Bekçinin Görevleri ve Yetkileri Nelerdir?

Bekçiler, “gece kartalları” olarak bilinir. Emniyet teşkilatına bağlı gece kolluk görevlileridir. Kolluk güçlerinin silahlı yardımcı personelidir.

Bekçilik, Mayıs 2007 tarihinde ani bir kararla kaldırılmıştı. Dokuz yıl sonra yani Mart 2016’da da tekrar mahallelere bekçiler çıktı. Çarşı ve mahallelerin güvenliği için gece saatlerinde görev yapan ve Emniyet teşkilatına bağlı olan bekçilerin görevleri ve yetkileri sınırlıdır.

Türkiye’de bekçilik 1966 yılında başladı. Genel olarak bekçiler, zabıta ve kolluk görevlilerine yardımcı bir personeldir. Kolluk güçlerinin bulunmadığı noktalarda acil önlemleri almakla sorumludurlar. 1966 yılında çıkarılan ve halen yürürlükte olan kanun gereği bekçilerin silah kullanma yetkisi vardır. Gerekli durumlarda polislerle aynı güç kullanma yetkisine sahiptirler.

Bekçiliğin Serüveni

Osmanlı İmparatorluğu döneminde “pazvant” olarak adlandırılan gece bekçileri, emniyet personeli sınıfıdır. Resmi olarak bekçilik, 14 Temmuz 1966 tarihinde çıkarılan “772 Sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu” çerçevesinde hayata geçirildi. 10 Ekim 1966 tarihinde de bekçilerin riayet etmesi gereken hususlara ilişkin yönetmelik yayımlandı.

O tarihten itibaren mahallelerde resmi görevli bekçiler yer almaya başladı. Daha sonraki yıllarda bekçiler yardımcı hizmet sınıfına dahil edildi. 1991 yılında mevcut bekçilerin tamamı sokaklardan çekilerek, yardımcı hizmetlerde görevlendirildi. Ancak bekçiler görev almayı sürdürdü. 8 Mayıs 2008 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Emniyet Teşkilatı Kanunu değişikliği ile 8 bin 152 bekçi, yardımcı hizmet sınıfından emniyet hizmetleri sınıfına geçirildi. Böylece bekçilik daha da pasif hale getirildi.

18 Mart 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararla “çarşı ve mahalle bekçiliği” tekrar getirildi. İlk olarak 5 ilde 2 bin 234 bekçi istihdam edildi. 29 Nisan 2017 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 690 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile de 7 bin bekçi ihdası yapıldı.

Bekçilerin Görevleri ve Yetkileri Nelerdir?

Bekçiler, güneşin batışından doğuşuna kadar görev yaparlar. Güvenlik veya kamu düzeni bakımından olağanüstü durumlarda vali veya kaymakamın emriyle gündüz de çalıştırılabilirler. Bunun dışında hiçbir şekilde gündüz çalıştırılamazlar. 

Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu çerçevesinde bekçilerin görev ve yetkileri şunlardır; 

• Can, mal ve ırza yönelik tehdit ve saldırıları önlemek ve saldırganları yakalamak, 
  
• Suç mahallinde suç işlenirken veya işlendikten sonra sanıkları yakalamak,
• Kamu düzenini ve güvenini bozan gösteri, yürüyüş ve karışıklık durumunda kolluk güçleri gelinceye kadar önleyici tedbirler almak,
• Adli vakalarda delillerin kaybolmasını önlemek için gerekli tedbirleri almak ve gerektiğinde bu konuda halktan yardım almak,
• Uyuşturucu madde yapılan, kullanılan ve satılan yerleri, kumar oynanan yerleri, halkı rahatsız edecek derecede gürültü yapan açık ve kapalı yerleri polis veya jandarma teşkilatına bildirmek,
• Halkın huzurunu bozanları, gizli fuhuş yapanları ve rezalet çıkaranları polis veya jandarma teşkilatına bildirmek ve bu durumlarda önlenmesi gerekenleri önlemek,
• Sokak, geçit ve meydanları tıkayan ve trafiğe engel olan araçları veya diğer engelleri ilgili teşkilata bildirmek,
• Yangın, deprem ve su baskını gibi afet ve tehlikeleri itfaiyeye bildirmek,
• Yangın ve su baskını gibi afetlerde mahalle sakinlerini bilgilendirmek ve görevliler gelinceye kadar önleyici tedbirler almak,
• Sorumluluk bölgelerindeki dükkan, mağaza, ev ve motorlu araç gibi malların korunması için sahiplerinin eksik bıraktığı tedbirleri tamamlattırmak,
• Şüpheli şahısları veya hadiseleri kolluk kuruluşlarına bildirmek,
• Görev saatlerinde mıntıkasını ara vermeden dolaşmak,
• Görev alanında hastalanan, kaza geçiren, düşen veya yardıma muhtaç olanlara yardım etmek,
• Kimsesizleri, engellileri, acizleri ve çocukları bizzat yerlerine veya kolluk teşkilatlarına götürmek,
• Semt, yer, yol, sokak veya şahıs soranlara gerekli bilgileri vermek,
• Doğum, ölüm, hastalık, kaza, yangın veya afet gibi durumlarda yardıma muhtaç olanlara gücü dahilinde yardım etmek,
• Kuduz hayvanlar gördüğünde belediyeyi haberdar etmek veya itlaf etmek,
• Bulaşıcı ve salgın insan ve hayvan hastalıklarını kolluk kuruluşuna bildirmek,
• Elektrik, su, doğalgaz ve kanalizasyon arızalarını; sokaklara süprüntü atan veya pis su dökenleri, inşaat ve tamirat yapanları kolluk teşkilatlarına bildirmek.

Bekçilerin görevleri ve yetkileri, ilgili kanunda ve yönetmelikte sınırlandırılmıştır. Kolluk güçlerinin derhal müdahalesine imkan bulunmayan acil ve zorunlu hallerde genel kolluk görevleri ifa edebilirler. Yani sadece “acele ve zaruri hallerde” genel kolluk yetkisi kullanabilirler. Acil ve zorunlu haller dışında genel kolluk görevlisi gibi davranamazlar ve bu yönde yetki kullanamazlar.

Örneğin; bekçilerin üst arama, araç arama ve çanta arama yetkisi yoktur. Yetkisi olmadığı halde bu tür aramalar yapmak isteyen bekçiler, bir tutanakla ilgili kolluk teşkilatına şikayet edilebilir. Ayrıca, “haksız arama” gerekçesi ile savcılığa suç duyurusunda da bulunulabilir.

Bekçilik Başvuruları Nasıl Yapılır?

Çarşı ve mahalle bekçiliği için İçişleri Bakanlığı tarafından talebe göre sayı belirlenir. Bunun üzerine Polis Akademisi’ne bekçi alımı için yetki verilir. Akademi, bekçi taleplerinin yapıldığı illeri ve kontenjanları açıklar. Daha sonra adayların başvuruları alınır.

Bekçilik başvuruları için ilk olarak internet üzerinden ön başvuru yapmak gerekiyor. Ön başvuru, açıklanan tarihler arasında e-Devlet’ten başvuru formunun ilgili haneleri doldurularak yapılabiliyor. Posta yoluyla veya başvuru süresinden sonra yapılan başvurular kabul edilmiyor. Başvuru için ayrıca belirtilen bankalara para yatırılması gerekiyor.

Polis Akademisi’nin ilanına başvuru yapan bekçi adaylarının şahsen başvuruları ve ön sağlık kontrolleri için başvuru merkezlerine müracaat etmeleri gerekiyor. Müracaat yerleri ve tarihler Polis Akademisi’nin internet sitesinden açıklanıyor. Aynı sitede başvuru evraklarının teslim edilebileceği merkezler de açıklanıyor.

Ön sağlık kontrollerinden geçen adaylar, daha sonra Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan yazılı sınava katılıyor. Sınavda; Türkçe, Matematik, Hayat Bilgisi, Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Genel Kültür soruları soruluyor. Yazılı sınavda başarılı olan adaylar daha sonra Polis Akademisi parkurlarında fiziki yeterlilik sınavına tabi tutuluyor.

Son olarak adaylar sözlü mülakata alınıyor. Mülakatta bazı genel kültür soruları ve komisyon üyelerinin belirlediği sorular yöneltiliyor. Mülakatta da başarılı olarak bekçi olmaya hak kazanan adayların listesi Polis Akademisi’nin internet sitesinde (https://www.pa.edu.tr) açıklanıyor.

Bekçi Olmanın Şartları Nelerdir?

Çarşı ve Mahalle Bekçiliği için başvurmak isteyen adaylarda aranan şartlar şunlardır; 

• Türk vatandaşı olmak,
• İlkokulu tamamlamış olmak,
• Askerlik görevini tamamlamak,
• 30 yaşından küçük olmak,
• Görevini engelleyecek hastalığı veya engeli bulunmamak,
• Ağır hapis ya da altı aydan fazla hapis yatmamış olmak,
• Affedilse bile zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık suçlarından hükümlü olmamak,
• Affedilse bile dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, iflas veya yüz kızartıcı bir suçtan dolayı hükümlü olmamak,
• Toplumda kötü şöhretle tanınmamak,
• Kamu haklarından mahrum olmamak,
• Kamu hizmetlerinden mahrumiyet cezası ile mahkum olmamak.

Bekçilik Başvurularında Gerekli Belgeler

Çarşı ve Mahalle Bekçiliği için başvurmak isteyen adayların aşağıdaki belgeleri ibraz etmeleri gerekiyor; 

• Sınav giriş belgesi
• Sınav için başvuru dilekçesi
• Sınav ücreti banka dekontu
• Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını gösteren belgenin aslı ve fotokopisi
• Diploma aslı ve fotokopisi
• Askerlik terhis belgesi aslı ve fotokopisi
• En az 1 yıldır ikamet ettiği yeri gösteren ikametgah belgesi
• Son bir yıl içinde çekilmiş 4 adet biometrik fotoğraf
• Engel hallerinin bulunmadığını ifade eden yazılı beyanlar
• Sağlık bilgi formu
• Tercih formu

Mahalle ve Çarşı Bekçiliği Hakkında Önemli Bilgiler

• Emniyet hizmetleri personeli olan bekçiler, demirbaş olarak silah taşıyabilir.
• Görevden uzaklaştırılan veya maaşsız izne ayrılan bekçiler silah taşıyamaz.
• Bekçilik başvuruları arasında askerliği tamamlamış olmak vardır. Askerlik yapmayanlar ve halen asker olanlar bekçilik başvurusu yapamaz.
• Bekçilik sınav giriş belgesinde belirtilen tarih, evrakları teslim etme ve ön sağlık muayenesi tarihidir. Yazılı sınav tarihi farklıdır.
• Ön sağlık muayenesinde; Hepatit, karaciğer yağlanması, böbrek taşı, göz ve kulak zarı sorunları ve düz tabanlık gibi sağlık sorunları adayların elenme gerekçesi olabiliyor.
• Ön sağlık muayenesini geçen adaylar yazılı sınava girmeye hak kazanmaktadır.
• Bekçilik ön sağlık muayenesine günlük kıyafetle gidilebilir. Mülakatlarda takım elbise giyilmesi tavsiye ediliyor.
• Siyasi partilere üye olanların bekçilik başvuruları dikkate alınmayabilmektedir.
• Bekçilik için istenen bütün evrakların eksiksiz ibraz edilmesi gerekir.
• Bekçilik başvuruları için gereken evrakların bazıları e-Devlet’ten alınabilir.
• Çarşı ve mahalle bekçiliği için KPSS şartı bulunmuyor.
• Bekçiler, bulundukları il ve ilçedeki en büyük mülkiye amirin emrindedir.
• Emniyet teşkilatı bulunan yerlerde bekçilerin amiri, polislerin en büyük amiridir.
• Bekçiler, genel zabıtaya tevdi edilen görevlerde zabıtaya yardımcı olurlar.
• 15 yıla kadar hizmeti olan bekçilerin 20, 15 yıldan fazla hizmeti olan bekçilerin 30 gün yıllık izin hakkı vardır.
• Bekçiler, görevleri dışında her ne suretle olursa olsun çalıştırılamazlar.
• Bekçiler, 3 yıl görev yaptıktan sonra "kıdemli bekçi" unvanı alabiliyor.
• Yüksek öğretimini tamamlayan kıdemli bekçiler polis olabiliyor.
• Bekçiler, 60 yaşına kadar çalıştırılabilir.