Microlight, ultralight veya “motorlu yelken kanat” olarak da bilinen, sportif ve hobi amaçlı motorlu hafif hava aracıdır. Çok Hafif Hava Aracı (ÇHHA) sınıfına giren microlight, tek veya iki kişilik olabilir. Açık veya kapalı kokpiti bulunan mikrolightlar, Zodyak bot takılarak denizden de iniş ve kalkış yapabiliyor. Hatta kayak takıldığında iniş ve kalkışlar için karlı zeminleri bile kullanabiliyor. Adrenalin tutkunlarının gözdesi olan microlight, sınıfının en güvenli hava araçlarından biridir. Motoru dursa bile süzülerek inebilir. Kanatları, yarasa kanatlarına benzeyen microlight ile uçmak istiyorsanız makalemize göz atmanızı tavsiye ederiz.
Tanım
Microlight, 1970 yıllarda kendi imkânlarıyla uçmak isteyen adrenalin tutkunu insanların Avrupa’da geliştirdiği hava araçlarının bir türüdür. 1970’li yıllarda yüksek bir yamaçtan planör benzeri gergin brandalarla uçmaya çalışan ve havada kalmayı başaran uçma meraklısı insanların zamanla motor kullanarak geliştirdiği bir araçtır. 1980’li yıllarda Fransa’da delta ve yelken kanatlı araçlar geliştirilmiştir.
Microlight, genellikle açık kokpite sahip, bir veya iki kişilik motorlu bir hava aracıdır. İki veya 4 parçalı olan pervanesi kokpit üstünde veya arkada olabilir. Genellikle üç tekerlekli “trike” adı verilen bir şaseye sahiptir. “Motorlu delta kanat” (hang glider) olarak da bilinir. Küçük bir uçak görünümündeki türü, performans bakımından daha güçlü bir modeldir ve kapalı bir kokpite sahiptir. Microlight kullanan pilotlar, “UPL-M” türü lisansa sahiptir.
Özellikleri
Microlightlar, kanat, gövde, trapzen ve motordan oluşan güvenli bir hava aracıdır. Motoru dursa bile kanatlarının yapısı sayesinde süzülerek inebilir. Uçuş ağırlıkları en fazla 450 kilogramdır. Küçük motoru, hava veya su soğutmalıdır. Motoru genellikle 80 beygir gücündedir. 52 ila 105 beygir gücünde mikrolightlar da vardır. Motorları, otomobil benzini ile çalışan 2 veya 4 zamanlı motorladır. Yakıt depoları yaklaşık 50 litreliktir. Kokpitteki panelde altimetre, hız göstergeleri, devir saati gibi standart bir uçakta bulunması gereken bütün göstergeler bulunur. Bazı modellerinde GPS sistemi ve telsiz gibi cihazlar da bulunabilir.
İki kişilik microlightın kokpitinde pilot koltuğu önde, yolcu koltuğu arkadadır. İki farklı kumanda sistemi sebebiyle hem pilot hem de yolcu kumanda edebilir. Pilot ile yolcu, yüksek ses ve rüzgârdan dolayı kask takmak zorundadır. Kasktaki telsiz sistemi ile konuşabilirler. Havada 3 ila 5 saat kalabilir. Seyir hızı 80 knottur. Gerekli izinler alındığında 5 bin feette uçabilir. 100 ila 400 metre uzunluğundaki beton veya sert toprak zemine iniş ve kalkış yapabilir. Gövdesi, hafif ve sağlam alaşım metallerden yapılmıştır. Gövdeye monte edilmiş ikisi arkada, biri önde 3 tekerlek bulunur. Yüksekliği 3 ila 4 metre civarındadır. Havada 80 ila 150 metre hıza ulaşabilir.
Kanatları, hafif ve dayanıklı alaşım metallerden üretilen 10 ila 20 boru veya bardan yapılmıştır. Kanat büyüklüğüne göre barların yapıları da değişir. Kanat, gövdeye çelik pimlerle bağlanmıştır. Kanat açıklığı yaklaşık 10 metre ve yüzölçümü yaklaşık 15 metrekaredir. Kanatlarının üzeri, uçmaya ve süzülmeye uygun sağlam ve kalın kumaşla kaplıdır. Kanat, trapezle hareket ettirilir. Trapez ileri itildiğinde araç yükselir, geri çekildiğinde alçalır. Trapez sağa çevrildiğine sola; sola çevrildiğinde ise sağa manevra yapılabilir.
Microlightın denizden havalanan modeline “microlight boat” adı verilir. Bu altında bulunan Zodyak tipi bot sebebiyle havadayken hava akımları sebebiyle dengesizlik veya sarsıntı yaşanabilmektedir. Deniz üzerinde fazla yükselmeden uçan bu model, alternatif bir adrenalin seçeneğidir.
Microlight ve Ultralight Arasındaki Fark Nedir?
Microlight, ultralight kategorisindeki hava araçları içinde bulunsa da teorik bazı farklar dışında pratikte farkları yoktur. Birçok ülkede mikrolighta, "ultralight" adı verilmektedir. Türkiye, Hindistan, Yeni Zelanda ve İngiltere'de "ultralight" yerine "microlight" tanımı kullanılmaktadır.
Microlight, birçok ülkede maksimum kalkış ağırlığı 450 kilogramın altında olan hava araçlarını tanımlayan "ultralight" kategorisinde bulunan bir hava aracıdır. Ultralight araçlarda, balistik paraşüt için yüzde 5, iniş ve kalkış dizaynları için de ekstra yüzde 10 ağırlık limiti bulunur. Microlight gibi hafif hava araçları benzer türlerinden ayıran özelliği ağırlıklarıdır. Bu ağırlıklarına, maksimum kalkış ağırlığı denir (Maximum Take Off Weight - MTOW). MTOW, hava aracını kullanan pilot, yolcu, yakıt ve diğer ağırlıklar dahil ağırlıktır. 5900 kilogram kalkış ağırlığı altındaki hava araçlarına "hafif hava aracı" denir. Birçok hava aracı bu ağırlığın altında olduğu için kullanım amacı ve büyüklüklerine göre alt sınıflara ayrılmıştır.
Microlight Lisansı
Türk Sivil Havacılık Mevzuatı'na göre motorsuz çok hafif hava araçları için bir lisans gerekmiyor. Motorsuz hava araçları ile pilotlar eşliğinde uçuş gerçekleştirilebilir. Ancak, microlight gibi motorlu çok hafif hava araçları için en az Ultralight Pilot Lisansı (UPL) gerekiyor. Hususi Pilot Lisansı (Private Pilot License - PPL) sahibi kişiler, birkaç saat uçuş ve ilgili mevzuatta belirlenen kuralları yerine getirdikleri takdirde UPL lisansı alabilir. UPL ile yalnızca ultralight sınıfındaki hava araçlarının (microlight gibi) pilotluk lisansı alınmış oluyor.
Maksimum kalkış ağırlığı 450 kilogram üzerinde olan hava araçları için kaç kişilik olduğuna bakılmaksızın PPL gerekmektedir. Mikrolight için, "UPL-M" sınıfı bir lisans veriliyor. Microlight uçuş lisansı, 1 veya 2 haftada 25 saatlik bir uçuşla alınabilmektedir. Lisans için eğitim ücretleri şirketlere göre 10 ila 15 bin lira arasında değişmektedir. UPL ve PPL lisanları, Türk Hava Kurumu başta olmak üzere bazı sivil havacılık şirketleri tarafından verilmektedir. Lisanslama ile ilgili kanuni hükümler Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından belirlenmiştir. Sivil Havacılık Kanunları gereği motorlu bir hava aracı olması sebebiyle tüm yetkilendirme, kontrol ve denetleme otoritesi de Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’dür.
Bunları Biliyor musunuz?
- Microlightların süzülme oranları iyi düzeydedir. Ancak rüzgârlı havalarda microlight ile uçmak pek tavsiye edilmez.
- Microlightlar, planör gibi sessiz araçlar değildir. Özellikle açık kokpitte uçanlar motor sesi ve rüzgâra maruz kalır.
- Microlight, yamaç paraşütü gibi motorsuz hava araçlarını kullanmak isteyenler için “hazırlık” amacıyla tecrübe edilmesi tavsiye edilen bir araçtır.
- Kanatları, yarasa kanatlarından esinlenilerek yapılmıştır.
- Tekerlekleri yerine bot takılırsa denizden, kayak takılırsa karlı veya buzlu zeminlerden iniş kalkış yapabilir.
- Microlight fiyatları, model ve özelliklerine göre 10 ila 30 bin avro arasında değişmektedir.
- Mikrolight gibi çok hafif hava araçları, Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV), Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) gibi vergilere tabidir. Türkiye'deki microlight KDV oranı yüzde 18'dir.
- Motorlu çok hafif hava araçları ile eğitim sonrası lisans alındığı için yasaların izin verdiği hava sahalarında uçulabilir. Bunun için kalkış ve iniş yeri, mürettebat bilgisi, sefer süresi gibi bilgileri içiren "uçuş planı" formunun en yakın hava alanı kule görevlilerine faks veya elden teslim edilmesi gerekmektedir.
- Çok hafif hava araçları, "kontrollü meydan" olarak tabir edilen hava alanları dışında, uygun herhangi bir alandan uçuş planında koordinat bilgileri yazılarak iniş ve kalkış yapılabilir. Kalkıştan önce rota, meteoroloji gibi bilgiler kontrol edilmelidir. "NOTAM" olarak adlandırılan uçuşa yasak bölgeler kullanılmamalıdır.