Hindiba Otunun Faydaları

Latince ismi, Cichorium endiva Lactuca olan bitki;  hindiba, yabani hindiba ve karahindiba olmak üzere üç çeşide ayrılmaktadır.  Birleşikgiller familyasına ait olan otun, anavatanı başta Hindistan olmak üzere, Doğu Akdeniz ve Türkistan’dır.

Araştırmalarda, Eski Yunan ve Romalılar döneminde kullanıldığına dair bilgiler bulunmuştur. Daha sonraları 1550’li dönemlerde yazılmış olan tıp kitaplarında da Hindiba otundan söz edilmiştir. Hindibaya Frenk soğanı yada Frenk salatası da denilmektedir. Halk arasında bilinen diğer isimleri; yabani hindibağ, radika, güneğik’tir.

Hindiba otu eski çağlardan günümüze formunu kaybetmemiş, kimi zaman 1 metreye kadar uzayabilen ve her tür toprakta yetişebilen bir bitkidir. İşlem görmemiş tarlalarda, bayır sırtları ve yol kenarlarında görülebilir. Sert yapılı, içi boş ve tüylü bir gövdeye sahiptir. Uzun yaprakları, toprağın bittiği noktadan başlar ve rozet şekline dönüşür. Sapının ucunda sarı renkli çiçeği bulunur. Bu çiçek solduktan sonra, yerini alan tohum, yuvarlak ve beyaz renkte tüy topuna benzer bir şekildedir. Mart ve Mayıs aylarında çiçeklenen yaprakları açık mavidir. Haziran ve Eylül aylarında da morumsu taç yapraklı çiçekleri açmaktadır. Otun toprağın altında, 15-20 cm derinlikte, acı sütü olan bir kazık kökü bulunmaktadır.

Hindiba ilkbahar döneminde, köküyle beraber hasat edilir. Mevsiminde taze taze toplanarak, salatası yapılarak tüketilebilir. Yemeklerle birlikte veya yemek öncesinde yenilebilen bitkinin tadı acımsı olduğundan, zeytinyağı ve limon ile tatlandırılabilir. Ayrıca yine tazeyken bol suyla yıkanıp, mutfak robotunda suyu sıkılarak öğünlerden önce, 1-2 kahve fincanı kadar suyu içilerek tüketilebilir. Ancak suyu sıkıldıktan sonra hemen tüketilmeli,  bekletilmemelidir. Bunun yanı sıra, hava alan ve gölge bir yerde asılarak kurutulabilir. Kurutulduktan sonra, toz haline getirilerek yine saplarıyla birlikte kullanılır. Halk arasında Göyhek olarak da bilinmektedir.

Bileşimi;

Sterol, vitaminler, mineraller, kalsiyum, carotin, tanen, acı madde, flavon, inulin, şeker, intybus ve uçucu yağlar bulunur.

Tıbbi Kullanımı

Hindiba’nın, özellikle böbrek ve karaciğer çalıştırma sisteminde fazlasıyla etkili olduğu gözlemlenmiştir. Sindirim sistemini düzenleyici bir etkiye sahiptir.

Yabani hindibanın kökü ve otu birlikte kullanılabilir. Yabani hindibanın bilinen 10 alt türü vardır. Ancak hepsinden de aynı şekilde faydalanılmaktadır. Bitkiden çıkartılan zamk, göze sürüldüğünde, göz akına iyi geldiği ve katarakt oluşumunu geciktirdiği gözlenmiştir. Bu zamk, ateş yanıklarında ve cilt tedavilerinde de kullanılabilmektedir. 

Hindiba salata olarak tüketilebilir ancak yabani hindiba ve kara hindibanın ot ve köklerinden yalnızca ilaç yapımında faydalanılır.

Faydaları

Mide ve sindirim sistemi rahatsızlıklarında faydalı olduğu gözlenmektedir. İştah açıcı olarak kullanılabilir ve hazımsızlık sorunlarını giderir. Bağırsakların çalışmasını artırır, kabızlığı önler, gaz ve idrar söktürücü özelliğe sahiptir.

Dermatolojik araştırmalarda kullanılan otun, deride oluşan alerik kaşıntılar ve cilt rahatsızlıklarında etkili olduğu bilinmektedir. Ayrıca yaşlanmayı geciktirici özelliğe sahiptir ve kırışıklıkların oluşumunu da yavaşlatır. Akne, sivilce gibi rahatsızlıklarda Hindiba bitkisinin suyu kompres yapılarak kullanılabilir. Saç derisini rahatlatır ve saç köklerinin kuvvetlenmesine yardımcı olur. Ancak, öncelikle bir cilt uzmanının kontrolünden sonra ve uzman onayı doğrultusunda kullanılması önerilir.

Romatizmal rahatsızlıklar, şiddetli eklem ve kemik ağrılarında, özellikle ilkbahar ayında bitki masaj yapılarak ve çayı içilerek tüketilebilir. Düzenli kullanımında ağrıların azaldığı gözlenmiştir.

Yüzyıllar öncesi yazılmış tıp kitaplarından günümüze dek, Hindiba otunun en bilinen faydası karaciğer ve safra kesesi rahatsızlıklarına iyi gelmesidir. Karaciğeri toksinlerden arındırdığı, zararlı bakterileri öldürerek kanı temizlediği bildirilmiştir. Safra kesesi taşlarının büyümesini durdurduğu yada oluşumunu önlediği gözlenmiştir. Ayrıca kan şekerini dengeleyici özelliğinden dolayı şeker hastalığına iyi geldiği izlenmiştir.

Bunların dışında; ateş düşürücü, halsizlik giderici, kalbi rahatlatıcı, adet dönemi sancılarını azaltıcı, sinir sistemini rahatlatıcı, vücudun direncini artırıcı özellikleri de bilinmektedir. Ancak, uzman doktor kontrolü dışında kullanılması asla önerilmez.

• Hindiba otunun fazla tüketilmesi vücuda fayda yerine zarar verir. Günde bir çay bardağı veya kahve fincanı dışında tüketilmemelidir.