PLT bir kan testidir. Trombosit’in İngilizcedeki karşılığı olan “platelet” kelimesinden gelmektedir. PLT kan testine trombosit kan testi veya trombosit sayımı da denmektedir. PLT testi ile kanımızda ne kadar trombosit olduğu hesaplanır. Bir mikro litre kanda (ki bir litrenin milyonda biri kadardır) 150.000-400.000 arasında trombosit bulunabilir.
Trombositler kanın pıhtılaşmasına yardımcı olurlar. Tabak şeklindeki kan hücreleridirler ve kemik iliğinde üretilerek kan akışına yavaş yavaş salınırlar. Yüzeyleri protein kaplıdır. Bu sayede birbirlerine ve kan damarlarının duvarlarına yapışabilmektedirler. Bu bir yaralanma esnasında kanın pıhtılaşmasını ve akışının durmasını sağlarlar.
Eğer trombosit seviyesi çok düşük olursa, örneğin bir mikro litrede yirmi binden az trombosit bulunursa, bu bir yaralanma sonrasında çokça kan kaybı yaşanmasına sebep olabilir. Trombositin çok az olduğu durumlarda rast gele kanamalar dahi gözlemlenebilir zira bu ölümcül bir durumdur.
Öte yandan eğer kandaki trombosit seviyesi çok yüksek olursa, damar içerisinde pıhtılaşabilir ve kan akışını durdurabilirler. Bu trombolism kaynaklı bir ölüme yol açabilir.
Eğer kişide beklenmedik bir kanama görüldüyse, ya da çok küçük bir yaralanmada bile kanama uzun sürüyor, durmuyor veya geç duruyorsa, ya da vücutta açıklanamayan morluklar gözlemleniyorsa doktor PLT testinin yapılmasını isteyebilir.
PLT Neden Yükselir?
Kemik iliğinin çalışmasındaki bozukluk kanınızdaki trombosit sayısını arttırabilir, bu da PLT’nizin yüksek çıkmasına neden olmuş olabilir. PLT’niz yüksek çıktığında doktorunuz, bunun kemik iliğinin çalışmasından mı kaynaklı olduğunu yoksa başka bir rahatsızlığınıza tepki olarak mı trombosit sayınızın yükseldiğini tespit etmeye çalışır. Zira trombosit seviyeniz, aşağıdaki rahatsızlıklarınızdan biri nedeniyle de yükseliyor olabilir:
- Akut kanamalar ve kan kaybı
- Alerjik reaksiyonlar
- Kanser
- Kronik böbrek yetmezliği veya başka bir böbrek rahatsızlığı
- Egzersiz yapmak
- Kalp Krizi
- Enfeksiyonlar
- Demir eksikliğinden kaynaklı anemi
- Dalağın alınması
- Hemolitik Anemi: Vücudunuzun ürettiğinden daha fazla kırmızı kan hücresini yok etmesidir. Bir kan hastalığı veya otoimün bozukluğu nedeniyle görülüyor olabilir.
- Eklem iltihapları, çölyak hastalığı, konektif doku bozuklukları veya inflamatuar bağırsak rahatsızlıkları gibi iltihaplı rahatsızlıklar.
- Geçirilen büyük ameliyatlar
- Pankreas iltihabı
- Travma
- Epinefrin, vinkristin gibi bazı ilaçların kullanımı.
PLT Neden Düşer?
- PLT testi sonucu kemik iliği kanseri veya lösemi gibi kemik iliği hastalıklarını gösteriyor olabilir. Sayısı çoğalan kanser hücreleri, kemik iliği hücrelerine yer bırakmamış olabilir, bu da PTS değerinin düşük çıkmasına yani kandaki trombosit sayısının az olmasına sebep olmuş olabilir.
- Düşük PLT değerleri aynı zamanda midede kronik ülser kanamalarına sahip hastalarda veya herhangi bir kronik kanamaya sahip hastalarda da görülebilir.
- Düşük PLT değerleri aynı zamanda lupus gibi bazı oto-imün rahatsızlıklarının sebebi olabilir. Zira bu hastalarda bağışıklık sistemi hastanın kendi organlarına saldırdığı için düşük trombosit değerlerine sahiptirler.
- Radyasyon veya kemoterapi gören hastaların da PLT değerleri düşüktür. Dügoksin, sülfanomid, nitrogliserin ve kimidin gibi bazı laçlar da PLT değerinin düşük çıkmasına sebep olabilirler.
- Belli bazı böbrek rahatsızlıkları da kandaki trombosit sayısını azaltabilir.
Testin Yapılışı
Diğer kan testleri gibi dirseğin iç kısmından tüp içine kan alınarak test içim laboratuara gönderilir. Kan çeşitli içerikleri vücudun her tarafına taşıyan bir vasıta görevi görmektedir. Bu içerikler, besinler, hormonlar, atıklar, çeşitli kimyasallar olabilir. Tıbbi kan testleri bu içeriklerin kandaki oranlarının normal değerlerde olup olmadığının bulunması için yapılır. Trombositler de bu içeriklerden biridir. PLT kan sayım testinin sadece bir bölümüdür. Kan sayım testi hastanın tıbbi durumunu anlamada temel testlerden bir tanesidir.
Trombositlerin temel amacı kanın pıhtılaşmasını sağlamaktır. Bir yaralanma görüldüğünde kanın pıhtılaşmaya başlaması gerekmektedir. Bu yaranın kapanması ve daha fazla kan kaybının yaşanmaması için önemlidir. Düşük değerde PLT’ye sahip olan hastalarda kanamalar sıkça görülebilir ve küçük yaralanmalarda dahi büyük kan kayıpları görülebilir. Aşırı durumlarda hastalarda nedensiz kanamalar dahi görülebilir. Hatta mikroskobik yaralanmalarda dahi kan akışı durmayabilir. Normalde trombositler birbirlerine yapışarak pıhtılaşmayı sağlarlar. Ancak trombosit seviyesinin çok düşük olduğu durumlarda bu gözlemlenmez.
Benzer şekilde PLT değerinin çok yüksek olması da kandaki trombosit oranının çok yüksek olduğunu gösterir. Bu kanın hiç gerekli değilken bile pıhtılaşabilmesi demektir. Pıhtılaşma, bir dış ya da iç kanama sırasında görülmesi gereken bir olaydır. Eğer bir kanama olmadan kan pıhtılaşma gösterirse bu damarların tıkanmasına neden olur. Hatta pıhtılaşma bazen kan akış hızını etkileyebilir bu da ciddi kalp rahatsızlıklarına da sebep olabilir.
Bazen PLT değerleri normal olan hastalarda da kanama görülebilir. Bu trombositlerin sayısının normal olsa da kalitelerinin düşük olduğunu gösteriyor olabilir. Bu gibi durumlarda trombositler, sayıları normal olsa da görevleri olan gerektiğinde pıhtılaşma işlevini yerine getiremezler.