GDO yararları ve zararları

Türkiye'de 26.10.2009 tarih ve 27388 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak

GDO

ile ilgili yeni düzenleme yürürlüğe girdi. Bu düzenlemeye göre bu ürünlerin üretimi ve kullanımı daha fazla artabilecek veya denetimi daha zorlaşabilecek. Peki, nedir genetiği değiştirilmiş organizmalar olarak topluma yansıtılan ürünler. Faydaları ve zararları nelerdir'
İnönü Üniversitesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hikmet Geçkil, konuyu şu şekilde açıklıyor: Terminoloji Her ne kadar Türkçe'de daha çok "Genetiği Değiştirilmiş" olarak bir çevrim yapılmışsa da, "Genetically Modified" teriminin daha uygun karşılığı "Genetiği ile Oynanmış, GO" olmalıdır. Çünkü bir organizmada veya o organizmadan gelen bir üründe bazı istenen değişiklikleri yapmak için genetik yapının radikal bir değişikliğe uğratılması (ör. Başka bir organizmadan gen transferi) gerekmez.
Bazen, organizmanın kendi genetik repertuarı üzerinde yapılacak küçük oynamalar da organizmada veya ürününde istenen değişikliklerle sonuçlanabilir. Bu tür bir çalışmada, organizmada istenen bir değişiklik daha ön plana çıkartılmakta iken (ör. Belli bir proteinde artış sağlama), genetik düzeninde herhangi bir değişiklik meydana gelmemektedir. Yani kısacası, organizma aynı genetik yapı ile (nitelik değil) nicelik olarak farklı bir protein profili gösterir.
Her ne kadar "biyoteknoloji" ve "genetik modifikasyon, genetik mühendislik, (GM)" çoğu zaman biri birinin yerine kullanılırsa da, GM bir seri teknoloji sonucu organizmanın genetik yapısında meydana getirilen değişiklikleri ifade eder. "Biyoteknoloji" ise çok daha genel bir terim olup bir organizmanın (ör. maya) veya onun ürünlerinin (ör. Enzimler) değişik alanlarda kullanımını (bira, peynir, yoğurt gibi) ifade eder. Ancak, genetik mühendislik çalışmaları biyoteknolojik amaçlar için kullanılabilir.
GM ürünleri arasında ilaç, aşı, gıda ve gıda bileşenleri, hayvan besleme ürünleri ve lifli gıda üretimi başta gelmektedir. Tarım sanayinde çeşitli haşerelere karşı direnç sağlayan ve sağlıklı beslenmede önemi olan ürünleri yapan genlerin belirlenmesi bu tür uygulamaların başarısı için en belirleyici basamaklardan biri olmaktadır. Ancak, genom teknolojilerindeki ilerlemeler günümüzde birçok organizmanın detaylı genetik haritasının çıkarılıp karşılaştırılmasını mümkün kılacak seviyeye gelmiştir.
2003 yılı itibarı ile 18 ülkeden yaklaşık 7 milyon çiftçi tarafından yaklaşık 70 milyon hektar (neredeyse Türkiye'nin 79 milyon hektar yüzölçümüne eşit) bir alanda başta mısır, pamuk, soya, patates ve pirinç olmak üzere pestisit dirençli veya bir takım besinsel değerler kazandırılmış bir seri transgenik bitki ekimi yapılmıştır. Aynı yıl içinde dünya transgen bitki üretiminin yüzde 99'unu sağlayan ülkeler sırası ile ABD (yüzde 63), Arjantin (yüzde 21), Kanada (yüzde 6), Brezilya (yüzde 4), Çin (yüzde 4) ve Güney Afrika (yüzde 1) olmuştur.
Önümüzdeki 10 yıl içinde büyük kısmı gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere, GM ürünlerinin logaritmik olarak artacağı düşünülmektedir. Ancak, her yeni teknoloji gibi nispeten yeni olan bu uygulamalar da değişik toplumlarda değişik seviyede olsa da tartışmalara neden olmaktadır. Bu çeşit teknoloji için en yaygın tartışma konularını ise GM organizma veya ürünlerinin insan sağlığı ve çevre üzerine olan etkileri oluşturmaktadır.
GM organizma ve ürünlerinin toplum için faydaları ve tartışılan yönleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
GM ürünleri FAYDALARI
"Tarım"
Tat ve kalitede artış, erken olgunlaşma, besinsel değerinde artış, mahsul artışı ve strese dayanıklılık, hastalıklara, insektisit ve herbisitlere direnç, yeni besinler (gıdalar) ve ekim teknikleri.
"Hayvan"
Direnç, üretkenlik, dayanıklılık ve etkin beslenme, et, süt ve yumurta üretiminde artış, daha iyi teşhis metotları ve sağlıklı hayvanlar.
"Çevre"
Çevre dostu biyoherbisitler ve biyoinsektistler, toprak, su ve enerjinin korunması, orman ürünleri için yeni biyoprosesler, atıkları daha iyi değerlendirme.
"Toplum"
Yüksek nüfus artışı gösteren toplumlar için yüksek ürün artışı
TARTIŞMA KONULARI
"Emniyet "
İnsan sağlığı üzerine: allerjenler, antibiyotiklere dirençlilik sağlayan gen veya gen etiketleri (markır)'nin transferi, henüz bilinmeyen diğer etkiler. Çevre üzerine transgenlerin istenmeyen şekilde çapraz polenleşme ile yayılması, diğer organizmalar (ör. toprak mikroorganizmaları) üzerine olacak henüz bilinmeyen etkiler, flora ve fauna biyoçeşitliliğinde muhtemel azalma.
"Oluşturulmuş genetik kaynaklardan yararlanma"
Dünya gıda üretiminin sadece birkaç büyük şirket tarafından domine edilmesi, gelişmekte olan ülkelerin, gelişmiş olanlara daha fazla bağımlılığı, biyokorsanlık-doğal kaynakların yabancılar tarafından tüketilmesi.
"Etik"
Doğal organizmaların iç dengelerini ve kendi aralarındaki dengeyi bozma, türler arasında gen akışını hızlandırarak doğal süreci tahrif etme, hayvan genlerinin bitiklerde kullanılması (veya tersi için) yapılan itirazlar, bütün bu konulardaki toplumda oluşan stres faktörü.
"GDO için tüketiciyi bilgilendirici etiketlerin kullanılma konusu"
"Yeni gelişmelerin sadece zengin ülkelerin lehine olacak şekilde tasarlanmaları "
Yasal Uyarı: Yayınlanan yazı ve haberin tüm hakları Dünya Bülteni'ne aittir. Özel izin alınmadan yazı ve haber hiçbir şekilde kullanılamaz. Ancak yazı ve haberin bir kısmı aktif link verilerek alıntılanabilir.