Bilim ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte tarih boyunca insanlık tarihine ışık tutan ve insanlık tarihini değiştiren birçok icat yapılmıştır. Bu önemli icatlardan biri de günümüzde elimizden hiç düşürmediğimiz ve en çok kullandığımız iletişim araçlarından telefondur. Telefonu ilk kez kim icat etti sorusuna hemen hemen hepimiz aynı cevabı veririz. Telefon ilk kez Alexander Graham Bell tarafından icat edilmiştir. Fakat bu bilginin doğru olmadığı 2002 yılında ortaya çıkmıştır. İtalyan asıllı Amerikalıların ve tarihçilerin yaptıkları çalışmalar sonucu telefonun kim tarafından icat edildiği sorusunun üzerindeki esrar perdesi 113 yıl sonra kaldırılmıştır. Telefonu ilk icat eden kişinin Graham Bell değil, İtalyan göçmeni Antonio Meucci olduğu 2002 yılında ABD temsilciler birliği tarafından doğrulanmıştır. Peki, telefonun ilk mucidi Antonio Meucci kimdir ve ilk telefonu nasıl icat etmiştir?
İtalyan mucit Antonio Santi Giuseppe Meucci, 13 Nisan 1808 ve 18 Ekim 1998 tarihleri arasında yaşamış bir mucittir. 1821 yılında Florence Academy of Fine Arts’a kabul edilmiş, burada kimya ve makine mühendisliği okumaya başlamıştır. Ailesinin maddi durumunun kötü olması nedeniyle iki yıl sonra okulu yarıda bırakıp çalışmak zorunda kalmıştır. Giuseppe Meucci, bir süre sonra gümrük memurluğunda part-time asistan olarak çalışmaya başlayınca eğitimine de kaldığı yerden devam etmiştir. Meucci, daha sonra Floransa Teotro della Pergola’da sahne teknisyeni olarak çalışmaya başlamıştır. 1834 yılında Teotro della Pergola’daki kontrol ve sahne odası arasındaki iletişimi sağlamak için bir tür akustik telefon sistemi kurmuştur. Bu akustik telefon daha sonra gemilerde kullanılan boru-telefon prensipleri üzerine kurulmuştur. Meucci 7 Ağustos 1834 tarihinde aynı tiyatroda çalıştığı kostüm tasarımcısı Esterre Mochi ile evlenmiştir.
1835’te eşi ile birlikte İspanyol vilayeti olan Küba’ya göç eden Meucci, 1850 yılında da Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etmiştir. New York Staten Adası’ndaki Clifton bölgesine yerleşerek, yaşamlarının geri kalanını burada geçirmişlerdir. Meucci, Küba’da çalışıp kazandığı parayla bir mum fabrikası kurmuştur. Meucci’nin eşi Esterre 1854 yılında geçirdiği talihsiz bir hastalık geçirmiş ve artık yürüyemez hale gelmişti. Meucci bu durumda bile icat yapmaya devam etmiştir.
Telettrofono
Giuseppe Meucci, uzun yıllar boyunca elektromanyetik ses iletiminin prensiplerini incelemiştir. 1856 yılında sesi teller yoluyla iletmeyi başarmıştır. Sesi önce elektrik dalgalarına, daha sonra telefonun diğer ucunda sese çeviren ‘Telettrofono’ adını verdiği ve telefonun ilk örneği kabul edilen bir icat gerçekleştirmiştir. 1856-1870 yılları arasında da 30’dan fazla telefon prototipi üretmiştir. Meucci, prototipini daha da geliştirmek istedi fakat icadını finanse etmek ve kurduğu şirketini ayakta tutabilecek maddi olanaklara sahip değildi. Çünkü sahibi olduğu mum fabrikası iflas etmişti. Meucci bu duruma çözüm aramak için zengin İtalyan ailelerinden maddi yardımı talebinde bulunmuştur. Arkadaşı Enrico Bandelari, Meucci’ye projesini finanse etmek için İtalyan kapitalistlerini arama fikrini sunmuştur. Fakat Gaibaldi liderliğindeki askeri seferler nedeniyle İtalya’daki siyasi durumun kötüleşmesinden dolayı İtalya, hiç kimsenin yatırım yapmayacağı istikrarsız bir ülke haline geldiği için bu fikir hayat bulamamıştır.
Meucci icadı ‘telettrofono’ yu New York’ta İtalyanca yayınlanan L’eco d’Italia gazetesinde yayınlatmıştır. Maddi durumu daha da kötüye giden Meucci 1861 yılında evini açık arttırma yoluyla satmak zorunda kalmıştır. Evi satın alan kişi Meuccilerden kira ödemeden bir süre evlerinde kalmalarına izin vermiştir. Maddi durumunun daha da kötüleşmesi nedeniyle yardımseverlerin ve arkadaşlarının desteğiyle yaşamaya devam eden Meucci, oldukça zorlu yıllar geçirmiştir. Meucci’nin icatlarıyla ilgilenen arkadaşı William E. Ryder buluşlarına finansör olmayı teklif etmiş ve 1867 yılına kadar birlikte çalışmışlardır.
Yaşanan bu kadar olumsuzluğa birde Meucci’nin yaşadığı kaza eklenmiştir. Meucci Staten Island feribotunun kazanının patlaması sonucunda ağır bir şekilde yaralanmıştır. Durumu daha da kötüye giden Meucci diğer yandan eşi Antonio’yu tedavi ettirebilmek için yaptığı icatlarını ve çizimlerini ikinci el eşya alan bir yere satmak zorunda kalmıştır. Meucci’nin tedavisi bittikten sonra icatlarını geri almak için eskiciye gitmiş fakat eskici icatlarını daha önce hiç tanımadığı bir kişi tarafından satın alındığını söylemiştir.
Meucci, 1871’de İtalyan Konsolosluğu Sekreteri Angelo Zilio Grandi, girişimci Angelo Antonio Tremeschin ve işadamı Sereno G.P. Breguglia Tremeschin ile New York’ta Telettrofono Şirketini kurmak için bir anlaşma imzalamıştır. Meucci, Telettrofono için patent başvurusunda bulunmuştur. Ancak başvuru için istenen 20 doları ödeyememiştir. Cebinde sadece 20 doları bulunan Meucci bu paranın 10 doları ile 28 Aralık 1871 tarihinde ABD Patent Ofisi’ne 3335 numaralı ve ‘Sesli Telgraf’ başlıklı geçici bir patent başvurusunda bulunabilmiştir. Bu geçici patent ile ilgili süre ise 28 Aralık 1874 tarihinde dolmuş ve Meucci maddi durumunun yetersizliğinden dolayı yenileme işlemi yaptıramamıştır.
Yakın arkadaşı Angelo Bertolino ile birlikte 1872 yılında New York American District Telegraph Co başkan yardımcısı Edward B. Grant’e giden Meucci, telefonunu şirketin telgraf hatları üzerinde test etmek için izin istemiştir. Grant’e prototipinin bir açıklaması ve patentinin bir kopyasını veren Meucci’nin bu isteği kabul görmemiştir. İki yıl beledikten sonra tekrar Grant’e giden Meucci belgelerini geri istemiş fakat Grant belgelerin kaybolduğunu söyleyerek geri vermemiştir.
Telefonun İcadı ile İlgili Patent ve Dava Süreci
Antonio Meucci ile bir süre aynı laboratuarı kullanan Graham Bell, telefon adını verdiği bir icat yaptığını duyurmuş ve hemen patentini almıştır. Telefonun patentini aldıktan kısa bir süre sonrada Western Union Telgraf Şirketi ile oldukça karlı bir anlaşmaya imza atmıştır. Bu durumu öğrenen Meucci, Graham Bell’e dava açmış ve davada patent enstitüsü çalışanları ile Bell’in ortağı olduğu şirket arasında yapılan usulsüz alışverişi belgelemiştir. 9 yıl süren davada Yüksek Mahkeme dolandırıcılık ve yanlış beyanda bulunma sebebiyle Bell’e yöneltilen suçlamaları kabul etmiştir. Meucci tam davayı kazanmak üzereyken 1889’da hastalanarak New York’ta vefat etmiştir. Meucci’nin vefatı nedeniylede dava düşmüştür. Bu durum telefonun mucidinin Graham Bell olarak bilinmesine neden olmuştur. Ta ki 2002 yılına kadar. 11 Haziran 2002 tarihinde ABD Temsilciler Meclisi, telefonun mucidinin Meucci olduğuna karar vermiş ve Meucci tarih sayfalarında telefonun ilk mucidi olarak yer almıştır.
Graham Bell’in Telefonu ve İlk Telefon Görüşmesi
Telefonun ilk mucidi olarak bildiğimiz Graham Bell’in icat ettiği telefon ise işitme engelli annesinin sorununa çözüm arayışının bir sonucunda ortaya çıkmıştır. Bu konuda çok sayıda çalışma ve araştırma yapan Graham Bell, Meucci’nin icadına çok benzeyen bir telefon yapmış ve patentini almıştır. Tarihteki ilk telefon görüşmesi 10 Mart 1876 tarihinde Boston’ın Exeter Place semtinde bulunan bir evde Graham Bell ve yardımcısı Thomas Watson arasında yapılmıştır. Bell, yardımcısını aradı ve “buraya gelin Bay Watson, sizi görmek istiyorum” dedi. 1876 yılında Philadelphia’da sergilenen Bell’in telefonu kamuoyu tarafından büyük bir ilgi görmüş ve yoğun bir taleple karşılaşmıştır. Yoğun talep üzerine Bell kendi şirketini kurarak, telefon üretmeye başlamıştır.
Telefon Çaldığında Neden “Alo” Deriz?
Hemen hemen hepimiz telefon çaldığında ilk olarak ‘Alo’ diye cevap veririz. Peki, neden hiç düşündünüz mü? ‘Alo’ sözcüğü telefonun bilinen mucidi Alexsander Graham Bell’in sevgilisi Allexsandra Lolita Oswaldo’nun adının baş harflerinin kısaltılmış şeklidir. Graham Bell, telefonu icat ettikten sonra ilk hattı sevgilisinin yaşadığı eve çekmiştir. Atölyesinde telefon çaldığında arayan kişinin sevgilisi Allessandra olduğunu bildiğinden, telefonu açar açmaz, Allessandra Lolita Oswaldo diyordu. Graham Bell, zamanla Allessandra’ya ismini kısaltarak cevap vermeye başlamıştır. İlerleyen zamanlarda Graham Bell, telefonu artık ‘Ale Lolos’ diye açmaya başlamıştır. Bir süre sonrada sevgilisinin adını daha da kısaltarak iki heceli bir isim kullanmaya başlamıştır. Bu kısa isim ise ‘Alo’ idi. Graham Bell’in telefonu geliştirip, bütün şehre yaymaya çalışması ve telefondan başka hiçbir şey düşünmemesi sevgilisini rahatsız edince onu terk etmiştir. Graham Bell ise sevgilisi Allessandra’nın bir gün onu arayacağı umudu ile her telefon çaldığında ‘Alo’ demeye devam etmiştir. Graham Bell’i arayanlar da artık ‘Alo’ demeye başlamışlardır. İşte Alo sözcüğünün geçmişi de bu hikayeye dayanmakta ve tüm dünyada kullanılmaktadır.