Oğul Otu Çayı Nedir, Faydaları Nelerdir?

Geleneksel olarak sakinleştirici, ruh halini ve bilişsel işlevi iyileştirici özeliği ile bilinen oğul otu çayının potansiyel faydaları da vardır.

“Oğul otu” veya “melisa” bitkisi; nane ile aynı aileden gelen limon kokulu bir bitkidir. Avrupa, Kuzey Afrika ve Batı Asya'ya özgüdür; ancak dünya çapında yetiştirilir. Bu bitkiden elde edilen çay, sakinleştirici özelliği ile popülerdir. Geleneksel olarak ruh halini ve bilişsel işlevi iyileştirmek için kullanılmıştır; ancak potansiyel faydaları daha fazladır. Bu bitkinin özelliklerini ve olası faydalarını içeren makalemiz işinize yarayabilir!

Oğul Otu Nedir?

“Oğul otu” veya “melisa”, Lamiaceae familyasına ait “Melissa officinalis” türünden bir bitkidir. Bitkinin adı Yunanca "bal" anlamına gelen “mélissa” sözcüğünden türetilmiştir. Halk arasında “kovan otu”, “bal bitkisi” ve “limon nanesi” olarak da bilinir.

“Oğul otu” adını almasının sebebi; arıları hastalıklardan koruması ve oğul çıkarmalarını sağlamasıdır. Bu bitki, yaz aylarında nektar dolu küçük beyaz çiçekler çıkarır. Arı balsamı (Monarda cinsi) ile karıştırılmamalıdır; ancak beyaz çiçekleri arıları çeker. Bu nedenle “melissa” Yunanca "bal arısı" anlamına da gelir. Bal üretiminde arı çekmek için bazı bölgelerde özellikle yetiştirilir.

Yıllık otsu bir bitki olan oğul otunun boyu 70 ila 150 santimetre büyüyebilir. Yaprakları nane ve ısırgan otuna benzer. Hafif bir limon kokusu vardır. Çimlenmesi için güneş ışığı ve en az 20 derece sıcaklığa ihtiyacı vardır. Hafif ılıman bölgeleri sever. Bitkinin sapları kış aylarının başında kurur; ilkbaharda tekrar yeşerir. 

En az 16. yüzyıldan beri yaygın olarak yetiştirilmektedir. Asya ve Avrupa başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde büyüyebilir. Güney ve Orta Avrupa, Akdeniz Havzası, İran ve Orta Asya ve Amerika'da yaygın olarak görülür. Bazı ülkelerde tedavi amacıyla “kültür bitkisi” olarak yetiştirilir.

Bir bitki olarak yaprakları çaylarda ve yemeklerde lezzet verici olarak kullanılır. Süs bitkisi de olabilen oğul otunun yağı kozmetikte popüler maddeler arasında yer alır.

Oğul Otu Çayının Faydaları

Oğul otunun; çayı, uçucu yağları ve özü aromaterapi dahil olmak üzere geleneksel ve alternatif tıpta yaygın olarak kullanılır. Sakinleştirici özelliği en önemli etkisidir. Çayının sağlık için faydalarını görebilmek için yaklaşık 20 gün boyunca içilmesi tavsiye ediliyor. Tarihte böcek ısırıklarına karşı tedavi amacıyla kullanılan bu bitkiden artık çay formu ile daha etkili şekilde faydalanılabilmektedir. Dünyada “şifalı bitkisel çay” olarak popüler çaylar arasında yer alır.

Oğul otu çayının potansiyel ve olası faydaları şunlardır;

• Alternatif tıpta sinirleri yatıştırıcı etkisi popülerdir.
  
• İçeriğindeki citral, citronal ve ganriol maddelerin sinir sistemini sakinleştiren etkisi vardır.
  
• Önemli bir uyku ve sindirim yardımcısıdır.
  
• Mevsimsel geçişlerde ortaya çıkan stres ve depresyona karşı etkilidir.
  
• Yorgunluk belirtilerini azaltarak, genel sağlık açısından iyi hissetmeyi sağlar.
  
• Uyku düzenini sağlayarak, kaygı ve stresi azaltır.
  
• İştahsızlığa karşı tavsiye edilir.
  
• Bitkinin yapraklarında yer alan enzimlerin yağ yakma ve yağ moleküllerini tutma etkisi zayıflamaya yardımcı olur.
  
• Vücudun hareketsiz bölgelerindeki yağ moleküllerini parçalayarak, vücuttan atılmalarını kolaylaştırır.
  
• Düzenli olarak tüketildiğinde kilo almayı engelleyebilir.
  
• Bağırsakların tembelleşmesini önler.
  
• Sindirimi kolaylaştırarak, mide rahatsızlıklarına karşı tedavi edici rol oynar.
  
• Mide gazlarını giderir, hazımsızlığa karşı etkilidir, mideyi rahatlatır.
  
• Spor yapanların daha fazla ter atmasına destek olur.
  
• Kış hastalıklarında ateş düşürücü etkisi vardır.
  
• Baş ağrısına karşı etkilidir.
  
• Kanı temizleyerek, kalp spazmına karşı koruyabilir.
  
• Astım ve nefes darlığına karşı olumlu etkileri vardır.
  
• Östrojen hormonunun yükselmesini sağlar.
  
• Göz tansiyonunun tedavisinde tavsiye edilir.
  
• İdrar yolları enfeksiyonu semptomlarını azaltır.
  
• Huzursuzluk ve sinirlilik hallerinde istem dışı kasılmaları önler.
  
• Kansızlık, baş dönmesi ve baygınlık halinde sağlığı destekler.
  
• Rahim sorunlarını azaltır, adet söktürücüdür.
  
• Bağırsak parazitlerini temizler; bağırsak gazlarına karşı etkilidir.
  
• Ağrı kesici özelliği sebebiyle kadınlarda regl sancıları, migren ve eklem ağrıları ve romatizmaya karşı etkilidir.
  
• Regl dönemlerinde kramp sorunlarına karşı tavsiye edilir.
  
• Hamilelik bulantılarına karşı etkili olabilmektedir.
  
• Yapraklarındaki maddeler antibakteriyel ve antiviral özellikler sergiler.
  
• Mineral ve vitamin içeriği vücuda dinçlik verir.
  
• İçeriğindeki madensel tuzlar, cilt hücrelerini yenileyici özelliğe sahiptir.
  
• İçeriğindeki rozmarinik asit, beynin öğrenme ve algılama işlevlerine yardımcı olur.
  

Önemli not: Oğul otunun farmakolojik ve potansiyel kullanımları kapsamlı olarak incelenmiştir. Özellikle geleneksel tıp alanındaki kullanımları değerlendirilmiştir. İnsanlar üzerindeki klinik çalışmalar sınırlı ve az sayıdadır. Bu çalışmalar, oğul otu çayı ve diğer formlarının bileşenlerinin güvenliği veya etkinliği hakkında yeterli bilgiler içermemektedir. Yani hangi miktarlardaki dozların insan sağlığı için güvenli ve etkili olduğu açık değildir.

Oğul Otunun Faydaları Hakkındaki Araştırmalar

Oğul otu hakkında birçok araştırma yapıldı. Halen de bitkinin olumlu ve olumsuz etkileri incelenmektedir. Faydalarına ilişkin birçok gözlemin bilimsel olarak kanıtlanması gerekmektedir.

Bazı araştırmalarda elde edilen sonuçlara göre, oğul otu;

• Stres belirtilerini azaltarak, rahatlamanıza ve ruh halinizi iyileştirmenize yardımcı olabilir.
  

2004 yılında yapılan bir laboratuar çalışması, oğul otunun psikolojik stresin olumsuz duygudurum etkilerini hafiflettiğini ortaya koymuştur. Plasebo kontrollü bir çalışmada, 18 kişilik küçük bir örneklem ele alındı. Bitkinin çayını tüketen katılımcılar, yüksek oranda dinginlik ve uyku hissi bildirmişlerdir.

• Sinirlilik ve uyarılabilirlik gibi anksiyete belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir. 
  

2014 yılında yayımlanan araştırmalarda oğul otu içeren çeşitli gıdaların ruhsal ve bilişsel etkileri incelendi. Bitki, doğal veya yapay tatlandırıcılar ile birlikte bir içeceğe ve yoğurda karıştırıldı. Bu gıdaları tüketen katılımcılar, kaygı düzeylerinin azaldığını; ruh hallerinde olumlu etkiler gözlendiğini bildirdi.

• Bilişsel işlevleri iyileştirebilir.
  

2014 yılında yapılan bir araştırmada, katılımcılardan hafıza, matematik ve konsantrasyonla ilgili bilişsel görevler yapmaları istendi. Bilgisayar destekli bu görevlerin sonuçlarına göre, oğul otu çayı içen katılımcıların daha iyi performans gösterdiği ortaya çıktı. Katılımcıların uyanıklık ve performans düzeylerinde artışa rağmen yorgunluklarının daha uzun süreye yayıldığı gözlendi.

• Uyku bozukluklarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
  

Oğul otunu kediotu ile birleştirmek, uykusuzluk gibi uyku bozukluklarının giderilmesine yardımcı olabilmektedir. 2006 yılında yapılan bir araştırmada, kombine doz alan çocukların uyku bozukluğu semptomlarda yüzde 70 ila 80 oranında iyileşme gözlenmiştir. Hem araştırmacılar hem de ebeveynler, bitkinin uyku sorunlarını tedavi edici özelliğini müşahede etmiştir. 

• Yaralara karşı iyileştirici etkisi olabilir.
  

Yaralara karşı topikal olarak uygulanabilir. 1999 yılında yapılan bir çalışmaya katılanların yaralarında 5 gün boyunca günde 4 kez oğul otu kremini uygulandı. Katılımcıların daha az semptom yaşadıkları ve yaraların daha hızlı iyileştiği gözlendi.

• Hazımsızlığa karşı rahatlatıcı etkisi vardır.
  

Sık karın ağrısı ve rahatsızlığı yaşayanlar için oğul otu sindirimde olumlu bir etkiye sahip olabilir. 2010 yılında yapılan küçük bir çalışma, fonksiyonel bir dispepsi üzerinde oğul otu içeren soğuk tatlıların etkilerini değerlendirildi. Yemekten sonra bu tatlıyı yiyen katılımcılarda hazımsızlık yoğunluğu ve semptomlarının azalttığı gözlendi.

• Bulantı tedavisinde yardımcı olabilir.
  

Sindirim sistemi üzerindeki potansiyel etkisi göz önüne alındığında oğul otu bulantıları hafifletmeye yardımcı olabilir. 2005 yılında yapılan bir araştırma, bitkinin, mide-bağırsak semptomlarının tedavisinde yararlı olabileceğini göstermiştir.

• Adet kramplarını en aza indirmeye yardımcı olabilir.
  

2015 yılında 100 liseli kız öğrenci üzerinde yapılan araştırmada, oğul otunun adet krampları yoğunluğunu azaltabileceği gözlenmiştir. Semptomların yoğunluğu, denemeden 1 ila 3 ay sonra analiz edildi. Oğul otu alan gruptaki kızların semptomlarında belirgin bir azalma görüldü. 

• Baş ağrısına karşı yardımcı olabilir.
  

Özellikle stresin yol açtığı baş ağrılarının tedavisinde faydalı olabilmektedir. Rahatlatıcı özellikleri gerginliği gidermeye ve kasları gevşetmeye yardımcı olur. Aynı zamanda, baş ağrısına sebep olan kan damarları daralmasını önleyerek, rahatlatır. 

• Diş ağrılarını azaltmaya yardımcı olabilir.
  

Oğul otunun ağrı giderici özellikleri, diş ağrısı için ideal bir seçim olabilir. Rahatlatıcı özellikleri sebebiyle vücuttaki iltihaplanmayı önlediği de düşünülmektedir.

Oğul Otu Çayı Nasıl Hazırlanır?

Oğul otu çayı, bitkinin kurutulmuş yaprakları ile elde edilir. Çayı hazırlamak için şu yöntemler izlenebilir;

• Yarım litre suyu kaynatın.
  
• Kaynayan suyu ocaktan alarak yaklaşık 10 gram kurutulmuş oğul otu yaprağı ilave edin.
  
• Yaklaşık 15 dakika demlenmesini bekleyin.
  

Başka bir yöntemde;

• Kaynayan suya 1 tatlı kaşığı oğul otu ilave edilir.
  
• Oğul otu ilave edilen su yaklaşık 5 dakika kısık ateşte tekrar kaynatılır.
  
• Daha sonra 10 dakika kadar demlenmesi ve ılıması beklenir.
  
• Ardından süzgeçle süzülerek tüketilir.
  
• Hazır oğul otu çaylarını sıcak suda 3 ila 5 dakika bekletmek yeterlidir.
  
• Artan çay buzdolabınızda 3 güne kadar saklanabilir.
  
• Ihlamur, karabaş otu, nane ve limonla birlikte kaynatılarak da tüketilebilir.
  

Oğul Otu Hakkında Faydalı Bilgiler

• Oğul otundan üretilen krem ve merhemlerin güvenliği ve etkileri konusunda araştırmalar halen devam etmektedir.
  
• Uçucu yağları özellikle parfümlerin ve bazı kozmetik ürünlerinin bir bileşenidir. Örneğin, diş macunlarında kullanılabilir.
  
• Ayrıca, mutfaklarda ve tıbbi uygulamalarda kullanılabilmektedir.
  
• Katkı maddesi olarak da kullanılabilen oğlu otu; dondurma ve buzlu kombinasyonlarda da tercih edilebilir.
  
• Tamamlayıcı lezzetinden dolayı nane çayında aromatik katkı maddesi olarak kullanılır.
  
• Çay dışındaki formları harici tıbbi uygulamalarda kullanılır. Uçucu yağları, gastrointestinal sorunlar, sinir sistemi, karaciğer ve safra bozukluklarının tedavisinde tavsiye edilir.
  
• Avusturya’da geleneksel ilaç olarak reçete edilmektedir.
  
• Alman eczanelerinde satılan Karmelit suyunun ana maddesidir.
  
• Esansiyel yağı aromaterapide popülerdir. Uçucu yağı genellikle limon yağı, citronella yağı veya diğer yağlarla birlikte damıtılır.
  
• Oğul otu, sedatif ve tiroit ilaçlarıyla etkileşime girebilmektedir.
  
• Uykusuzluk ve kaygı için kullanılan ilaçlarla oğul otu çayı içilmemesi tavsiye ediliyor.
  
• Zayıflatıcı etkisini artırmak için çaya nane yaprağı ve limon katılması öneriliyor.
  
• Hamile ve emziren kadınların doktora danışmadan tüketmemesi gerekiyor.
  
• Oğul otu; yemeklerde, salatalarda ve konservelerde baharat da olarak kullanılabilmektedir.