Yapacak bir şey bulamadığınızda ortaya çıkan can sıkıntısı, hayatınızı alt üste edebilir; yeni şeyler öğrenmenizi de tetikleyebilir. Nasıl mı?
İnsanlar oldukça garip. Çalışırken veya günlük işlerde yorularak şikâyet edenler, boş vakitlerinde can sıkıntısından yakınır. Bazen terk edildiği gibi garip düşüncelere yöneltebilen can sıkıntısına birçok çözüm bulabilirsiniz.
Can Sıkıntınızı Giderecek Öneriler
- Yemek yapın: Yemek ve ev işleri yapmaktan bıkan ev hanımları, çok iş yapmaktan sıkılabilir. Yine de yapacak bir şey bulamadığı için canı sıkılan ev hanımları, yeni yemekler yapmayı deneyebilir. İnternetteki “ismi garip” tarifleri uygulamak veya daha önce hiç yapılmamış bir yemeği yapmayı denemek, birkaç saatliğine de olsa can sıkıntısına çözüm olabilir. Akşam yemeği masasında farklı bir yemek görmek, ailenin diğer fertlerini heyecanlandıracaktır.
- Film izleyin: Evinizde canınız sıkılıyorsa, internetiniz ve televizyonunuz varsa film izleyebilirsiniz. Daha önce vizyonda yakalayamadığınız bir filmi internetteki güvenli sitelerden izleyebilirsiniz. Evinizdeki teknolojik olanaklara göre isterseniz bilgisayarınızda, isterseniz de bilgisayarınızı televizyona bağlayarak seçtiğiniz bir filmi izleyebilir, bu şekilde can sıkıntısına çözüm bulabilirsiniz. Mısır patlatmayı da unutmayın! Tabi, vizyon filmi izlemek isterseniz en yakın sinema salonu da bir alternatif olabilir.
- Müzik dinleyin: Her gün hemen hemen aynı müzikleri dinleriz. Tercih ettiğiniz radyoda genellikle son dönem şarkıları peş peşe dinletilir. Yeni müzikler keşfetmeyi deneyebilirsiniz. İnternette yüzlerce müzik ve klip sitesi mevcut. Bu sitelerde daha önce duymadığınız kategorilerde müzikler seçerek dinleyebilirsiniz. Dilerseniz bol bol yeni veya eski klipler de izleyebilirsiniz. Nostaljik şarkı veya klipler, sizi bambaşka diyarlara götürecektir. Böylece can sıkıntısını da evinizde bırakmış olursunuz.
- Keşfedin: Yaşadığınız şehir, ilçe veya köyde keşfetmeniz gereken farklı yerler mutlaka vardır. Daha önce gitmediğiniz parkları, yeşil alanları, ormanları, ünlü restoranları, kafeleri, tarihi ve turistik yerleri keşfedebilirsiniz. Küçük bir yerde yaşıyorsanız, yakındaki yerleşim yerlerini ziyaret edebilirsiniz. Maksadınız, farklı bir yerde yeni şeyler keşfetmek olsun. Örneğin, yaşadığınız şehirde tarihi bir restoranın özel yemeğini tadabilirsiniz. Bir köydeyseniz, doğa gezisine çıkabilirsiniz. Evinizin bulunduğu yere ve imkânlarınıza göre ne keşfetmek isterseniz…
- Görsel sanatlar: İlk akla gelen “can sıkıntısı kurtarıcısı” etkinlikler olan sinema, tiyatro, sergi ve konser gibi sanatsal etkinliklere gidebilirsiniz. Herhangi bir resim sergisi ve tiyatro gösterisi, hem sıkıntınızı giderir, hem de keyifli anlar yaşatır.
- Alışveriş: Aklınıza hemen para harcamak gelmesin! Günümüzde birçok insanın can sıkıntısını gidermek için uğradığı yerlerin başında alışveriş merkezleri geliyor. Buralarda mağaza vitrinlerine göz atabilirsiniz, yemek yiyebilirsiniz, bir kahve ve bir kitapla vakit geçirebilirsiniz. Ucuz birkaç parça ürün de alabilirsiniz veya almayı düşündüğünüz herhangi bir şeyi… Semt pazarları, esnaf sokakları da sıkıntınızı giderebilecek mekânlardan…
- Spor: Ruhsal ve fiziksel sağlık için herkesin ihtiyacı olan spor, en etkili “can sıkıntısı giderici” aktivitelerden biridir. Herhangi bir spor salonunda formunuza katkı yapabilirsiniz. Veya yürüyüş, koşu, egzersizler…
- Kurslar: Her gün canınızın sıkıldığı saatler varsa, bu saatlerde kendinize bir kurs ayarlayabilirsiniz. Dans, step, yoga, el işi, resim, müzik ve yabancı dil kursları gibi mekânlarda hem kendinizi geliştirirsiniz hem de can sıkıntınızı bir kenara bırakabilirsiniz.
- Gönüllü olun: Periyodik olarak canınız sıkılıyorsa periyodik olarak gönüllü olabilirsiniz. Yani bir yardım kuruluşunun faaliyetlerine katılabilirsiniz. Sosyal yardım vakıfları, hayvanları koruma dernekleri, çevre kuruluşları gibi onlarca sosyal kuruluşta görev almayı deneyebilirsiniz. Herhangi bir ücret beklemeyin. Unutmayın; can sıkıntınızı gideren herhangi bir aktivite size verilmiş en büyük ücret olacaktır!
- İnternet: Aslında interneti verimli kullanmayı bilen insanların canı pek sıkılmaz. Masanızdan dünyayı turlayabilirsiniz. Turistik siteler ilginizi çekmiyorsa kaliteli ve sanatsal fotoğraf sitelerinde vakit geçirebilirsiniz. Eski video ve fotoğraflarınızı düzenleyebileceğiniz veya montajlayabileceğiniz sitelere göz atabilirsiniz. Yabancı dil öğrenme sitelerinde farklı teknikler öğrenebilirsiniz. Basit online oyun siteleri ile vakit geçirebilirsiniz.
Felsefî Açıdan Can Sıkıntısı
İnsanların yapacak bir şey bulamadığı duygusal durumlara genel olarak “can sıkıntısı” adı veriliyor. Mevcut durumlara ve koşullara ilgi duymama, dikkatsizlik ve ilgisizlik hali, bunalım ve tedirginlik durumu gibi ruhsal ve duygusal hallerle de tanımlanabilir.
Can sıkıntısı; “yapılmak istenen eylem veya etkinliklerden alıkonulma”, “yapılmak istenmeyen bir eylem veya etkinliğe zorlanma” ve “ilgilenecek veya yapacak herhangi bir eylem veya etkinlik bulamama” şeklinde ortaya çıkabilir.
Bazı felsefecilere göre, tutkularla can sıkıntısı arasında bağlantı vardır. Can sıkıntısı ile acı arasında gidip gelen olgu yaşamdır; tutkular tarafından esir alınanlar yaşamda acı çeker. Can sıkıntısı, yaşamın olumsuz tarafının oraya çıkmasıdır.
Felsefi açıdan can sıkıntısı; bireyin kendisi tarafından oluşturulan yaşam şartlarına katlanamadığı durumlarda ortaya çıkar. İnsanın kendisi ile karşılaşmamak için aradığı herhangi bir meşguliyetin bulunamaması durumu olarak yorumlanır.
Bazı eleştirel felsefecilere göre, can sıkıntısı, endüstrinin gelişmesi sonucu topluma yönelik psikolojik bir cevap niteliğindedir. Sanayileşmiş toplumlarda insan yabancılaşır, yalnızlaşır ve doğadan uzaklaşır. Bunun sonucu olarak ortaya çıkan can sıkıntısı, şiddetin ve yıkıcı eylemlerin kaynağı olarak görülür. Bu açıdan can sıkıntısı, “üretici gücün felce uğradığı bir durum” olarak da tanımlanır.
Başka bir felsefi görüşe göre, “insanın boşlukla buluştuğu yer” olarak tanımlanan can sıkıntısı, boşluk hisseden insanların yapacak bir şeyler araması ve bulamaması halidir. Bir bakıma, “boşluğu doldurma arzusu”dur.
Varoluşçular, can sıkıntısını, “oyalanmayı devam ettiremeyen kişinin varoluşu fark etmesi” olarak tanımlar. Can sıkıntısı, pozitif psikoloji açısından, “mevcut becerilerden daha fazla beceriye sahip olma” durumudur.
Psikolojik Açıdan Can Sıkıntısı
İngilizce “boredom” kelimesinin karşılığı olan can sıkıntısı, ilk olarak 1852 yılında Charles Dickens’in kitabında dile getirildi. “Kasvetli Ev” romanında Leydi Deadlock’u tanımlayan Dickens, “evliliği onu sıkıntıdan öldürecek hale getirmişti” şeklinde bir ifade kullanıyor. Araştırmalara göre can sıkıntısı, sağlığı olumsuz etkiliyor, ömrü kısaltıyor. Buna rağmen insanın yeni şeyler üretmesini de tetikleyebiliyor.
Can sıkıntısı yaşayanları gruplara ayıran araştırmacılar, ilk gruptaki insanları “sürekli yeni deneyimler peşinde olanlar” olarak sınıflandırıyor. Buna göre, bu gruptaki insanlar için sıradan bir yaşam dikkatlerini canlı tutmuyor.
İkinci gruptaki insanlar ise, dış dünyayı ürkütücü buluyorlar ve rahat oldukları ortamın dışında bir ortam istemiyorlar. İkinci gruptaki insanlar acıya karşı oldukça duyarlıdırlar ve kendi köşelerinde yaşamayı tercih ederler; zamanla güvenli ortamları kronik bir can sıkıntısına dönüşür.
Psikolojik açıdan can sıkıntısı ile kötü alışkanlıklar arasında da bağlantı kuruluyor. Şöyle ki; sigara, alkol ve uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklar, can sıkıntısı sonucu ortaya çıkıyor. Aşırı yemek yemek gibi alışkanlıklar da can sıkıntısının bir tezahürü olarak kayıtlara geçmiş.
Can sıkıntısının tek iyi yönü ise merak duygusunu geliştirmesi olarak görülüyor. Araştırmalara göre, can sıkıntısı yararlı bir işi yapmaya veya öğrenmeye sevk edebilir. Bunun psikolojik açıklaması ise, korkunun tehlikeden kaçmayı tetiklemesi, üzüntünün hataları önlenmesi gibi can sıkıntısı da benzer şekilde merak duygusunu tetikleyerek yeni şeyler öğrenmeye itebiliyor. Bu açıdan can sıkıntısı, hayal gücünü geliştirebilir, ufuk açabilir.
Can Sıkıntısı Hakkında Alıntılar
- Mevlana: "Bazı şeyler kanatlarımızı açar. Bazı şeyler can sıkıntısı yapar ve hayal kırıklığını incitir. Biri önümüzdeki bardağı doldurur. Biz sadece kutsallığı tadarız."
- Dostoyevski: "İnsanın aklı çoğaldıkça, can sıkıntısı artar."
- Soren Kierkegaard: "Can sıkıntısı tüm kötülüklerin anası olduğuna ve sürekli ilerlediğine göre, şüphe yoktur ki: dünya geriye gitmektedir ve kötülük yayılmaktadır."
- Arthur Schopenhauer: "Can sıkıntısı öyle bir derttir ki; birbirini sevmeyen insanları birbirine aratır. Gündelik yaşantı, tutkularımız tarafından yönlendirilmediği sürece can sıkıcıdır."
- Heraklit: "Aynı şeyi tekrar tekrar yapmak sadece can sıkıntısı değildir, kontrol etmek yerine yaptığın şey tarafından kontrol edilmektir."
- Montaigne: "Herkesin üzerinde uzlaştığı konuşmadan daha sıkıcısı yoktur."
- Albert Camus: "Gerçek şu ki; herkes sıkılmıştır ve kendini yeni uğraşlar bulmaya adar."