Diş Protez Teknikeri Kimdir, Nasıl Olunur?
Diş protez teknikeri kimdir, nasıl olunur? Hangi okulu bitirmek gerekir? Diş protez teknikerleri ne iş yapar, nerelerde çalışabilir?
Ağız ve diş sağlığında kullanılacak tetkik ve tedavileri belirleyen, hastaya göre gereken uygulamayı seçen ve karar veren kişiler diş hekimi olarak adlandırılır. Diş hekimleri, protez tedavisi uygulayacağı hastadan diş ölçüsü alır, ne çeşit bir dişsizlik veya başka bir anomali olduğuna karar verir. Diş hekimi hastaya uygulayacağı tedavi yöntemini belirledikten sonra, uygulanacak tedavinin materyali olan diş protezini oluşturmak diş protez teknikerinin uğraş alanıdır. Yani diş protez teknikerleri; diş hekiminin hastadan aldığı ağız ve diş ölçüsüne göre, hekimin istediği protezi yapan ve kullanıma hazır hale getiren meslek elemanıdır.
Diş Protez Teknikeri Nasıl Olunur?
Diş protez teknikeri olmak için öncelikle bu mesleğe ilgi duyuyor olmak ve çalışma şartlarını ve iş tanımını çok iyi biliyor olmak gerekir. Diş hekiminin hastadan aldığı diş ölçüsünün ardından, protezin tüm yapım aşamalarını yürütecek kişi diş protez teknikeridir. Dolayısıyla hastanın kullanacağı materyal tamamiyle diş protez teknikeri tarafından dizayn edilip kullanıma hazır hale getirilecektir. Bu nedenle diş teknikeri olacak bireylerin; işinin uzmanı olması ve yaptığı işi severek, bıkmadan, istekli bir şekilde yürütebilmesi; hem hastanın protezinin işe yararlığı ve kulanışlılığını artıracak hem de protez teknikerinin işinden zevk alarak özgün, kaliteli ürünler ortaya çıkarmasını sağlayacaktır.
Diş protezi yapabilecek yeterliliğe ulaşacak meslek elemanı üç şekilde eğitim alabilmektedir.
- Özel veya resmi herhangi bir sağlık meslek lisesinin diş protez bölümünü tamamlayarak "diş teknisyeni" unvanıyla mezun olunabilir. Lise mezunu diş protez elemanı 'teknisyen' olarak anılır ve ara meslek elemanı statüsünde çalışmaya başlar.
- Sağlık meslek liselerinin diş protez bölümünü bitirip diş teknisyeni olduktan sonra, üniversite sınavına katılarak YGS puan türü ile "diş protez teknolojisi" önlisans programına devam edip iki yıllık bir üniversite eğitiminin ardından "diş protez teknikeri " unvanı ile mezun olunur. Önlisans mezunu diş protez yapım elemanları 'tekniker ' unvanı kazanır ve diş protez laboratuvarlarında asıl eleman statüsünde işe başlar. Yani ön lisans mezunu diş teknikerleri, daha yoğun, uzun ve ayrıntılı bir eğitim aldıklarından mesleğe kıdemli başlayacaktır.
- Herhangi bir resmi veya özel liseden mezun olup YGS puan türlerinde yeterli başarıyı sağlayan öğrenciler de "diş protez teknolojisi" önlisans bölümüne yerleşip 'diş teknikeri' unvanı alabilmektedirler.
Diş Protez Teknikerleri Ne İş Yapar ve Nerelerde Çalışabilir?
Ağız ve diş sağlığı vücut dengesi için büyük önem taşımaktadır. Dolayısıyla diş ve çene bölgesi ile ilgili yapılacak tedavinin profesyonel kişiler tarafından yürütülmesi gerekir. Diş hekiminin belirleyeceği tedavi aşamalarında protez teknikeri ile eş zamanlı ve uyumlu bir çalışma yapılması; hastanın kullanacağı protez materyalinin özgün ve kaliteli olması için gereklidir. Dolayısıyla diş protez teknikerleri ile diş hekimlerinin çalışma alanları birbiri ile etkileşimli ve genelde aynı ortamda olmaktadır. Diş ile ilgili çalışma yapılan sağlık kuruluşları ile diş hekiminin bulunduğu merkezler, aynı zamanda diş tekniklerinin de çalışma ortamını oluşturur. Diş protez teknikerleri; diş hastaneleri, üniversite hastaneleri, ağız ve diş sağlığı merkezleri, kendi açabilecekleri diş protez laboratuvarları, şahsa ait diş protez laboratuvarı veya diş hekimlerinin özel muaynehanelerinde çalışabilmektedir. Çalışma koşulları genelde yoğun tempolu ve kullandıkları malzemeler güvenlik önlemi gerektiren kimyasallardır. Bir diş protez teknikeri hâli hazırdaki tüm protez çeşitlerini yapmak zorunda değildir. Bir alanda uzmanlaşarak, kendini uzmanlaştığı alana adapte edip çok daha sağlam ve kaliteli işler çıkarabilir. Örneğin; ortodontik protezler, tam protezler, hareketli veya sabit protezler ya da implant üstü protezler gibi; çalışmalarını herhangi bir alanda yoğunlaştırarak kendini profesyonel anlamda geliştirip, alacağı işlerle adından söz ettiren, yetkinliği ile aranan bir tekniker olabilmektedir.
Diş protez teknikerleri; diş hekiminin ağızdan veya protez türüne göre çene - yüz bölgesinden aldığı ölçüye göre protez materyalini tasarlar ve hastanın kullanacağı şekli verir. Hastadan alınan protez ölçüsüne çeşitli işlemler uygulayarak kalıba çıkarır ve yapılacak protez türüne göre bazen metal alaşımlı bazen de ortodontide kullanılan kroşeler ile destekli alt yapılar tasarlar. Alt yapıların ardından kalıba döktükleri ölçüye göre diş boyutu belirleyerek diş dizimine başlar. Diş diziminin yanında zirkonyum veya diş minesi yerine geçecek diğer malzemeler ile proteze son halini verir. Tasarımlarını hekime göndererek hasta ağzında prova ettirir. Gerek görüldüğü takdirde hastaya uyumlu hale getirebilmek için çeşitli düzenlemeler yapılır. Birkaç provanın neticesinde diş protezi hasta ağzına en uyumlu hâle getirilerek teslim edilir.
Diş protez laboratuvarlarında yapılan bu çalışmalar sırasında diş teknikerleri sıklıkla teması sakıncalı kimyasallar ile çalışmak durumundadır. Bu nedenle güvenlik önlemlerine azami suretle önem verilmeli ve uygulanması gereken tedbirler unutulmamalıdır.
Diş protez teknikerleri hangi malzemeler ile çalışır?
Diş protez teknikeri farklı birçok malzeme ile çalışır. Vinil, akrilik, zirkonyum, porselen, titanyum ve bazı metal alaşımları protez yapımında sıklıkla kullanılan ana malzemelerdir. Diş eti görünümü veren kısım genellikle akrilik maddesinden yapılır. Akriliğüzerine dayanıklılık sağlamak için metalden bir kafes tarzı maddelerden de yararlanılır. Dişin kron kısmı yani dişin mine dediğimiz görünen kısmı ise genellikle porselen veya zirkonyum maddesinden yapılır. Diş protez teknikeri; el becerisine göre akrilik ve diş minesi kısmını ustalıkla tasarlar ve diş hekiminin hasta ağzından aldığı ölçüye tam uyumlu hâle getirir. Bu işlemler sırasında kullandığı yöntem ve teknikler ile kendi profesyonel stilini yansıtarak kusursuz tasarımlar sunar ve hasta memnuniyetini üst düzeyde tutmayı sağlar.
Uzman bir diş protez teknikerinde bulunması gereken özellikler nelerdir?
Diş protezlerinin kullanışlı ve kusursuz olması, düzgün alınmış bir ağız ölçüsünün ardından tamamiyle diş protez teknikerinin el becerisi ve mesleki yeterliliğine bağlıdır. Protez yapımı oldukça meşakkatli ve ince işçilik isteyen bir uygulamadır. Çalışma koşullarının ve kullanılan materyallerin zorlayıcılığı ve protezlerin boyut olarak küçük oluşu diş protezi yapım sürecinde güçlüklere sebep olmaktadır. Süreçte karşılaşılan zorlukların ürüne yansımaması için diş protez teknikerlerinin meslekte ustalaşmış kişiler olması gerekir. Dolayısıyla işinde uzmanlaşmış bir protez teknikeri genel olarak şu özellikleri taşıyan bireyler olmalıdır:
- Sabırlı, sakin ve zaman yönetimi konusunda başarılı
- İnce motor becerileri gelişmiş
- El- kol kasları kuvvetli
- Renkleri rahatlıkla ayırt edebilir ve ayrıntıcı
- Toz, alçı veya kimyasallara karşı alerjisi olmamalı.
Diş protez teknikerlerinin çalışma ortamında alacağı sağlık önlemleri nelerdir?
Diş protez teknikerleri gerek mesleğe giriş sürecinde gerekse çalışmaya başladıktan sonra bütünüyle laboratuvar ortamında bulunmakta ve buda diş protez teknikeri bireylerin sağlık açısından risk almalarına neden olmaktadır. Diş protez teknikerlerinin çalışma ortamının kapalı, havasız, teması ve solunması zararlı kimyasallar içeren bölümler olması nedeniyle, gerekli sağlık önlemleri alınmalı ve diş protez teknikeri de tüm önlemlere koşulsuz uymalıdır.
Diş teknikerleri laboratuvarda çalışırken;
- Maske, önlük ve eldiven kullanmalı
- Kesici ve delici aletleri dikkati kullanmalı
- Ortamın havalandırılıyor olmasına özen göstermeli
- Alev ve kor oluşturan makineleri özel tasarım giysileri ile kullanmalı
- Gaz zehirlenmelerine karşı gerekli önlemler almalı
- Kullanılan alet, makine ve materyallerin rutin bakımının yapılıyor olmasına dikkat etmeli
- Kimyasal maddelerin reaksiyonu sonucu açığa çıkan gazları solumamalı
- Her iş ve işlemin ardından kimyasal maddelere temas etmiş olabileceği için ellerini bol su ve sabun ile dezenfekte etmeli.
Mesleği severek icra eden ve çalışma ortamında gerekli önlemleri alarak ilerleyen bir diş protez teknikeri, hem hasta için faydalı ürünler oluşturacak hem de kendi sağlığını koruyarak mesleki süreçte verimini arttıracaktır.
