Fal Nedir?

Gelecekten haber verdiğine inanılan bir çeşit ritüeldir. Bu ayini değişik dillerde değişik adlandırmalarla anılır ve değişik anlamlara gelir:

• Arapça: “Fal” olarak bilinir. Anlamı “ Uğur ve uğurlu şeyleri gösteren simge”  olarak geçer sözlüklerde.
  

• Batı Dillerinde: Grekçeden gelen manteia kelimesinin İngilizcedeki ve Fransızcadaki versiyonları kullanılır. Anlamı da “gelecekten haber verme” olarak tespit edilmiştir.
  

• İngilizce: Mancy
  

• Fransızca: Mancie
  

• İngilizce “medium” ifadesi de fal ile ilgilidir. Buna göre sözcüğün tam anlamı “orta” demektir. Medium olan kişi, fani dünya ile ruh dünyasının ortasındaki kişidir ve görevi ruh dünyasında fani dünyaya haber vermektir.
  

İnsanlar Neden Fal Bakar?

İnsanların fala inanmaları ya da pek çok fal şeklinin olması insanların bilinmeze duydukları merak dışında herhangi bir durum ile açıklanamaz. Gelecekten haber verme gibi bir durumun bilimsel olarak imkânsız olması insanları mantık dışı birçok şeye sevk etmiştir. Bilinmeyen bir duruma anlam verme ya da bilinmeyene bir korku duyma zaten insan doğasının gereği olan durumlardır. Hatta insanların genelde her şeye bir anlam yükleme durumları vardır ki bu da onlara uyduracakları onlarca açıklama sunmuştur; fal da bunlardan birisidir.

Herkes Fal Bakamaz!

Fal bakma işini falcı, bakıcı, medyum, şifacı gibi adlarla anılan ve özel güçleri olduğuna inanılan kişiler yapar. Yalnız bu adlandırmalar farklı işleri temsil eder. Fal, bazı özel araçlar vasıtasıyla geçmiş zaman, içinde, bulunulan zaman ve gelecek zamanla ilgili tahminlerde bulunma işidir. Bu yönüyle bakıcıdan ve medyumdan ayrılır. Medyum, ruhlar ile bakıcılar ise cinlerle bağlantı kurduğuna inanılan kişilere verilen adlardır. Fal, bakıcı ile bir araç kullanması yönüyle, kahin de geleceği bilme çabası ile benzeşir. Yalnız bakıcının cinlerle alakasının olduğunun düşünülmesi yönüyle falcıdan ayrılır. Kahin ya da diğer adıyla şaman da özel yeteneklerle ruhlarla temasa geçen ve bu geçiş aşamasında kendisinden geçen, vecd olan kişidir. Falcı ile bu yönüyle ayrılır çünkü falcıda kendinden geçme gibi bir durum söz konusu değildir.

Fal bir büyü değildir. Sihir ya da büyü var olana iyi ya da kötü yönden etki etme işi iken falda sadece olan ya da olacak durumlarla ilgili tahmin söz konusudur.

Fal Türleri

Fallar bakıldıkları araçlara ve yöntemlere göre sınıflandırılabilirler. Sınıflandırmaların sayısı oldukça fazla; kimisi aşina olduğumuz araçlar kimisi de pek duymadığınız şekiller… Şimdi bu sınıflandırmalar, kaynaklarda kısaca şu şekilde sıralanıyor:

• Yıldız Falı: Astroloji ile yakından ilgilidir. Kişinin doğum tarihinde yıldızların yerine bakılarak onun hayatının nasıl olacağına dair tahminler yürütülür.

• El Falı: Kişinin elindeki çizgiler dikkate alınarak kişinin hayatında olacaklar ya da olanlar hakkında fikir yürütülür.

• Kuş Falı: Kuşların ötüşlerinden ya da göç yollarından, uçuş şekillerinden mana çıkarma işidir.

• Kağıt Falı (Tarot, İskambil gibi kartlar): Bazı özel şekilli kartlar ile insanın geleceği ya da geçmişi hakkında yorum yapılır.

• İç Organlar Falı: Hayvanların iç organlarına bakılarak yorum yapılır.

• Kum ya da Toprak Falı: Gelecekten haber verdiğine inanılan nesneler kum ya da topraktır.

• Zar Falı: Şuan da mevcut olan zarlar ile bakılan fallardır.

• Taş Falı: Özel taşlarla bakılan fallardır. Bu tür falların fasulye ya da nohut gibi baklagillerle bakılan cinsi de mevcuttur.

• Kitap Falı: Kutsal bir kitabın herhangi bir sayfasının açılıp herhangi bir yerinin okunulması ve okunan bölümün insan hayatına yorumlanması işidir.

• Ateş Falı: Küllerden ya da ateşin yanma biçiminden, kişinin geçmişi ya da geleceği hakkında bilgi edinilebilineceğine inanılır.

• Su Falı: Durgun bir suya bakana falcının gaipten haber getirdiğine inanılır.

• Rüya Yorumu: Rüyanın bilimsel bir açıklaması vardır ve bu bakımdan rüya yorumu da bir tür faldır.

• İnsanın Beden Yapısı ile İlgili Fallar: İnsanın beden yapısına bakarak onun geleceği hakkında bilgi edinme uğraşıdır.

• Kura Falı: Kağıtlara notlar alındıktan sonra bir torbaya konan kağıtları çeken falcı, o kağıtta yazanları kişinin hayatına enjekte eder. Bu fal bakma biçimine sokakta gördüğümüz niyetçilerde rastlarız ama onlar kendileri çekmez; niyet tavşanlarına çektirirler.

• Kahve Falı: Kahvenin telvesinin fincanda ve tabakta bıraktığı izleri yorumlama işidir. Fincanı kapatma ve açma ritüelleri dahi vardır.

• Çay Falı: Çay yapraklarından bakılan bir fal  türüdür. Kahve falına benzer.

Fal Ne Zaman Ortaya Çıktı?

Fal bakma çoğu zaman kehanet kasten ya da kasıtsız şekilde birbirine girmiştir. Bu bakımdan da fal bakma ritüeli ile kehanet birbirine karışmıştır ve din adamlarının kehanet olarak yaptıkları gelecekten haber verme işi de fal olarak öngörülmüştür. Hal böyle olunca da falın başlangıcı ilk medeniyetlere kadar çıkmaktadır.

Falın kökeni muhtemelen Mezopotamya’dır çünkü M.Ö 4.000 yıllarında Mısır’da, Çin’de, Babil’de ve Kalde’de falcılıkla ilgili bazı bilgiler ve yazılı belgeler vardır. Kısaca falcılık M.Ö 4.000 yıl önce vardır ve Mezopotamya’da doğmuştu.

Akadlar, Onlarca Fal Teknikleri Geliştirmişlerdi

Fal, Akadlar zamanında onlarca teknikle bakılmaktaydı. Yazılı belgelerden anlaşılan da falın sosyal anlamda ve halkta oldukça yaygın olması. Bu da gösteriyor ki halk, fala fazlasıyla ilgi duymaktaydı. Üstelik fal ile ilgili belgeler nicelik olarak da nitelik olarak da çok fazla..

Akadların bu fal merakı, falın tüm Asya ve Akdeniz havzasına yayılmasını sağladı. Akadlar, ticari yönden çok güçlü oldukları için bu akım giderek etkisini arttırdı.

Sümerler ve Fal İnanışları

Sümerler de fala meraklı idi. Hayvanın iç organları ile fal bakma işi Sümerlerde rastlanmaktaydı. Sümerler, fal için kurban ettikleri kuzunun safra kesesine, akciğerine, bağırsaklarına bakarak devletin ya da insanın geleceği hakkında tahminler yürütürlerdi.

Babiller ve Fal İnanışları

Babillerde durum biraz daha astronomiye dayanıyordu. Çocukların doğum zamanlarında yıldızların konumuna göre çocukların karakterleri ve hayatlarında yaşayacakları önemli olaylar anlaşılmaya çalışılıyordu. Bunun dışında insanın fiziğinden, rüyalardan, hayvan davranışlarından ve de takvimlerden gelecek okunmaya çalışılıyordu.

Astroloji diğer devirlerde bir bilim dalı olarak değerlendirilecek kadar çok gelişti. Kalde ve Asur’da gelişen gök biliminden genelde krallar yararlanmaya başladı.

Mezopotamya’da yıldızlar bir nevi kader yazıcı gibi idi. Bu bakımdan yıldızlarla ilgili her şeye bir anlam yükleme peşinde olan medeniyetler astronomi denen ilmi ortaya çıkardılar. Hititler gök bilimi ile çok ilgiliydiler. Güneş ve Ay’ın hareketine göre Babil kentinin başına gelebilecek doğal ya da insanî felaketleri bilmeye çalışıyorlardı. Hititler ayrıca et falı denilen kendilerine özgü fal çeşidini geliştirdiler. Yalnız et falında bir kehanette bulunma durumu yoktu, soru – cevap durumu vardı. Hititler, hayvanların iç organlarına bakarak kendi sordukları sorulara olumlu ya da olumsuz yani evet ya da hayır şeklinde cevap aldıklarına inanıyorlardı. Hititlerde fal halk için değil krallar ve devlet için de yapılırdı. Falın en çok kullanıldığı alanlardan birisi de savaşlardı. Savaşın nasıl geçeceği, kralın nerede konaklayacağı, düşmanın stratejisi gibi durumlar fal bakılarak anlaşılırdı.

Fal Ayin Sırası Şöyledir: 

• Önce dilek tutulur ya da soru sorulur.
  
• Sonra fal bakılır.
  
• Cevap istenen şekilde değilse başka sorular sorulur.
  
• Falın doğruluğu diğer fal çeşitleri ile kontrol edilirdi.
  

Bir dipnot düşmek gerekirse Hititlerde bulunan bu fal bakma sırası günümüz insanlarında da görülmektedir. Şöyle ki.

• Kahve falı bakılmadan önce niyet edilir, dilek dilenir.
  
• Sağdan sola olacak şekilde fincan, altlığa kapatılır.
  
• Fal bakılır ve fala göre “dileğin olacak” ya da “dileğin olmayacak” denir.
  
• Genelde kahve falı, tarot kartları ile desteklenir.
  

Parantezi kapatıp konumuza geri dönersek Hititlerin baktıkları fal çeşitlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Et falı
  
• Kuş falı
  
• Talih falı
  
• Kızık keklik falı

Antik Yunan'da Fal Anlayışı

Fal konusunda daha batı tarafına doğru gidersek Antik Yunan’da “mantis”leri buluruz. Mantis denilen görevliler, bir tür kahindi ve rahiplerin yanında bulunurlardı. Görevleri ise gelecek ile ilgili tavsiyede bulunma ve Tanrı ile iletişime geçmekti. Mantisler de bu iş bazı yöntemler kullanmışlardı; bunlardan en gözde olanı kuşların havada dönüş tarzlarını yorumlamaktır.

Türklerde ve İslamiyet’te fal inanışları diğer yazının konusu olacaktır, ayrıca diğer dinlerde ve Hint ile Çin tarihinde fal anlayışı da Türklerde ve İslamiyet’te fal inanışları adlı yazıda incelenecektir.