Sabah akşam sokaklarda dolaştığınız, attığınız her oyuncağı salyalarını akıta akıta size geri getiren, kapıdan içeriye girdiğinizi gördüğü anda sevinçten ne yapacağını şaşıran ve bir ödül kemiği için istediğiniz her şeyi yaptırabileceğiniz minik dostunuz şu sıralar biraz farklı davranıyor olabilir. Daha önce hiç görmediğiniz bir ruh hali içerisindeyse bunun belirgin bir sebebi olabilir, o artık büyüyor ve kızgınlık döneminde!
Kızgınlık/kızan dönemi nedir?
Kızgınlık elbette köpeğinizin içerisinde bulunduğu ruh halini anlatan bir kelime değildir. Tamamen köpeğinizin cinsel isteklerinin başladığı, üreme döngülerinin doğurganlık aşamasına geldiği, bununla ilgili davranışlarda bulunduğu dönemi anlatmak için kullanılan bir tabirdir.
Dişi köpeklerde kızgınlık dönemi ne zaman başlar ve ne kadar sürer?
Köpekler kedilerin aksine daha uzun periyodlarda kızgınlık dönemine girerler. Dişi köpekler ortalama olarak 6 ayda bir veya 8 ayda bir kızgınlık dönemine girerler ve bu dönem yaklaşık olarak 3 hafta sürmektedir. Irklara göre değişmekle birlikte çoğu ırkta dişi köpekler ortalama olarak 6 aylık olduklarında ilk kızgınlık dönemine girdiklerini görebilirsiniz. Bazı ırklarda bu dönem 6 ayı bir süre geçtikten sonra da gözlemlenebilir. Bu gecikme bir problemin işaretçisi değildir.
Erkek köpeklerde kızgınlık dönemi ne zaman başlar ve ne kadar sürer?
Erkek köpekler de tıpkı dişi köpekler gibi ortalama olarak 6. Aylarından itibaren kızgınlık dönemine girerler. Irklarına bağlı olarak bu süreç birkaç ay daha ileriye atabilir. Dişi köpeklerin kızgınlık belirtileri genellikle ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ortaya çıkmaktadır. Ancak çeşitli çevresel faktörler sebebiyle köpeklerin kızgınlık dönemlerinde düzensizlikler meydana gelebilir ve bahsettiğimiz mevsimlerden tamamen bağımsız dönemlerde de kızgınlığa girebilirler.
Dişi köpeklerde kızgınlık belirtileri nelerdir?
Dişi köpeklerde kızgınlık döneminin en belirgin özelliklerinden biri köpeğin huysuz ve huzursuz davranışlarıdır. Alışık olmadığınız tuhaf hareketler yapabilir, her zaman keyifle uyduğu emirlerinize ve komutlarınıza uymayabilir. Köpeğinizi dışarıya çıkardığınızda ona çok yakın bir mesafede erkek köpeklerin kendisine yaklaşmasına izin verecektir. Bu da sizin açınızdan istenmeyen bir ilgi sürecini başlatabilir ancak köpeğiniz için oldukça doğal bir süreçtir. Dolayısıyla dişi köpeğinizi dışarıya çıkardığınızda mutlaka sizin kontrolünüzde olmasına ve tasmasız çıkmamasına özen göstermelisiniz. Ayrıca vajinalarında bir miktar kanama da gözlemlenebilir. Dişi köpekler fazla miktarda kan üretmediği için eğer küçük ırklardan birine ait bir köpeğe sahipseniz bu kanamayı fark etmeyebilirsiniz. Köpeğinizin sık idrara çıkması da kızgınlık belirtileri arasındadır.
Dişi köpeklerde kızgınlık dönemi (siklusu) hangi aşamalardan oluşur?
- Kızgınlık öncesi dönem
Bu dönem proöstrus dönemi olarak adlandırılır. Bu dönem ortalama olarak 9 gün sürmektedir ancak bazı ırklarda 17 güne kadar devam ettiği görülmektedir. Bu dönem öncesinde dişi köpek erkek köpekleri gözle görülür bir biçimde reddeder ve yanına yaklaşmalarını istemez. Karşı cinsi ısırabilir, saldırıya hazırlanmıyormuş gibi dişlerini gösterebilir ya da kaçarken kuyruğunu arka bacaklarının arasına sıkıştırabilir. Kızgınlık yaklaştıkça bu agresif tavırları azalır, erkek köpeklerin ona yaklaştığında verdiği tepkiler giderek yumuşar ancak yine de erkek ona doğru hamle yaptığında bundan korunmak için oturur veya karnının üzerine yatar. Vulva (üreme organının dış kısmı) ödem sebebiyle oldukça şişkin bir haldedir.
- Kızgınlık dönemi
Bu dönem östrus dönemi olarak adlandırılır. Dişi köpeklerin karşı cinsle çiftleşmeyi kabul ettikleri dönemdir. Karşı cinsi gördüklerinde vücutlarının arka tarafını alçaltır ve erkek köpeğe destek vermek için arka bacaklarını gerginleştirir. Vulva ödemi atarak gevşek bir hale gelir ancak bu gevşeme çiftleşme esnasında olması gereken kenetlenme için bir engel niteliğinde değildir.
- Kızgınlık sonrası dönem
Bu dönem diöstrus dönemi olarak adlandırılır. Bu dönemde dişinin vajinal akıntısındaki uyaranların erkek köpek üzerindeki etkisi giderek azalır ve biter. Erkek ne kadar çaba gösterirse göstersin dişi karşılık vermez. Bunun sonunda da erkek köpek uğraşmaktan bıkar ve dişiyi bırakır. Diöstrus dönemi ortalama 50 gün ile 80 gün arasında devam eder. Dişi köpeklerde görünen yalancı gebelik sorunu da bu dönemde yaşanmaktadır.
- Sakinlik dönemi
Bu dönem anöstrus dönemi olarak adlandırılır. Herhangi bir belirti gözlemlenmez. Genital organlar anöstrus döneminde kendini dinlenmeye alırlar.
Erkek köpeklerde kızgınlık belirtileri nelerdir?
Erkek köpekler kızgınlık dönemine girdiklerinde zaten oyuncu olan hallerine daha farklı oyunlar ve numaralar eklerler. Farklı köpekler ile bir araya geldiklerinde birbirlerini bu oyuna katıp birbirlerinin üstlerine atlayıp bel bölgelerine tutunarak üstlerine binmeye çalışabilirler. Bu gibi durumlarda köpeğinizi sosyal ortamlardan uzaklaştırmamalı ve onun oyunlarına engel olmamalısınız. Aksi takdirde engellenen davranışları için ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Kendi cinsleri yerine insanlarla oynamaya ve cinsel isteklerini insanların üzerinde tatmin etmeye çalışabilirler. Köpeklerin kızgınlık dönemlerinde insanların bacaklarına sarılmaları ve sürtünmelerinin sebebi buna dayanır.
Köpeklerde Çiftleşme
Dişi köpeklerin çiftleştirilmesi için kızgınlık dönemine girmesi yeterli değildir. Yapılan araştırmalarda ilk kızgınlığa girdiği dönemde yani ortalama 6 aylıkken çiftleştirilen dişi köpeklerin gelişiminin yavaşladığı/durduğu görülmüştür. Bu sebeple dişi bir köpeğin çiftleşmesi için gelişimlerini tamamlamaları beklenmelidir. Bu da ortalama 1.5 yaşına denk gelir.
Erkek köpekler çiftleşme için genellikle her gün hazırdır. Dişi köpeklerin çiftleşmek için en uygun zamanı kanama bittikten sonraki dönemdir zira dişi köpek kanaması olduğu esnada çiftleşmek istemez. Bu dönem de ortalama olarak kızgınlığın 9. Gününde başlar. En uygun günler kızgınlığın 8. Ve 15. Günleri arasındaki periyodik olarak takip edilecek tek sayılı ya da çift sayılı günlerdir.
Çiftleşme esnasında yaşanan kenetlenme sorunu ortalama 45 dakika sürebilir. Bu süreçte herhangi bir müdahalede bulunmamak gerekir.
Köpeklerde hamilelik ne zaman anlaşılır?
Köpeklerde gebelik çiftleşmeden yaklaşık bir ay sonra anlaşılır. Ancak veteriner hekimler çiftleşme sonrası yaklaşık 21. günde bir kan testi yaparak gebelikte ortaya çıkan bir hormon sayesinde bunu tespit edebilirler. Bu dönemde ultrason ile görüntüleme de yapılabilir. Bu test gebeliğin olup olmadığını belirler ancak yavru sayısı hakkında bir bilgi veremez.
Köpeklerde hamilelik belirtileri nelerdir?
- Çiftleşme sonrası ilk belirtiler ortalama 1 ay sonra ortaya çıkmaktadır. Bu belirtiler köpeğinizin meme uçlarındaki şişliklerle başlar. Aynı zamanda vajinal bir akıntı da söz konusu olabilir.
- Bu belirtilerden ortalama 20 gün sonra da köpeğinizin artan kilosundan ve karnındaki şişlikten hamilelik belirtilerini gözlemleyebilirsiniz.
- Bunun tam tersi olarak da bazı köpeklerde iştahta belirgin bir azalma ve depresyon belirtileri gözlemlenebilir.
- Köpekler gebelik süresi boyunca ciddi anlamda kilo alırlar. Kilo alma oranı ortalama olarak %25’e kadar çıkabilir.
- Hamile köpekler vakitlerinin çoğunu uyuyarak ve dinlenerek geçirirler.
- Köpeklerin gebelik dönemi ortalama olarak 63 gün sürer. Zaman zaman 56 günde sonlanan ya da 70 güne uzayan gebelikler de gözlemlenmiştir.
- Yavru sayısını öğrenmek için en uygun günler 49 ve 50. günlerdir. Bu günlerde veteriner hekiminiz röntgen yardımıyla yavru sayısını görüntüleyebilir ancak bu röntgen uygulaması yavruların gelişimini olumsuz olarak etkilediği için çok fazla önerilmemektedir.
- Doğum yaklaşıkça anne daha gergin ve huzursuz bir ruh hali içerisine girebilir.
Son olarak doğumdan birkaç gün önce köpeğiniz yemek yemeyi reddedebilir ve doğum yapmayı planladığı alanda daha çok zaman geçirerek kendine doğum için uygun bir ortam yaratmaya çalışabilir. Doğum başlamadan kısa bir süre önce de vücut sıcaklığında düşüş gözlemlenebilir.