Lapsang Souchong Çayı Nedir, Faydaları Nelerdir?

Çin’in enfes siyah çaylarından biri olan lapsang souchong çayının tadı oldukça güçlüdür. Aynı zamanda sağlıklı ve lezzetli bir çaydır. Bu ilginç çayın kendine özgü karakterini veren bazı sebepler var. Büyük, koyu ve bükülmüş yapraklar bu harika çayın temelini oluşturuyor; ama bu çayı diğer tüm çaylardan ayıran en önemli şey tütsülü aroması ve kokusudur. Başka hiçbir çayın tadı ve kokusu bu çaya benzemez. Bu eşsiz tat ve kokuyu elde etmek için bir dizi işlem ve özel aşamalar uygulanıyor. Bu siyah çayın hikâyesi ilginizi çekecek!

Lapsang Souchong Çayı Nedir?

Adı gibi tadı da ilginç olan lapsang souchong çayı, “tütsülü çay” veya “füme çay” olarak da biliniyor. Çin’in Fujian eyaletindeki dağlık Wu Yi bölgesine özgü bir siyah çaydır. Türkçe “lapsang suçong” şeklinde okunur. “Tütsülü çayların kralı” olarak nitelendirilmektedir. Bohea çayları gibi bir oolong çayı olmasa da Bohea ailesinin bir üyesidir.

“Lapsang”, Fujian eyaletindeki Tong Mu köyü çevresindeki alana verilen addır. Bu çay, ilk kez bu alanda yetiştirilmiştir.

“Souchong”, seçilen çay yapraklarını ifade eder. Diğer siyah çaylar için çay bitkisinin tomurcukları ve “pekoe” adı verilen ilk iki yaprağı kullanılırken; bu çayda “souchong” adı verilen dördüncü ve beşinci yapraklar kullanılır. Bu yapraklar, daha büyük ve daha yaşlıdır. Ayrıca, farklı bir kimyasal bileşime sahiptir.

Wu Yi bölgesinde yetiştirilen siyah çayların ana bitkisi olan “Camellia sinensis” bitkisidir. Lapsang souchong da bu bitkinin bir parçası olarak elde edilir. Yapraklar geleneksel olarak odun ateşinin dumanında kurutulur. Bu işlem, çaya tütsülü tadını vermektedir. Odun ateşinin oldukça tütsülü ve yoğun koku ve tadını alması sebebiyle “tütsülü çay” olarak anılır. Yani çayın “tütsülü” adını almasında da yaprakların kuruması için yakılan odunların dumanına atıf yapılmaktadır.

Çaydaki kafein içeriği birçok çay içicisinin kaygısıdır. Diğer tüm çaylar gibi bu Çin siyah çayı da kafein içerir. Çay bitkisi, genç yaprakların ve tomurcukların uçlarındaki kafeini yoğunlaştırır. Lapsang souchong çayı, daha yaşlı ve büyük yapraklardan elde edilir. Yani çay çalısının uçlarındaki tomurcuk veya yapraklar kullanılmaz. Bu sebeple diğer çaylardan daha az kafein içermektedir. Başka bir deyişle, nefis bir kahvaltı için ideal oranda kafein barındırır.

Lapsang Souchong Çayının Faydaları Nelerdir?

Lapsang souchong çayı, antioksidanlar, polifenoller, vitaminler ve aminoasitler bakımından oldukça zengindir. Bu özellikleri, insan sağlığı için birçok faydasını gündeme getirmektedir.

Peki, eşsiz bir tadı olan bu çayın ne gibi faydaları vardır?

Kilo vermeyi kolaylaştırır: Lapsang souchong gibi siyah çaylar, diyet programları için ideal bir seçenektir. Sindirimi iyileştirerek, metabolizmayı hızlandırır. Böylece sağlıklı kilo vermeye yardımcı olur.

Sindirimi destekler: Bu Çin çayı, vücudun yiyecekleri daha çabuk sindirmesine yardımcı olur. Vücudun emdiği yağ miktarını azaltarak, istenmeyen atık maddelerin daha hızlı atılmasını sağlar.

Alternatif kafein desteği sağlar: Kafein içeren güçlü aromalı bir içecek arıyorsanız lapsang souchong çayını denemelisiniz. Diğer siyah çaylar gibi kafein oranı yüksek değildir. Özellikle sabahları enerjik hissetmeyi sağlayacak yeterli miktarda kafein içerir. Çaydaki kafein, bir fincan kahvedeki kafeinden daha yavaş bir hızda kan dolaşımına karışır; ancak daha uzun süreli etki gösterir. Diğer kafein içerikli içeceklere göre daha uzun süre uyanık tutar, zihinsel odaklanmayı güçlendirir.

Nemlendiricidir: Lapsang souchong çayı, özellikle fiziksel aktiviteler için nemlendirici özellikte bir içecektir. Kafein içeriği, fiziksel etkinlikler, egzersiz ve antrenman gibi durumlarda enerjik hissetmeye yardımcı olur.

Kalp sağlığını iyileştirir: Çaydaki antioksidanlar kalp sağlığını iyileştirir ve kardiyovasküler hastalık riskini azaltır. Bu çay aynı zamanda kan basıncını azaltarak, kötü (LDL) kolesterolü ve kan şekeri seviyesini düşürür.

Doğal sedatiftir: Lapsang souchong çayının karakteristik sedatif yani sakinleştirici özelliği, içeriğindeki “teanin” adlı aminoasitten kaynaklanmaktadır. Çay demlenirken yapraklarından suya teanin salınır. Bu aminoasit; sinirleri yatıştırır, zihni uyarır ve odaklanmayı iyileştirir.

Enfeksiyon ve kanser riskini azaltır: Çaydaki antioksidanlar, polifenoller ve vitaminler bakterilere ve virüslere karşı savunma geliştirir. Ağrılı iltihaplara veya enfeksiyonlara neden olan zararlı ajanlara karşı vücudun savunma mekanizmalarını güçlendirir. Bağışıklık sistemini de güçlendirerek, serbest radikallerin DNA’ya zarar veren etkilerine karşı vücudun savaşmasını sağlar. Ayrıca, tümörlü hücrelerin büyümesini de önleyebileceği belirtilmektedir.

Lapsang souchong çayının yan etkileri hakkında da şu bilgileri verebiliriz;

Çayın yan etkileri kafein içeriği ile bağlantılıdır. Kafein bazı kişilerde zararlı olabilmektedir. Uykuya dalmakta güçlük çekiyorsanız; kendinizi sinirli ve endişeli hissediyorsanız; baş ağrısı ve kalp çarpıntısı başlamışsa bu çay sizin için uygun olmayabilir. Ayrıca, hamile ve emziren kadınların da, kafein içeriğinden dolayı bu çayı tüketmeden önce doktora başvurmaları önerilmektedir.

Günde 6 fincandan fazla tüketilmemesi tavsiye ediliyor. Aksi takdirde, faydalı olmaktan çıkarak zararlı hale gelebilmektedir. Fazla tüketilmesi durumunda baş ağrısı, baş dönmesi, uykusuzluk, düzensiz kalp atışları, kusma, ishal ve iştahsızlık gibi yan etkileri görülebilir. Bu belirtilerden herhangi biriyle karşılaşırsanız içtiğiniz çay miktarını azaltın.

Lapsang Souchong Çayı Nasıl Hazırlanır?

Eşsiz tütsülü lezzetli ve özel bir çay olan lapsang souchong çayının hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar var.

Lapsang souchong çayının hazırlanması için şu yöntem kullanılabilir;

• Çaydanlığa 1 fincan veya 250 ml su koyun.
  
• Suyu kaynama noktasına kadar ısıtın.
  
• Suya 1 fincan başına 1 çay kaşığı kurumuş çay yaprağı ekleyin.
  
• 3 ila 5 dakika demlenmesini bekleyin.
  
• Çayı fincana süzün.
  
• Eşsiz, tütsülenmiş ve çam kurumuna benzeyen aromasını hissedin.
  

Lapsang souchong için şu noktalara dikkat etmek gerekiyor;

Lapsang souchong çayı için en iyi çaydanlık, çay yapraklarının açılıp serbestçe dönebileceği yuvarlak bir porselen çaydanlık olabilir.

Bu çay için su sıcaklığı 95 ila 100 derece arasında olmalıdır.

Lapsang souchong çayını demlemek için filtrelenmiş veya kaynak sular tercih edilebilir. Sert sudaki mineraller çayın tadıyla etkileşime girme eğilimindedir.

Bu çay, çoğu siyah çaydan farklı olarak kişisel damak zevkine göre çeşitli sıcaklıklarda demlenebilir.

Demlenen çayın rengini tam olarak görebilmek için beyaz bir fincan tercih edilebilir.

Çayın yaprakları 3 ila 5 kez demlenebilir. Her demleme için demlenme süresini 30 saniye artırın.

Çayın yoğun tadını yumuşatmak için isteğe göre çeşitli çaylarla harmanlanarak içilebilir.

Çayın sert tadını bastırmak için harman oranı değişebilir. Örneğin; yüzde 10 oranındaki lapsang souchong çayı ile yüzde 90 oranında diğer çaylar harmanlanabilir.

Piyasada bulunan lapsang souchong çaylarının çoğu, harmanlanmış çaylardır. Bu harmanlarda genellikle yüzde 10 oranında lapsang souchong çayı bulunur. Daha yüksek oranda ise, çayın tadı daha serttir.

Güçlü lezzetinden dolayı çaya şeker veya süt eklenebilir.

Günün herhangi bir saatinde tüketilebilecek bir çaydır. Özellikle kahvaltılar için tercih edilebilecek lezzetli bir içecektir.

Baharatlı ve peynirli yiyeceklerle birlikte tüketilebilir.

Lapsang Sounchong çayı böyle hazırlanıyor!

Lapsang Souchong Çayı Nasıl Elde Edilir?

Lapsang souchong çayı, Fujian bölgesindeki çay çiftliklerinde elde ediliyor. Çay yetiştiricilerinin 17. yüzyılda elde ettiği tütsülü aromayı ortaya çıkarmak için birkaç aşamada bazı işlemler uygulanıyor.

Bu işlemleri şöyle sıralayabiliriz;

• Her yıl mayıs ayının ikinci haftasında büyük çay yaprakları hasat ediliyor. Nemli dağlık bölgedeki düşük sıcaklıklar, hasat takvimini geciktirebiliyor.
  
• Siyah çay için kullanılan çay tomurcukları genellikle ilk genç yapraklardır; ancak lapsang souchong çayı için daha büyük ve daha olgun yapraklar tercih edilir. Bu nedenle çay bitkisinden dördüncü ve beşinci yapraklar koparılır.
  
• Daha sonra soldurma ve yuvarlanma işlemlerine geçilir. Yapraklar, çam odun ateşinin üzerinde bozulmaya başlar. Yapraklar yumuşaklaşarak parlaklığını kaybedince sıkı şeritler halinde yuvarlanır.
  
• Yuvarlandıktan sonra çay yaprakları ahşap varillere yerleştirilir. Böylece çay bitkisinin yapraklarının siyah çay yapraklarına dönüştürmesi için gerekli oksidasyon süreci başlatılmış olur.
  
• Daha sonra yapraklar sıralanarak, oksidasyon işlemini durdurmak ve yaprakların aromalarını güçlendirmek için tavada kızartılır.
  
• Bu işlemde çay yaprakları karakteristik olarak dar şekilde yuvarlanır. Bu aşama, yaprakların içinde hapsedilmiş meyve sularını serbest bırakarak, güçlü tadın yüzeye çıkmasını sağlar
  
• Kurutma işlemi, lapsang souchong çayına eşsiz tadını veren aşamadır. Çay yaprakları, çam reçinesi içeren odunların yakılmasının ardından bambu sepetlerinde kurumaya bırakılır. Yapraklar kurudukça alevlerin ürettiği amber dumanı yapraklara nüfuz eder.
  
• Tüm bu işlemlerin ardından elde edilen siyah çay, koyu kırmızı bir renkle kahvaltı masalarında en müstesna yerini alır.
  

Lapsang Souchong Çay Çeşitleri Nelerdir?

Lapsang souchong, geleneksel bir Çin çayıdır; ancak artan popülaritesi sebebiyle diğer çay üretilen bölgelerde de souchong çeşitleri üretilmeye başlanmıştır.

Bu çayın çeşitleri şunlardır;

• Çin lapsang souchong: Tong Mu köyü bölgesinde yetişen üstün dereceli hakiki lapsang souchong çayıdır. Oldukça lezzetli ve özel bir çaydır. Çay yaprakları kırmızımsı siyah renklidir. Yüksek kaliteli gerçek lapsang souchong çayı, kısa bir süre için hasat edilir. Bu sebeple nadir ve pahalıdır.
  
• Tarry (Lapsang) souchong: Çayın bu çeşidi, Tayvan'da yetiştirilmektedir. En dikkat çeken farkı, ağır dumansı tadıdır. “Tarry souchong” adını, elde edilmesi sırasında son kurutma aşamasında uygulanan işlemden almıştır. Bu çay çeşidinde Çin usulünden farklı olarak çam odunları ile kurutma işleminde çam katranı kullanılır. Bu işlem, çaya güçlü bir lezzet ve aroma verir.
  

Lapsang Souchong Çayının Tarihi

Lapsang souchongun ilk kez nasıl elde edildiğine dair farklı hikâyeler bulunuyor.

En çok anlatılan hikâyeye göz atalım:

Çing (Qing) Hanedanlığı’nın Dao Guang döneminde bir ordu birimi, dağlık Wu Yi bölgesindeki Xingcu köyünden geçti. Ordu birimi, işlenmemiş oolong çay yaprakları ile dolu bir çay fabrikasında kamp kurmaya karar verdi. Çay işçileri, askerler kamp kurduğu için çalışamadı. Çay yapraklarının kuruması için yeterli zamanın olmadığını fark eden işçiler süreci hızlandırmaya karar verdi. Çay yapraklarını bambu sepetlerine yerleştirerek, yaktıkları çam ağaçlarının odunlarının üzerinde kurutmaya başladılar. Çay yapraklarının kuruması için yakılan odunların dumanı çay yaprakları tarafından emiliyordu. Bu durum çayın kokusunu ve tadını büyük ölçüde değiştirdi. Bu “mecburi” işlemler sırasında beklenmedik bir şekilde “füme çay” ortaya çıktı.

Çayla ilgili bu hikâyenin diğer versiyonunda da; “aslında ordunun bölgeyi işgal ettiği, çiftçilerin bu çabuk kurutma yöntemine başvurdukları ve böylece çayı kısa sürede kurutarak taşıdıkları ve çaldırmadıkları” şeklinde anlatılar bulunuyor.

Başka bir rivayete göre de; Wu Yi bölgesindeki çaylara olan yüksek talebe cevap veremeyen çay üreticileri, çayı hızlıca kurutmak için çam odununda kurutmayı denerken tütsülü lapsang souchong çayı ortaya çıkmış.

Bir diğer hikâye daha ilginç; eski haydutlar Tong Mu'daki bir çay çiftliğine ateş açmış. Çam sazlarında saklanan çay, çıkan yangının dumanına maruz kalmış. Çayın harap olduğu düşünülmüş; ancak Hollandalı tüccarlar çay yapraklarının tadını denemek istemişler. Tadına hayran kalmışlar. Sonra odun ateşinde kurutma yöntemi keşfedilmiş.

Bu hikâyeler doğru mudur bilinmez; ancak hep aynı sonuç ortaya çıkıyor: Çay çiftçilerinin çayı çabuk kurutmak için kullandıkları yöntemler ilk siyah çaylardan birini ortaya çıkardı. Özellikle Batılılar bu çayı çok sevdi. Lapsang souchong, günümüzde dünya çapında üretilen ve ihraç edilen bir çaydır.

Lapsang Souchong Çayı Hakkında Faydalı Bilgiler

• “Füme çay” olarak da anılan bu Çin çayı, 17. yüzyılın başlarında keşfedilmiş ilk siyah çay türünden biridir.
  
• Bazı kaynaklara göre lapsang souchong çayı, keemun çayından bile önce üretilen tarihteki ilk siyah çaydır.
  
• Çam odunu ateşinde kurutulduğu için kamp ateşi veya barbeküyü anımsatan tütsülü bir lezzet alır. Bazı insanların sevdiği bu lezzeti, bazıları da tercih etmez.
  
• Bu çayın bitkisi, Çin dışında Tayvan, Hindistan ve Sri Lanka gibi ülkelerde de yetiştirilmektedir.
  
• Lapsang souchongun aroması, çeşitli kimyasal bileşiklerin bir sonucudur. Aromanın en bol iki bileşeni “longifolen” ve “a-terpineol”dür. Bu iki bileşik, çaya sıra dışı lezzetini veren bileşiklerden en önemlileridir.
  
• “Longifolen” de dahil olmak üzere lapsang souchong aromasını oluşturan bileşiklerin çoğu sadece çam dumanından kaynaklanır. Bu özellik diğer çay türlerinde bulunmaz.
  
• Odun dumanı ile kurutma işlemi sırasında çayın tadından sorumlu bileşikler azalır. Sonuçta tatlar arasında bir denge kurulur.
  
• Lapsang souchong, Çin dışında da yüksek bir üne sahiptir. Çin’de "Batılılar için üretilen çay" olarak görülür.