Yüksek kalitesi sebebiyle Çin başta olmak üzere bazı ülkelerde üst düzey devlet yetkilileri tarafından yabancı konuklara ikram edilir. Oldukça nadir ve eşsizdir. Çay tutkunlarının koleksiyonlarının en nadide parçasıdır. Çin’in ünlü oolong çayları arasında yer alır. Uzun geçmişi ve kraliyet itibarı ile bilinir.
Bu kadar övgüyü hak eden Da Hong Pao çayının tarihinden etimolojisine, hikâyelerinden demlenmesine kadar her bilgiyi derledik! İçmeden önce bütçenizi kontrol etmelisiniz!
Da Hong Pao Çayı Nedir?
Da Hong Pao, Çin’in Fujian eyaletindeki dağlık Wuyishan (Wu Yi Dağları) bölgesinde yetişen bir kaya çayıdır. Bu bölgede dünyanın en iyi çayları yetiştirilir. En iyisi, Da Hong Pao’dur! “Wu Yi kaya çayı” olarak da bilinir; çünkü mineralleri çaya kaya tadı verir. Çince “Da Hong Pao” terimi, “büyük kırmızı kaftan” veya “kırmızı pelerin” anlamındadır.
Geleneksel olarak “Camellia Sinensis” adlı çay bitkisinden elde edilir. Bu bitkiden çeşitli işleme yöntemleri ile farklı türlerde çaylar elde edilir. Çeşitli fermantasyon yöntemleri ile elde edilen bu çaylar, dünyanın en değerli ve lezzetli çayları olarak biliniyor. Bu çaylar arasında en kaliteli ve pahalı olanı Da Hong Pao’dur.
Orijinal “Camellia Sinensis” bitkisinden alınan filizler, genetik olarak benzer çay türlerini üretmek için kullanılır. İşlenerek çeşitli tat varyasyonları üretilir. Toprak kalitesindeki farklılıklar ve son yıllarda yetişen bitkilerin lokasyonları Da Hong Pao çaylarının kalitesini sınıflandırır.
Da Hong Pao, tipik olarak bir “siyah oolong” çayı türüdür. Oksitlenmiş veya fermente edilmiş bir çaydır. Lezzeti de, oksitlenmesine izin verilen bu süreçle bağlantılıdır. Yüzde 40 oranında, yani yarı oksitlenmiştir. Koyu yeşil yaprakları, kahverengimsi tonlarını verir. Çayın ana maddesi, esasen sıkıca sarılmış uzun bükümlü sürgünlerdir. Çayda kullanılan bu sürgünler, iyi yetişmiş tomurcukları olan genç sürgünlerdir.
Da Hong Pao’nun lezzeti, yağmur sularının dağlardan kopararak sürüklediği minerallerden geliyor. Bu bölgede yetişen diğer çayların lezzetinin kaynağı da bu mineraller. Tipik olarak sadece orijin (köken) bölgelerinde veya anavatanında yetiştiğinde otantik olarak kabul ediliyor.
Çin’in güneyinde nehir kenarında bulunan Wuyishan bölgesinde onlarca çayevinde bu efsanevi çay bulunuyor. Birçok aile kuşaklar boyu çay işiyle uğraşıyor. Her bahar dağlara çıkıyorlar. Mahsulün iyi olması için çay tanrısı Lu Yu’ya dua ediyorlar!
Da Hong Pao Çayının Faydaları Nelerdir?
Çin’in efsanevi çayı Da Hong Pao, tıbbi faydaları bulunan bir çaydır. Adı, şifalı çaylar arasında anılır. Tarihte de faydaları veya şifaları, çeşitli rivayetlere konu olmuştur. Birçok hikâyede, Da Hong Pao’nun amansız hastalıklara şifa olduğuna dair bilgiler bulunur.
Her ne kadar bu şifalarıyla ilgili bilgiler teyide muhtaç olsa da, bilimsel anlamda, içeriğindeki faydalı maddelerin potansiyel faydaları göz önünde bulundurulmaktadır.
Sağlığa faydaları için genellikle orta veya düşük kalitedeki Da Hong Pao formları tercih edilir. Çayın sunduğu faydaların çoğu doğal bir antioksidan olan polifenol içeriğinden kaynaklanır. Ayrıca C vitamini bakımından önemli bir kaynaktır.
Bu eşsiz oolong çayın sağladığı potansiyel faydalara göz atalım;
- Sindirimi geliştirir: Bir fincan sıcak Da Hong Pao çayı, sadece rahatlatıcı değildir. İçeriğindeki antioksidanlar ve kafein, metabolizmayı geliştirmeye yardımcı olur. Mide işlemlerini daha iyi ve hızlı hale getirir; midenin sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Aynı zamanda bağırsakların besinleri emmesi ve atıkların atılması sürecini kolaylaştırır.
- Kilo vermeye yardımcı olur: Düzenli olarak çayı tüketerek metabolizma hızını artırmak mümkün. Böylece aşırı kiloların verilmesi için bir adım atılmış olur. Sağlıklı yiyeceklerle birlikte bu çayı içmek, karın yağlarından ve diğer atık maddelerden kurtulmaya yardımcı olur. Ayrıca, çaydaki kafein, düzenli fiziksel egzersizler için enerji artışı sağlar.
- Kalp sağlığını destekler: Çaydaki polifenoller, kandaki kötü kolesterol düzeyini düşürür. Bu durum, kalp sağlığının iyileşmesine yardımcı olur. Arter duvarlarında plak oluşumunu önleyerek, koroner kalp hastalığı gelişimini durdurabilir. Orta derecede kafeinli bir çay olduğu için kalp hastalığı olanların doktor tavsiyesi ile tüketmesi önerilir.
- Zihinsel uyanıklık sağlar: Bu Çin oolong çayı, gün boyu uyanık kalmaya ve odaklanmaya yardımcı olabilecek kafein içerir. Çaydaki kafein yavaşça kan dolaşımına katılır; böylece kahveden alınan enerjiye kıyasla daha uzun süre enerji sağlar. Ayrıca, aklı sakinleştiren ve sinirleri yatıştıran bir aminoasit olan “L-teanin”e de sahiptir.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir: Bazen bir fincan Da Hong Pao, ihtiyaç anında rahatlatıcı etkiden fazlasını sağlar. Hastalıklara karşı direnç sağlayan mineralleri ve vitaminleri içeren çaydaki antioksidanlar, bağışıklık sistemini geliştirir. Hastalıklara neden olabilecek virüs veya bakterilere karşı koruyucu işlev görür. Ayrıca, -daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmasına rağmen- kansere neden olan hücresel hasarı önlemeye yardımcı olabileceği belirtilmektedir. İçeriğindeki antioksidanlar, tümör gelişimine neden olan serbest radikallerle savaşmak için vücudu destekler.
- Sağlıklı bir cilt sağlar: Bu çayda bulunan antioksidanlar, erken yaşlanmanın etkilerine karşı koymak için gerekli maddelerdir. Düzenli olarak tüketilmesi, ciltteki koyu lekelerin, pürüzlerin ve kırışıklıkların giderilmesine yardımcı olabilir. Çayın yaşlanma sürecini tersine çevirmeye yardımcı olduğu iddia edilmektedir; çünkü içeriğinde yüksek miktarda bulunan antioksidanlar, çevresel strese ve cilde zarar verebilecek kirliliğe karşı etkilidir.
Önemli not: Çaydaki kafein düzeyi, çay bitkisinin hasat ve büyüme koşullarına bağlı olarak değişebilmektedir. Çayın esas olarak genç tomurcuklardan mı yoksa daha yaşlı yapraklardan mı elde edildiği bu anlamda dikkate alınması gereken önemdedir. Tipik bir Da Hong Pao çayı, diğer oolong çayları gibi orta seviyede kafein içerir. Kafein, birçok insan için faydalı olsa da istenmeyen yan etkilere de neden olabilmektedir. Kafeine duyarlıysanız baş ağrısı, sinirlilik ve uyumakta zorluk çekebilirsiniz. Yatmadan önce daha az içmeyi ya da içmemeyi tercih edebilirsiniz. Hamile ve emziren kadınlar için de kafein içeriği risk taşıyabilmektedir!
Da Hong Pao Çayı Nasıl Hazırlanır?
Günde iki öğün yemeklerden önce içilmesi tavsiye edilen Da Hong Pao, demlenmesi oldukça kolay, yüksek kaliteli bir çaydır. Birkaç basit yöntemle harika bir çay elde edilebilir.
Geleneksel olarak Da Hong Pao çayı, “yixing” kilinden yapılmış küçük bir çaydanlıkta veya Çin kültürünün bir parçası olan “gaiwan” adlı tekne şeklindeki kapta demlenir. Bu çay için küçük kaplar kullanmak, her bir fincan için demleme gerektirir. En ideal dem de bu küçük kaplarla elde edilir.
Çayınızı beyaz kaplarda servis edin, böylece rengini tam olarak görebilirsiniz.
Öncelikle Da Hong Pao çayıyla ilgili şu bilgileri paylaşalım;
- Çay için kullanılacak suyun sıcaklığı 90 ila 95 derece olmalıdır.
- Bir fincan için yaklaşık 250 ml su yeterlidir.
- Her bir fincan su için 1 ila 2 çay kaşığı çay gerekir.
- Hızlı demlenir; demlenme süresi 1 ila 2 dakikadır.
- Kullanılan yapraklar yeniden demlenebilir.
- Sütle birlikte içilmez.
- Bal veya şeker gibi tatlandırıcılar kullanılabilir.
Peki, bu efsanevî çay nasıl demlenir?
- Küçük bir çaydanlığa çay bitkisini koyun.
- Çayı hızlı bir şekilde durulamak için yapraklara sıcak su dökün.
- Yaklaşık 5 saniye bekleyin ve sonra suyu dökün.
- Bu işlemdeki amaç, yaprakları açmak yani birbirine girmesini önlemektir.
- 90 ila 95 derecede hazırlanan suyu çaydanlığa veya kaba dökün.
- Hızlı demlendiğinden, demleme süresini aşmamak için zamanlayıcı kullanılabilir.
- İlk ve ikinci demleme için yaklaşık 1 dakika yeterlidir.
- Her ek demlemede aynı tadı elde etmek için demleme zamanına 30 saniye ila 1 dakika ekleyin.
- Kaliteli bir Da Hong Pao çayı, birkaç kez demlenebilir.
- Tekrar demlemek için kaptaki su ve yapraklar tamamen boşaltılmalıdır.
Demleme sonucu parlak portakal rengiyle güzel bir çay elde edilir. Kendine özgü çiçeksi ve odunsu bir aromaya sahiptir. Bu çayı ilk kez tattığınızda hafif, meyvemsi, az acı ve asitli bir his verir. Ağızda uzun süre pürüzsüz bir tat bırakır.
Not: Da Hong Pao çayı; ızgara et, ızgara balık, çikolatalı tatlılarla birlikte enfes bir içecektir!
Dünyanın En Pahalı Çayı
Da Hong Pao, dünyanın en pahalı çayı olarak biliniyor. Orijinal formu, yani yıllanmış çalıların yapraklarından elde edilen yüksek kaliteli Da Hong Pao çayı, altından 30 kat daha pahalı. Gramı 1400 dolar olan efsanevi çayın 1 demliği yaklaşık 10 bin dolara mal oluyor.
Bu hesaba göre kilogramı 1,4 milyon dolar tutuyor. Ancak birçok kaynakta kilogramının 1,2 milyon dolar olduğu kaydediliyor. 1 milyon 25 bin dolarlık satış fiyatı verilen kaynaklar olsa da genel olarak çeşitli dönemlerde 1 ila 1,5 milyon dolar arasında satıldığını söylemek, çayın ne kadar değerli olduğunu anlatmak için yeterli olacaktır. Yani milyon dolarlık çaydan bahsediyoruz. Bu fiyatı ile “dünyanın en pahalı çayı” olarak tarihe geçmiş durumda.
Bir çay neden bu kadar pahalıdır? Orijinal Da Hong Pao çayı, yıllanmış çay bitkilerinden veya çalılarından üretiliyor. Diğer daha ucuz ve düşük kalitedeki Da Hong Pao çayları ise, yıllanmış çalıların parçalarından elde edilen yeni bitkilerden elde ediliyor. Bu yeni nesil çay, piyasada daha uygun fiyatlarla bulunabiliyor. Yani, milyon dolarlık Da Hong Pao, birkaç yüzyıldır ayakta duran çalıların bir ürünüdür.
Bu efsanevî çayın fiyatını artıran faktörler birden fazla. Çayın “dünyanın en pahalı çayı” olmasının nedenleri şunlar; yıllanmış çalılardan elde edilmesi, uygulanan yöntemlerin zorluğu, üretim süreçlerindeki özel işlemler ve nadirliği… Bu faktörlerin bir sonucu olarak ve tabi ki ünü sebebiyle astronomik fiyatlardan alıcı buluyor. Üretiminin yüksek maliyetini de not etmek gerekiyor. Tadanların söylediğine göre, lezzeti de fiyatının hakkını veriyormuş!
Bu çayı bu kadar özel ve pahalı yapan sebeplerin başında zengin aromatik içeriğinin etkisi yadsınamaz. Bu çay, ana bitkinin tüylü tomurcukları ve bir veya iki yaprağından elde edilir. Bu yapraklar sıkı bir şekilde yuvarlanmıştır ve yeşilimsi kahverengi renkleri vardır. Zengin orkide aroması ve uzun ömürlü muhteşem tadı, çayı yüksek kaliteli ve pahalı hale getiren karakteristik özellikleridir. Tabi ki çayın lezzetini bilenlerin ifadesiyle…
Da Hong Pao çayının orijinali, elde edildiği ana bitkinin azlığı sebebiyle pahalıdır. Bitkiler ne kadar eski ise üretilen çay da o derece paha biçilemiyor. Nadir ve pahalı bir çay olduğu için üretici veya satıcı ile alıcı arasında aracılar bulunuyor.
Da Hong Pao’nun ücreti ile ilgili birçok hikâye var. Örneğin, 1998 yılında bir zengin, çayın 20 gramı için yaklaşık 25 bin dolar (156 bin 800 yuan) ödenmiş. 2002’de de çayın 20 gram için 28 bin dolar (180 bin yuan) ödenmiş.
Wuyishan bölgesinde Da Hong Pao çayını uygun fiyatlarla bulmak mümkün. Orta kalite Da Hong Pao çayının kilogramı 100 dolardan satılıyor. Düşük kaliteli çayları, daha uygun fiyatlarda bulmak da mümkün.
Çeşitli ülkelerde liderlerin özellikle yabancı konuklarına ikram ettiği bir çaydır. Bazı kültürlerde, ileri gelen devlet adamları misafirlerine hediye olarak sunar. Özellikle onur konuklarına verilen yemeklerin en nadide içeceği olarak masalarda yer alan Da Hong Pao, ev sahibi için bir prestij sembolüdür.
Da Hong Pao Hikâyeleri ve Adının Etimolojisi
Dünyanın en pahalı çayı elbette ki tarihi bir zenginliğe sahip olmalı. Özellikle de çay denince ilk akla gelen ülke olan Çin’in otantik efsanelerinde mutlaka yer almalı. Da Hong Pao, bu anlamda zengin bir tarihe sahip. Bu sebeple birçok rivayette çayın şifasından ve değerinden bahsedilir.
Yöre halkı, çayı, görünüş olarak dilenciye benzetiyor. Bazıları çayın, Buddha’nın kalbini taşıdığına inanıyor. Pahalı fiyatını imparatorlara yakıştırıyorlar.
Bazı kaynaklarda 1279 yılında devrilen ve Çin’de 319 yıl hüküm süren Song Hanedanlığı döneminde keşfedildiği belirtiliyor. Ancak genellikle bu hanedanlıktan sonra kurulan Ming Hanedanlığı (1368-1644) dönemine atıfta bulunuluyor.
Ming imparatorunun, şifalarından dolayı birçok adamına bu çayı arattığı söylenir; çünkü annesinin hastalığını iyileştirdiğine inanmıştır. Rivayete göre, imparatorun adamları Wuyishan’da bir kaya üzerinde uzun 4 çalıda Da Hong Pao’nun ana bitkisini bulur.
Tabi, hikâyenin bu kısmında Da Hong Pao çayının nasıl elde edildiği ile ilgili net bir bilgi bulunmuyor. Ancak, rivayetin devamı çaya adını veren olayı anlatıyor. Ming hanedanı imparatoru bu 4 çalıyı korumak amacıyla üzerine örtülmesi için büyük kırmızı elbiseler veya pelerinler göndermiş. Çalıların üzerine örtülen bu elbiseler sebebiyle de “kırmızı pelerin çayı” adı verilmiş.
Çin mitolojisinde yer alan bir rivayete göre de, eski bir imparator mucizevî bir ilaç olarak gördüğü bu çaya karşılık minnet göstergesi olarak getirenlere “kırmızı kaftan” hediye etmiş.
Bir diğer efsanenin aktörü de bir Budist âlim. İmparatorluk sınavına girmek için başkente gitmek isteyen âlim, ciddi şekilde hastalanmış. Budist rahipler, yerel bir çay içirirler ve iyileşmesi için âlimi Tian Xin Tapınağı’nda kalmaya zorlarlar. Ancak âlim, sınav için gitmeye kararlıdır. Bazıları âlimin bu sınav için “en iyisi” olduğunu; bazıları da sınavı geçecek tek kişi olduğunu düşünür. Âlim, kendisini iyileştiren çay için rahiplere teşekkür etmek amacıyla çay çalılarını örtecek büyük kırmızı pelerin verir.
Bu rivayetlerin hangisi doğru bilinmez; ancak hikâyelerin ortak noktası, çayın o dönemde eşsiz bir şifa sağladığıdır. Ayrıca bu hikâyelerden, çay çalılarının, birkaç yüzyıl öncesinde keşişler tarafından tıbbî amaçlarla hasat edilerek, şifalı çay yapımında kullanıldığı ortaya çıkıyor.
İngilizce “Big Red Robe” şeklinde bilinen çay; çeşitli ülkelerde “kırmızı başlık”, “büyük kırmızı bornoz”, “büyük kırmızı elbise” veya “büyük kırmızı pelerin” gibi adlar alabilmektedir. Türkiye’de “kırmızı pelerin çayı” olarak bilinir.
Da Hong Pao Çayı Nasıl Elde Edilir?
Da Hong Pao’nun kalitesi, hasat edilmesinden pişirilmesine kadar zor ve uzun bir sürecin sonucudur. Bu karmaşık işlemler, Çin’in ünlü çay işleme yöntemlerinden biridir.
“Dünyanın en iyi çayı” şu işlemler sonucu elde edilir;
- Bu çayın yüksek kaliteli türleri yılda sadece birkaç gün elle hasat edilir.
- Daha sonra yayılarak, güneşte solmaya bırakılır. Bu süreç, suyun buharlaşmasını ve oksitlenmesini başlatır.
- Yapraklar daha fazla oksidasyona uğraması için karıştırılır. Bu işlem, acıyı ortadan kaldırır ve çay yapraklarının lezzetini dengeler.
- Oksitleşme gerçekleştikçe yapraklar dinlendirilir. Bu süreçte yüzde 40 oranında okside olur.
- Yaprakların hücre yapısı bozulduğu için yeşilden kırmızıya doğru bir renge dönüşmeye başlar.
- Bu dönüşüm, çaya meyveli ve çiçekli bir tat verir.
- Daha sonra yapraklar sıcak bir tavada preslenir ve pişirilir. Bu adım oksidizasyonu durdurur ve böylece tipik bir oolong çayı ortaya çıkar.
- Ardından yapraklara bükülme işlemi uygulanarak lezzetinin daha da artması sağlanır.
- Güneş, tavada ısıtma veya sıcak havada uygulanan bu işlemler, oksidasyonu durdurarak çay yaprağının korunmasını sağlar.
- Da Hong Pao çayı için son adım; çay yapraklarını geleneksel kömür veya modern elektrikli ocaklarda kavurma işlemidir.
- Uzun süren son işlem, çaya pürüzsüz, dumanlı ve meyveli bir tat verir.
Bunları Biliyor musunuz?
- Çin’de çay demleme yaklaşık 1500 yıldır sanat olarak görülüyor.
- Wuyishan bölgesinde bulunan çayevlerinde çay demleme ve tatma masaları bulunur. Raflarda da farklı çay yaprakları yer alır.
- Wuyishan’da kaliteli ve pahalı çay türleri yetişiyor. Bütün çaylar, ana çay bitkilerinin fidelerinden elde ediliyor.
- Ana bitkiden üretilen çayların sayısı azdır ve fazla rağbet görür. Bu sebeple pahalıdırlar.
- İngilizlerin çok sevdiği bir çay olan Da Hong Pao, tarihte casusluk faaliyetlerinin de bir parçası olmuştur.
- İngiliz bir botanikçi olan Robert Fortune, 1849 yılında sömürgeleştirmeye çalıştıkları Hindistan’daki bir şirket aracılığı ile Wu Yi Dağları’nda Da Hong Pao çayının elde edildiği bitkinin peşine düşmüş.
- Robert Fortune, kılık değiştirerek Çin’e girmiş ve Wuyishan’da Da Hong Pao çayının fide ve tohumlarını toplayarak, Hindistan’a ulaştırmış ve burada yerel çaylarla harmanlanarak üretimini sağlamıştır.
- Son yıllarda dünyadaki bazı şirketler ve koleksiyonerler, Da Hong Pao gibi pahalı çaylara yatırım yapmaktadır.
- Batı ülkelerinde hızla popüler hale gelen bir çay türüdür. Popülaritesi gideren artmaktadır.
- Günümüzde yıllardır ayakta duran orijinal, yıllanmış çay çalılarının birkaçı hala hayatta. Hatta turistler, bu tarihi çay bahçelerini ziyaret ediyor.
- Da Hong Pao bitkilerinden bazılarının 350 yıllık olduğu belirtiliyor.
- 2006 yılından bu yana koruma altına alınan tarihi çalılardan çay toplanmasına izin verilmiyor.
- Da Hong Pao çayı, bu eski çay bitkilerinin kırpıntıları veya parçalarından yetiştirilen çay çalılarından elde ediliyor.
- “Yavru çalı” olarak adlandırılan bu yeni nesil çay çalılarından belli bir kaliteye kadar çay üretiliyor; fakat yıllanmış çalılardan elde edilen Da Hong Pao çayı altın fiyatından daha pahalı hale geliyor.