Tiroid bezinin çeşitli nedenlerle iltihaplanmasına tıp dilinde tiroidit adı verilir. Tiroid bezindeki iltihap bağışıklık sistemindeki bir bozukluk nedeniyle iltihap hücrelerinin tiroid bezine hücum etmesi ve orada birikmesi şeklinde olabildiği gibi, virüs ve bakteri denen mikropların kan yoluyla tiroid bezine gelerek orada iltihap yapması ve bezin yapısını bozması şeklinde de olabilir.
Tiroid bezinin iltihapları virüsler nedeniyle olursa ani başlangıçlı ve kendiliğinden düzelen bir hastalık şeklinde olur.
Tiroid bezindeki iltihap boyunda ağrı ile kendini gösterir ve bezde depolanmış hormonların kan dolaşımına dökülmesine ve hormonların yükselerek çarpıntı, terleme ve zayıflama gibi şikayetlerin ortaya çıkmasına neden olur. İltihap çoğu hastada kendiliğinden düzelir ve hormonlar normale gelir. Bu durum geçici bir iltihap olayıdır.
Ömür boyu süren ve sessizce giden ve ağrı yapmayan Hashimoto tipi iltihaplarda ise bezdeki hücreler bağışıklık sistemindeki bozukluk nedeniyle yavaş yavaş yok olur ve sonunda hormon üretecek hücre kalmadığından tiroid bezi yetmezliği gelişir.
Tiroid bezi iltihaplarının çeşitli şekilleri aşağıda sıralanmıştır:
' Bakterilerin neden olduğu, ani başlayan ve abse yapan tiroid bezi iltihabı (Cerahatli tiroidit)
' Virüslerin neden olduğu, boyunda şiddetli ağrı yapan ve kısmen yavaş başlangıçlı tiroid iltihabı (viral veya ağrılı tiroidit)
' Bağışıklık sistem bozukluğu nedeniyle oluşan ve ömür boyu süren Hashimoto tipi tiroid bezi iltihabı
' Doğum sonrası görülen tiroid bezi iltihabı
' Tiroid bezini tahta gibi sertleştiren iltihap (Riedel tiroidit)
AGRILI TIROID ILTIHABI: TIROIDIT: Başlangıçta iltihap nedeniyle tiroid bezinde hasar oluşur ve bezdeki tiroid hormonları kan dolaşıma dökülür. Bezde ağrı ve hassasiyet vardır. Tiroid sintigrafisinde tiroid bezi görülemez. Vücutta iltihap olduğunu gösteren sedimantasyon tetkiki çok yüksek (saatte 50 veya 100 mm) çıkar ve tiroid bezinin aşırı çalışması bulguları (çarpıntı, titreme, halsizlik, sinirlilik) olabilir. Bu dönem 4-8 hafta sürebilir. Bu dönemde kandaki T3, T4 hormonları yüksek, TSH düşüktür; yani tiroid bezinin aşırı çalışması durumu vardır. Tiroglobulin tetkiki kanda yüksektir. % 1-5 hastada ömür boyu sürecek tiroid yetmezliği gelişebilir. Sedimantasyon 80-100 mm/saat'e kadar yükselir. Sedimentasyon normal ise hastadaki ağrı tiroid bezi iltihabından kaynaklanmıyor demektir. Ancak bazen hastalar sedimantasyonun düşmeye başladığı dönemde doktora başvurabilir. Hastalık düzeldikçe sedimantasyon azalır ve normalleşir. Kanda beyaz kan hücresi( Lökosit) sayısı normaldir. Erken dönemde SGOT, SGPT, alkalen fosfataz, CRP ve LDH gibi kan tetkikleri yüksek olabilir. Kanda ferritin düzeylerinde de artma olabilir. Tiroid antikorları dediğimiz anti-TPO ve anti-Tiroglobulin ölçümleri genellikle yükselmez. Tiroid ultrasonunda bezde nodül alanları olabilir. Bunların gerçek nodül olup olmadığını anlamak için hastalığın iyileşmesini beklemek gerekir. İltihabi dönemde bu alanlarda devamlı değişiklik olduğundan hastalığın düzelmesini beklemek en iyisidir.
Laboratuvar Bulguları:
Kansızlık olabilir.
Sedimantasyon yüksekliği (genellikle 50-100 mm/saat arasındadır) sık görülür.
TSH hormonunda düşüklük, T4 ve T3 düzeylerinde ve CRP tetkikinde de yükseklik (iltihabın şiddetine göre) vardır.
Tiroglobulin tetkikinde yükselme saptanır.
Ayrıca SGOT, SGPT, alkalen fosfataz ve ferritin tetkiklerinde erken dönemde yükseklik olabilir.
Anti-TPO ve antitiroglobulin antikorlar kanda yükselmez.
Tiroid sintigrafisinde bez görülmez veya silik görülür.
Tiroid ultrasonunda iltihabi belirtiler ve bezde nodülleşen alanlar olabilir.
Tedavi:
Ağrılı dönemde Aspirin veya diğer ağrı kesici ilaçlar (Apranax, Parol, Naprosyn ve Endol gibi) ağrıyı düzeltir. Bazı kişilerde ağrı gece daha fazla olur. Bu nedenle yatmadan önce ağrı kesici alınabilir. Kalsiyum, magnesium ilave verilebilir. Ağrısı, ağrı kesici ilaçlarla geçmeyen hastalarda kortizon ilacı verilir. Kortizon ile ağrı bazen ilaç alındıktan bir kaç saat sonra veya 24 saat içinde hızla geçer ve hasta rahatlar. Eğer ağrı kortizon tedavisiyle geçmiyorsa başka hastalık düşünmek gerekir.
KAYNAK:
1. Metin Ozata, 99 Sayfada Tiroid Hastaliklari,İş Bankası yayını
2- http://www.tiroidcenter.com
3. http://www.guatr.webs.com