebiyle renkleri ve dokuları özelliklerini korur. Saydamlığı sebebiyle çeşitli tür ve renkteki ışıklarla şık görünümler kazandırılabilir.
Akrilik Nerelerde Kullanılır?
Akrilik maddesi, geniş bir kullanım alanına sahip. Akrilikten üretilen ürün ve malzemelerin kullanımı çok yaygın ve elverişli. Kimyasal özellikleri ve ucuz maliyeti modern endüstri ve sanayide akriliği vazgeçilmez bir hammadde haline getirmiş. Endüstride geniş bir yelpazede kendine yer bulan akrilik maddesi, çeşitli varyasyonları ile birçok üründe başrol oynuyor. Endüstride yılda bir milyon tondan fazla akrilik ve türevlerinin kullanıldığı tahmin edilmektedir.
Özellikle yapı malzemeleri hammaddeleri içinde yer alan akrilik; dokuma elyafı, kaplama malzemeleri, iplik, optik malzemeler ve gereçler, levha, yapıştırıcılar, boya, yapı malzemeleri, yapıştırıcılar, zemin cilaları, plastikler, suda çözülebilen reçineler gibi bazı ürünlerin üretiminde kullanılır. Pleksiglas cam, orlon, akrilik iplik ve akrilan gibi ticari adlar da akrilikten üretilen malzemelerin genel tanımları içinde yer alır. Benzin ve etiler üretiminin yan ürünü olan propenin de elde edilmesinde kullanılır. Reçineler ve plastikler, akrilik bileşiklerin kimyasal sentezidir.
Akrilikten üretilen ürünler oldukça kullanım kolaylığı sağlayan nitelikli özellikler kazanır. Örneğin bu ürünler esnek, saydam, sert, mat, katı, sıvı, yumuşaktır. Akrilikten üretilen ürünlerin hijyenik özelliği de vardır. Bu sebeple özellikle mutfak, banyo, laboratuarlar ve eczacılık gibi sektörlerde kullanılan ürünlerin üretiminde kullanımı çok yaygındır. Gözlük camları, protez damak ve diş gibi ürünlerin dışında bazı ilaçlar da akrilik kullanılıyor.
Boya sektörünün de gözdesi bir madde olan akrilik, boyanın çabuk kuruması ve kolay yapışması gibi özelliklerin kaynağıdır. Ressamların çok sık kullandığı akrilik boyalar, duvarlarımızdaki tablolarda yer alan resimlerin ana maddesidir. Işığa ve çeşitli ortamlara dayanıklılığı sebebiyle akrilik boyalar başta resim olmak üzere birçok dekoratif çizimin de ana aktörüdür. Su bazlı boyaların imalatında kullanılan akrilik, boyalara birçok özellik katmaktadır.
Banyo ve mutfak tezgâhları, duş kabinleri, iç ve dış mekân kaplamalarında da kullanılan bazı akrilik ürünlerin özelliklerine de göz atalım. Örneğin, akrilikten üretilen elyaflar yüne çok benzer. Akrilik kumaşlar günlük hayatımızda kullandığımız birçok ürünün ana maddesidir. Örneğin masa örtüleri, perdeler, elbiseler akrilik elyaf ipliklerden üretilen kumaşların bir parçasıdır. Dünyadaki yün ihtiyacı göz önüne alınarak yapılan çalışmalar sonucu yapay lifler üretilmiştir. Yıllarca süren çalışmalar sonucu akrilik kullanılarak üretilen elyaflar, yün formunda pamuklu görünüm sağlar. Yıkanmasıyla şekli bozulmaz. Güve barındırmaz, çeşitli kimyasallara dayanıklıdır. Akrilik elyaflardan üretilen bazı ürünleri şöyle sıralayabiliriz: Halı, kilim, battaniye, süveter, peluş oyuncaklar, çorap, spor ve sentetik kıyafetler, araba tavanları, branda, çadır, aküler, dolgu malzemeleri…
Banyolardaki küvetler ve duş kabinlerinin malzemelerinde de akrilik kullanılır; çünkü bu malzemeler hafiftir, hijyeniktir, yalıtkandır. Montajı, temizliği ve bakımı kolaydır. Camsı yüzeylerin rengi solmaz. Isı kaybını minimum düzeyde tutar. Bu özellikleri sebebiyle duş tekneleri, paneller, küvetler ve diğer banyo malzemelerinde genellikle akrilik plakalar ve levhalar kullanılır.
Mutfaklarda kullanılan akrilik tezgâhlar da, metal ve ahşaplarla uyum sağlar. Kolay temizlenebilir özellikleri sebebiyle çok tercih edilir. Şık, konforlu ve lüks bir görünüm kazandırılabilir.
Yukarıda da bahsettiğimiz ve PMMA denilen akrilik levhalar, adından söz ettiğimiz birçok ürünün yapımında kullanılan levhalardır. Mika, pleksiglass gibi saydam malzemeler de PMMA tabanlıdır.
Akrilik, Uluslararası Yüzey İmalatçıları Birliği (ISFA) ve ISO: 9001: 2008 kalite standartlarına uygun malzeme ve ürünlerin üretimine olanak sağlayan ender maddelerden biridir. Hayatımızın her alanında rastladığımız akrilik, farklı şekil ve ürünlerle yıllarca insanların kullanımında olacak.