Noterlik kendilerine özel hazırlanmış kanunlarla düzenlenmiş ve belirli çizgileri ile sınırlandırılmıştır. Noterlik Kanunun 1. maddesine göre Noterlik şu şekilde açıklanmaktadır. “Noterlik bir kamu hizmetidir. Noterler hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgelendirir ve kanunlarla verilen başka görevleri yaparlar”. Noterler yine yasalara göre yapılması kanunlarla başka makam, merci ve şahsa verilmemiş olan her türlü hukuki işlemleri kanunlar ile belirtilen şekillerde yapmaktadırlar.
Noter olabilmek için belli başlı kurallar mevcuttur. Gelir durumlarının çok iyi olduğu göz önüne alındığında noter olabilmenin o kadar kolay olmadığını düşünmek yanlış olmayacaktır. Birçok noterin hem ülkemizde hem de yurtdışında vergi rekortmeni olduklarını unutmamak gerekir.
Noter olabilmek için gereken şartlara bakmadan önce çalışma şartları ve sorumlulukları itibarı ile noterlerin zorlu ve stresli çalışma şartlarına sahip olduklarını söylemek yerinde olacaktır. Noterlerin yapacakları işlemlerdeki hukuki sorumlulukları Noterlik Kanunu’nun 162. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre; “Stajyer, katip ve katip adayları tarafından yapılmış olsa bile noterler, bir işin yapılmamasından veya hatalı yahut eksik yapılmasından dolayı zarar görmüş olanlara karşı sorumludurlar. Noter, birinci fıkra gereğince ödediği miktar için, işin yapılmaması, hatalı yahut eksik yapılmasına sebep olan stajyer veya noterlik personeline rücu edebilir.” Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere noterlerin sorumlulukları sadece işlerini yaptıkları ikinci kişilere karşı değil, aynı zamanda bu durumunda etkilenecek üçüncü kişilere karşı da geçerlidir.
Noterlerin gerçekleştirdiği işler özel ve genel işler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Genel olarak yapılan işlemlerin içerisinde gayrimenkullerin satışı sırasında satış vaadi sözleşmelerinin hazırlanması, İlgililerin istekleri üzerine protesto işleri için gerekli resmi belgelerin hazırlanması, Vekaletname ve tespit tutanaklarının hazırlanması, Taksim ve İfraz sözleşmelerinin hazırlanması aynı şekilde Medeni Kanunu’nun 748. maddesine uygun olarak şükna hakkı sözleşmesinin hazırlanması gibi işlemler sayılabilmektedir. Özel olarak yaptıkları işlemler ise emanetlerin kabulü ve saklanması, tespit işleri, vasiyetname ve ölüme bağlı tasarruflar ile ilgili yapılacak işlemler, tebligat işlemleri şeklinde sıralanabilir.
Noter Olabilmek İçin Gereken Şartlar
Noter olabilmek için aranan ilk şart kişinin hukuk fakültesinden mezun olmuş olmasıdır. Ancak sadece hukuk fakültesinden mezun olmak tek başına noter olabilmek için yeterli değildir. Hukuk fakültesinden mezun olan kişilerin eğer noter olmak istiyorlarsa almaları gereken bir noterlik belgesi bulunmaktadır. Bu belgenin alınabilmesi için ise hukuk fakültesi mezunlarının avukatlık stajını tamamlamış olmaları gerekmektedir. Adalet Bakanlığı tarafından verilen bu Noterlik Belgesi’ni alabilmek için belirli bir belgeler listesini başvuru sırasında eksiksiz sunmanız gerekmektedir. Bu belgenin alınmış olması da noter olabilmek için yeterli olmayacaktır. Noter olup bu alanda çalışmaya başlayabilmek için yine Adalet Bakanlığı tarafından ilan edilecek olan Münhal Bulunan Noterliklerin İlanlarını takip etmek ve buradan bir merci sahibi olmak gerekmektedir. Bu ilanların takibini yapabilmeniz için noterlik belgesine sahip olmuş olmanız gerekmektedir. Bu belgenin alınabilmesi için gerekli belgeler ise 1512 sayılı Noterlik Kanunu’nda şu şekilde sıralanmaktadır:
- Noterden onaylı nüfus cüzdanı örneği ya da nüfus müdürlüğünden alınacak nüfus kayıt örneği.
- Ad-soy ad değişikliği varsa, bu hususu gösteren belgenin asli veya noterden onaylı örneği.
- Hukuk fakültesi diplomasi veya çıkış belgesi, “ilgili Türkiye Cumhuriyeti sınırları dışındaki bir fakülteden mezun olmuş ise YOK tarafından düzenlenmiş denklik belgesi.” (İlgili fakülteden, YÖK’ten ya da noterden onaylı)
- Hükümlülüğünün bulunmadığına dair Cumhuriyet başsavcılığından alınmış belge. (18 yasından sonra ad, soy ad, doğum tarihi ve evlenme nedeniyle soyadı değişikliği gibi sabıka kaydı çıkarılmasına esas nüfus bilgilerinde değişiklik olduğu takdirde, önceki bilgilere göre de alınmış sabıka kaydının eklenmesi.)
- Noterlik görevini devamlı ve gereği gibi yapmaya engel vücut veya akılca malul olunmadığını açıkça gösterir, resmi tabip, sağlık ocağı veya hastaneden alınacak SAĞLIK RAPORU.
- İkamet adresi ve telefon numarası (beyan şeklinde)
- Halen kayıtlı bulunduğu (kaydını sildirmiş ise daha önce kayıtlı bulunduğu) barodan alınacak, bilfiil yapılan avukatlık müddetini ve hakkında disiplin takibatı bulunup bulunmadığını gösterir belge.
- Halen bir kurumda çalışılıyor ise, sicil özeti veya hizmet belgesi ile hakkında halen devam eden siciline geçmeyen ceza veya disiplin yönünden soruşturma ya da kovuşturma bulunup bulunmadığını gösterir belge.
- Avukatlık ruhsatnamesi örneği. (noterden , T. Barolar Birliğinden veya ruhsatnamenin verildiği barodan ya da halen kayıtlı bulunduğu barodan onaylı)
- 1512 sayılı Noterlik Kanununun 7nci maddesinin 6,7,8,9,10 ve 11. bentlerindeki yasakların kendisinde bulunmadığına dair ekli örneğe uygun olarak düzenlenip ilgilisince imzalanmış BEYANNAME.
- 4 adet (4×6) ebadında mutlaka renkli, cübbesiz, bayanlarda usulüne uygun, erkeklerde sakalsız ceket ve kravatlı çektirilmiş vesikalık fotoğraf.
- Noterlik belgesi verilmesi isteğini kapsayan ve Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğüne hitaben yazılmış imzalı DİLEKÇE.
Noterlik Belgesi Başvuru belgesinin tamamlanabilmesi için bu belgelerin tamamının eksiksiz bir şekilde Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğüne gönderilmesi gerekmektedir. İletişim Adresi şu şekilde bildirilmektedir:
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi
Mustafa Kemal Mh. 2151 Çad. No:34/A (06530) Söğütözü - ANKARA
Yine Adalet Bakanlığının internet sitesinde verilen bir not ise
"Noterlik belgesi almak için yapılacak başvurular hakkında bilgi almak üzere Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü’nün 0312 218 75 04, veya
Türkiye Noterler Birliği’nin 218 80 00 /3100 numaralı telefonları aranabilir" şeklindedir.
Cumhuriyet gazetesinin 15.02.2016 tarihli haberine göre ise Noter olmak isteyenler için önümüzdeki zaman içerisinde bir sınav uygulamasının oluşturulacağı şeklindedir. Bu habere göre Adalet Bakanı Bekir Bozdağ şu şekilde bildirmektedir: Bozdağ, “Bundan sonra hukuk fakültesi mezunları noter olmak için noterlik sınavına girecekler. Noter yardımcısı olmak için de bir sınav olacaklar."
Adalet Bakanlığının sayfasında Noter atalamaları takip edilebilmektedir. Burada boş bulunan birinci sınıf noterliklere yapılan atamalardan, boş bulunan muhdes üçüncü sınıf atamalara kadar bütün atamaların listesini bulmak mümkündür. Aynı şekilde vazgeçmeli atamaların bir listesi de sayfa üzerinde bulunmaktadır. Bu atalamaların sonucuna göre ise Noterler bu görevlerine başlayabilmektedirler. Ülkemizde yaklaşık 18.000 adet Noterin atama beklediği bilinmektedir.