Wingsuit, wingsuit flying veya wingsuit uçuşu, özel kıyafetle serbest uçuş sporuna verilen adlardır. “Yarasa adam” atlayışı, “kanatlı elbise uçuşu” olarak da biliniyor. Hobi veya ekstrem spor amaçlı kullanılan wingsuit, oldukça eğlenceli ancak bir o kadar da riskli bir uçma alternatifi. Herhangi bir hata veya paraşütün açılmaması ölüme yol açabilir. İnsanın uçma hayalini gerçekleştirebileceği, daha doğrusu kuşlar gibi uçabileceği tek spor dalıdır diyebiliriz. İnsanın “kendi kanatları ile uçtuğu” tek spor olan wingsuit -tabiri caizse- “kanatlanıp uçma” deyiminin birebir uygulanmasıdır. Sadece kanat çırpamıyorsunuz; süzülerek iniş yapıyorsunuz. Bir de kuşlardan farklı olarak bu kanatları kullanarak daha yükseğe havalanamıyorsunuz, sadece iniyorsunuz! Adrenalin tutkunlarının gözdesi sporlardan biridir. Paraşütle atlamanın daha gelişmiş ve “heyecanı artırılmış” bir versiyonu da denebilir. Büyük bir hızla yarık kayaların arasından geçen ve dağların eteklerine kadar süzülen insanları gördüğümüzde imrendiğimiz bu adrenalin sporunu yapmak istiyorsanız makalemiz size fikir verebilir.
Tarihi ve Tanımı
Fransız paraşütçü Patrick de Gayardon tarafından 1994 yılında tasarlanan bir uçuş kıyafeti olan wingsuit, 1997 yılında Bulgar Sammy Popov tarafından geliştirildi. 1998 yılında Chuck Raggs, kanatların içine sert folyolar yerleştirerek yeni bir tasarın ortaya koydu. Daha sonraki yıllarda Fransa, Bulgaristan ve Hırvatistan’da çeşitli wingsuit ekipmanları ve tasarımları geliştirildi.
Wingsuit, özel kanatlı kıyafetle uçaktan, uçurumlardan, dağlardan, dik yamaçlardan veya yüksek bir yapıdan atlayarak uçmaya denir. Serbest düşüş eğitimi almış ve profesyonel paraşütçü olanların yapabileceği bir spor dalıdır. Atlayıştan sonra havada süzülmek için kol ve bacak aralarında içi havayla şişirilmiş ve hava geçirmeyen bölümler bulunur. Özel olarak tasarlanmış ve yarasa kanatlarını andıran havalı kıyafet, havada süzülmeyi ve inişi yavaşlatmayı sağlıyor. Wingsuit kullananlar, paraşüt açılacak kadar yüksekliğe ulaştığında sırtındaki paraşütü açarak yere iniş yapar.
Wingsuit uçuşu, vücudu kaplayan özel kıyafet, havalı kanatlar ve sırttaki paraşütle yapılabiliyor. Eğitim almış, paraşütle atlama tecrübesi bulunan ve uçmayı hobinin ötesinde bir deneyim olarak gören kişilerin yapabileceği bir spor. Özel kıyafetteki kanatlar, süzülmeyi ve dengenizi sağlıyor. Bu kıyafet, çok dayanıklı, hava geçirmeyen malzemelerden üretiliyor. Bu kıyafetle atlayış yapanlar, paraşüt açmadan önce inilebilecek en aşağı düzeye kadar süzülüyor. Paraşüt açma seviyesine ulaşıldığında ise sırttaki paraşüt açılıyor ve kontrollü olarak yere iniliyor. Atlayışın ardından kişinin ağırlığına ve rüzgâr durumuna göre saatte 200 kilometre hıza kadar ulaşılabiliyor. Kıyafet sayesinde hız saatte 50 kilometreye kadar düşürülebiliyor.
Wingsuit Kıyafetinin Özellikleri
Wingsuitte, kanatlı özel bir kıyafet ve paraşüt kullanılıyor. Ayrıca, kask, kask kamerası, altimetre (yükseklikölçer) gibi ilave ekipmanları da bulunuyor. Birçok çeşidi ve farklı tasarımı bulunuyor. Wingsuti kıyafetleri, 4:1 süzülüş oranı sağlar; yani 1 kilometrelik düşey bir alanda her 1 metrelik iniş için 4 metre süzülme imkânı verir. Basınçlı havayla dolu sırt bölgesi ve basınçlı hücreler, kollardaki açılı ön kenarlar gibi bazı özelliklerin paraşütü açmadan atlandığında (skydiver, sky jump) süzülmek için kanat üzerinde önemli etkileri vardır.
Yüksek hızlı spor otomobillerin ön, arka ve yanlardaki kanatçıkların, aracı aşağı doğru bastırdığı ve aerodinamiği etkilediği gibi wingsuit kanatları da atlayıcıyı aşağı doğru bastırarak süzülme ve aerodinamik sağlar. Kol tutacakları ve fermuarları gibi özellikler, konfor için düşünülmüş diğer bazı özellikleridir. Sırttaki paraşüt de, yere güvenle inmek için olmazsa olmaz bir ekipmandır. Son yıllarda geliştirilen wingsuit atlama tulumları, uçuş süresini uzatmak ve uçuş aralığını genişletmek için tasarımlar içeriyor. Kıyafet ne kadar özel, dayanıklı ve özellikli olsa da kıyafeti giyen sporcunun tekniği, ağırlığı, kanatları yönlendirmesi ve konsantrasyonu her şeyin önüne geçiyor.
Wingsuit Çeşitleri
Wingsuti Base; yüksek binalar, antenler, köprüler ve kayalıklar gibi yerlerden atlayışlara verilen isimdir. Base; bu dört farklı sabit atlama noktasının İngilizcelerinin baş harflerinin kısaltmasıdır.
Proximity Flying (yakın uçuş); bu teknik, kayalıklara, binalara çok yakın bir çizgiden uçma anlamına geliyor. Bu teknik, çok gelişmiş bir disiplin gerektiriyor. Bu teknikte çizgiyi veya kenar boşluklarını yanlış hesaplamak ölüme yol açabilir.
“Wingsuit Flocking” (akın, floklama); 12-15 bin fit yükseklikte grup halinde çeşitli akrobatik hareketler yaparak uçma eylemidir. Uçaktan atlayan gruplar senkronize olarak çeşitli desenler ve figürler oluşturur. Bu teknik de, sadece profesyonellerin uygulayabileceği bir yöntemdir.
Wingsuit Bigway; bir hedefe ulaşmak için grup halinde atlama eylemidir. 15 bin fitten atlayan wingsuit kıyafetli gruplar, hedefe akın ederler. Yükseklikten dolayı oksijen tüpü kullanmak gerekebilir.
Halo Wingsuit; 15-35 bin fitten yapılan wingsuit atlayışına denir. Oksijen maskesi kullanılması gerekir. Ayrıca düşük sıcaklık sebebiyle ekstra ekipmanlar gerekebilir. Şimdiye kadar en yüksek “halo” atlayışı, 37 bin fitten gerçekleştirildi. Bu yüksekliğe çıkacak uçağı bulmak zor olduğu için pahalı bir tekniktir. Halo atlayışından sonra 3 bin fitte paraşüt açılır.
Demo Wingsuit; bir grubun gösteri amaçlı yaptığı uçuştur. Kanatlara veya ayaklara duman çıkaran aparatlar takılabilir. Grup halinde uçuş ve iniş yapılır.
Wingsuit Sanatları; hakemler tarafından çizilen bir dizi manevrayı yapmayı gerektiren ve yüksek beceri isteyen bir tekniktir. Her turda yüksek kaliteli fotoğraf çekmek gerekiyor. Yarışmanın sonunda en yüksek puan ortalaması olan ekip kazanıyor.
Wingsuit Rodeo; bir wingsuit atlayışı yapan sporcunun üzerinden atlayış yapmaya denir. 5-7 bin fitten yapılan iki kişilik atlayışın ardından sırttaki sporcu paraşütle atlar.
Wingsuitin Tehlikeleri
Wingsuit, serbest uçuş ve iniş yapıldığı için oldukça tehlikeli bir spor. Gerekli önlemlerin yanında tecrübe de büyük önem taşıyor. Çünkü bu sporda yapılacak hatanın geri dönüşü yok! Yerçekimi sebebiyle atlayışın ardından büyük bir hızla yere süzülmeyi sağlayan bu kıyafetten daha önemlisi paraşüttür. Çünkü ne kadar hızlı veya yavaş süzülseniz de paraşüt açılmazsa maalesef hiçbir anlamı olmuyor!
Bu spor, profesyonellerin sporudur. Saatte 150 ila 200 kilometre hızla iniş yapıldığı için amatör sporcular ciddi riskler taşıyor. Denge kaybı, kanatlardaki sorunlar veya en kötüsü paraşütün açılmaması ölümle sonuçlanabilir. Bu sebeple konsantrasyon çok önemli. Birkaç saniye bile konsantrasyon kaybı denge kaybına yol açabilir. Bazı durumlarda profesyonel olmak da işe yaramıyor maalesef!
Dünya genelinde bugüne kadar wingsuit ve base jumping gibi tehlikeli serbest atlayış sporlarında yaşanan kazalarda yaklaşık 280 kişi hayatını kaybetti. Bunlardan biri de Türk doktor Mehmeh Susam’dı (41). Yıllarca paraşüt atlayışı ve ölmeden 4 yıl öncesine kadar da wingsuit spor yapan Susam, Eylül 2015 tarihinde Fransa’daki Alp Dağları’ndan yaptığı atlayışın ardından kayalıklara çarparak hayatını kaybetti. Susam, bir televizyon programında yaptığı açıklamada, doktorluk ve wingsuitte heyecanın yüksek olduğunu anlatarak, konsantrasyon kaybının ölümle sonuçlanabileceğini vurgulamıştı. Doktor Susam, başka bir röportajda da, “Konsantrasyonu kaybedersem ameliyatta hasta ölür, atlayışta da ben!” demişti.
Türkiye’deki bir kaza da, 21 Temmuz 2015 tarihinde Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde düzenlenen 37. Uluslararası Kültür ve Doğa Sporları Festivali’nde yaşandı. Festivale katılan Amerikalı sporcu Ian Flanders, Türkiye’de ilk kez yapılan “wingsuit exit” atlayışında paraşüt ipinin ayağına dolanması sonucu Karasu Nehri’ne düşerek hayatını kaybetti.
Wingusuitle İlgili Kısa Bilgiler
- Wingsuit, dünyanın en tehlikeli sporu olarak kabul ediliyor. Bazı raporlara göre, wingsuitin, bir uçaktan paraşütle atlamaktan 45 kat daha tehlikeli olduğu iddia ediliyor.
- İstatistiklere göre dünya genelinde her 100 bin wingsuit atlayışında 1 ölümlü kaza, her 500 atlayışta 1 ciddi yaralanma vakası yaşanıyor.
- Güvenli bir wingsuit uçuşu için alınan eğitimlerde 2 yıl içinde yaklaşık 200 serbest düşüş atlayışı yapılıyor.
- Türkiye’de wingsuit atlayışlarının en çok yapıldığı yerler Muğla’nın Fethiye ilçesi ve Erzincan’ın Kemaliye ilçesindedir. Ayrıca, Nevşehir Kapadokya’da balondan atlayarak wingsuit yapan sporcular da var.
- Türkiye’deki grup halinde ilk wingsuit atlayışı, Temmuz 2015 tarihinde Erzincan’ın Kemaliye ilçesinde düzenlenen 37. Uluslararası Kültür ve Doğa Festivali’nde yapıldı. Festivale katılan Amerikalı wingsuit sporcuları, yaklaşık 200 kilometre hızla uçarak paraşütle Karasu Nehri’ne iniş yaptı.
- Wingsuit sporunun en çok yapıldığı ülkeler Amerika, Fransa, Norveç ve Rusya’dır.
- Wingsuit kıyafetinin mucidi Fransız paraşütçü Patrick de Gayardon, rekor yüksekliklerden atlayan bir paraşütçüydü. 13 Nisan 1998 tarihinde Hawaii’de bir wingsuit tasarımını denerken yaşanan kazada, 38 yaşında hayatını kaybetti.
- Wingsuitin, Avustralya’da yaşayan ve boyları 45-90 santimetre arasında değişen “uçan sincaplardan” esinlenilerek ortaya çıktığı belirtiliyor.
- Wingsuit sporcuları, bazı film çekimlerinde dublör olarak da kullanılabilmektedir. Ayrıca havadan heyecanlı görüntü çekebilmek için de wingsuitçiler kullanılır.
- Tarihte kanat takarak uçmayı başaran ilk insan Hezârfen Çelebi’dir. Çelebi, 1632 yılında kanat benzeri aparatlarla Galata Kulesi’nden Üsküdar’a kadar 3,3 kilometre uçmuştur.
- 5 Mayıs 2013 tarihinde Everest’te 7220 metreden wingruit ile atlayan Rus Valery Rozov, “en yüksek noktadan wingsuit atlayışı” rekoru kırdı.
- 22 Mayıs 2017 tarihinde İngiliz Fraser Corsan, bir wingsuit atlayışında saatte 396,86 kilometre hıza ulaşarak “en hızlı wingsuit atlayışı” rekoru kırdı.
- Wingsuit kıyafetlerinin fiyatları, tasarımı ve özelliklerine göre 5 ila 10 bin lira arasında değişiyor. Wingsuit eğitimlerinin toplam maliyeti ise 15 ila 25 bin lira civarındadır.
- Wingsuit pilotu (wingsuit flyer) olabilmek için önce profesyonel paraşütçü olmak; ardından “skydriver” (AFF) eğitimi almak gerekiyor. Türkiye’de bu eğitimi sadece İzmir’deki Türk Hava Kurumu (THK) Skydrive Efes Okulu veriyor.