Probiyotikler, sağlığımız (özellikle sindirim sistemimiz) için faydalı olan canlı bakteri ve mayalardır. Bakteri denilince genelde aklımıza hastalığa sebep olan şeyler gelmektedir. Ancak vücudumuz bakterilerle doludur ve bunlardan bazısı kötü iken bazısı da iyidir. Probiyotikler ise çoğunlukla iyi ve faydalı bakteriler olarak bilinmektedir.
Probiyotikler vücudumuzda doğal olarak bulunurlar. Aynı zamanda bazı yiyeceklerin içerisinde ve tamamlayıcı ürünlerde de probiyotikler yer almaktadır.
1990’ların ortasına kadar hakkında pek bir şey bilinmeyen probiyotikler, şimdilerde doktorlar tarafından, özellikle sindirim problemlerine yardımcı olması için önerilmektedir.
Probiyotiklerin Faydaları Nelerdir?
- Probiyotiklerin sindirim bölgesindeki rolü büyüktür. Bilindiği üzere sindirim bölgesinin iyi ve kötü bakteriler arasında sağlıklı bir dengeye ihtiyacı vardır. Ancak kötü yemek tercihleri, stres, yetersiz uyku, aşırı antibiyotik kullanımı ve çevresel etmenler kötü bakterilerin iyi bakterilerden daha fazla olmasına yol açabilir. Sindirim bölgesi sağlıklı olduğunda ise zararlı bakteriler, toksinler ve kimyasallara karşı kendisini koruyabilir. Elbette burada söz konusu olan tüm kötü bakterileri öldürmek değil dengeyi sağlamaktır. Dengesizlik durumunda ise ishal, kas ağrısı ve yorgunluk gibi sağlık problemleri ortaya çıkabilmektedir. Yani probiyotikler vücudunuzun daha iyi çalışabilmesi için gerekli olan iyi bakteri ve kötü bakteri dengesinin sağlanmasına yardımcı olur.
- Probiyotiklerin bir diğer faydası ise bağışıklık sistemi için yararlı olmasıdır. Bağışıklık sistemimiz bizi mikroplara karşı korur ve düzenli çalışmaması alerjik reaksiyonlara, vajinal enfeksiyonlara, helikobakter, cilt enfeksiyonlarına, bulaşıcı ishale neden olabilir. Vücudumuzdaki denge sağlanırsa ise bu problemler önlenebilir.
- Aşırı antibiyotik kullanımı sonrası kaybedilen iyi bakteriler probiyotiklerle geri kazanılabilir.
- Enfeksiyonlara ve diğer sağlık problemlerine yol açabilecek kötü bakterilerin vücuttaki miktarını düşürebilir.
- Probiyotikler yiyeceklerin bağırsaklardan atılmasına yardımcı olur. Tedavisine yardımcı olabildiği bazı rahatsızlıklar şunlardır: Huzursuz bağırsak sendromu, iltihabi bağırsak hastalığı, virüsler, bakteriler ya da parazitler yüzünden oluşan bulaşıcı ishal, antibiyotik kullanımı ile ortaya çıkan ishal.
- Aynı zamanda mide ile ilgili olmayan rahatsızlıklara da iyi geldiğini göstermek için yapılan bazı araştırmalar vardır. Örneğin, bazı kişiler probiyotiklerin egzema gibi cilt problemlerine, üriner ve vajinal sağlığa, alerji ve gribin önlenmesine, ağız sağlığına iyi geldiğini söylemektedir.
Probiyotik Tipleri
Birden fazla probiyotik vardır ve her birinin sağlığa farklı faydaları vardır. Şimdi probiyotik tiplerini daha yakından tanıyalım.
Laktobasil
Laktobasil belki de en çok bilinen probiyotiklerden birisidir. Bu tür yoğurdun ve diğer mayalı gıdaların içerisinde yer alır. Farklı türleri ishal problemi yaşayan ya da laktozu sindiremeyen kişilere yardımcı olabilir.
Bifidobakteriyum
Bu tip probiyotik de bazı süt ürünlerinde bulunur. Bu tipin tüketimi huzursuz bağırsak sendromu semptomlarında rahatlama sağlayabilir.
Probiyotik ve Prebiyotik Arasındaki Fark Nedir?
Probiyotikler içerisinde canlı bakteriler barındırırken, prebiyotikler bağırsaklarda hâlihazırda yer alan iyi bakterilerin beslenmesini sağlarlar. Prebiyotikler aynı zamanda probiyotiklerin canlı kalabilmesi için gerekli olan besinler olarak da bilinmektedir. Kuşkonmaz, yer elması, muz, yulaf ezmesi, kırmızı şarap, bal, akçaağaç şurubu ve bakliyatlarda prebiyotik bulunmaktadır. Prebiyotikleri tek başına tüketebilir ya da probiyotiklerle beraber kullanarak probiyotiklerin etkisini arttırabilirsiniz.
Probiyotikler Hakkında Bilmeniz Gerekenler
- Gıda ve ek besin sektöründe son yıllarda adını duymaya başladığımız probiyotikler aslında ilk nefesimizden itibaren bizimledir. Doğum esnasında bebek doğum kanalından geçerken annesinden bakteri almaktadır. Sezaryen ile yapılan doğumlarda ise bebek bu iyi bakteriyi alamamakta ve bu durum da sezaryen ile doğan çocukların bazılarında alerjik durumlarla karşılaşılmasına neden olabilmektedir.
- Probiyotik gıdalar ve besin takviyeleri genellikle güvenilir olarak bilinmektedir. Mide bozulması, ishal, gaz ve şişkinlik gibi hafif yan etkiler kullanıma başladıktan sonraki birkaç günde gözlemlenebilir. Ayrıca alerjik reaksiyonlara da neden olabilirler. Herhangi bir problem yaşamanız durumunda kullanımı bırakmalı ve doktorunuzla görüşmelisiniz.
- Probiyotik kullanımında genellikle sorun yoktur. Ancak çocuklarda, yaşlılarda, ciddi sağlık problemi olan kişilerde ya da zayıf bağışıklık sistemi olan kişilerde probleme yol açabilir. Bu sebeple kullanım öncesi doktorunuza danışmakta fayda vardır.
- Probiyotiklerin işe yaraması için içerisinde yeterli miktarda iyi bakteri barındırması gerekir. Ne için kullandığınıza ve hangi ürünü kullandığınıza bağlı olarak doğru doz değişkenlik gösterebilir. Bazı ürünlerde ise etiketlerinde yazmasına rağmen yeterli miktarda faydalı mikrop yer almaz. Bu sebeple yine en doğrusu hangi ürünü, hangi dozda kullanmanız gerektiğini doktorunuzla görüşmenizdir.
- Probiyotik bakımından zengin besinler arasında mayalı süt ürünleri, yoğurt, miso çorbası, yumuşak peynirler, kefir, sirke kullanmadan doğal olarak mayalanmış turşu, tempeh yer alır.
- Yunanca kökenli bir kelime olan probiyotik “Yaşam İçin“ anlamına gelmektedir.
- Probiyotik ürünler satın alınırken son kullanma tarihine çok dikkat edilmelidir.
- Lahana turşusunda da probiyotik bulunur. Ancak çok fazla tuz içermesi sebebiyle çocukların ya da hipertansiyon problemi olan kişilerin tüketmesi önerilmez.
- Yaşlılar, şişmanlı ya da kalp hastalığı gibi sağlık problemi olanlar probiyotik içeren süt ve süt ürünlerini alırken yağı azaltılmış olanları tercih etmelidirler.