Kaymakamın Görevleri Nelerdir?

Kaymakamlar valilere benzer şekilde görevlendirilen valilerin sahip oldukları il bazındaki yetkileri ilçe bazında bünyelerinde bulunduran makamlardır. Kaymakam görevlerini yerine getirirken, sınırları içerisinde bulunduğu ilin valisinin denetimi altındadır.

Kaymakamların görev ve yetkilerine bakmadan evvel ilçelerin özelliklerine bakmak gerekirse ilçeler, Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında halen Kaza’lar olarak da bilinen ve şehirleri oluşturan yerleşim yerleridir. Her bir ili oluşturan birden fazla ilçe mevcuttur ve her ilin sahip olduğu bir de merkez ilçesi vardır. Büyükşehir Belediye’lerine sahip olan şehirlerin birden fazla merkez ilçesi vardır. İlçelerde valilerin yerine getirdikleri denetleme ve yönetme görevlerini merkez ilçelerde ilin valisi yerine getirmektedir. İlçelerin kurulması, kaldırılması ve yönetilmesi de iller gibi kanun ve tüzüklerle gerçekleştirilmektedir. 

Türkiye sınırları içerisinde 2013 senesi itibarı ile 957 ilçenin bulunduğu bilinmektedir. Ülkemizde en çok ilçeye sahip olan Şehir 39 ilçesi ile İstanbul ve en az ilçeye sahip olan şehir ise 3 ilçesi ile Bayburt olarak kayıtlara geçmiştir. Nüfus bakımından en küçük ilçenin Kırklareli iline bağlı Kofçaz ilçesi olduğu bilinirken, nüfus olarak en büyük ilçe de Ankara ili sınırlarında bulunan Çankaya ilçesidir. Yüzölçümü bakımından sıralandığında Türkiye sınırları içerisindeki en büyük ilçe ise Şanlıurfa şehrinin Siverek ilçesidir. 

Coğrafi konum bakımından en doğu, en batı, en kuzey ve en güneyde bulunan ilçelerimiz şu şekilde belirlenmiştir:

• Türkiye’nin en kuzeyinde bulunan ilçe; Kofçaz, Kırklareli
  
• Türkiye’nin en güneyinde bulunan ilçe; Yayladağı, Hatay
  
• Türkiye’nin en batısında bulunan ilçe; Gökçeada, Çanakkale
  
• Türkiye’nin en doğusunda bulunan ilçe; Aralık, Iğdır

Kaymakamların Atanması

Kaymakamların görevlerine getirilmesi ve tayini işlemi İçişleri Bakanlığı Müdürler Encümeninin intihabı ve bakanın tasvibi üzerine müşterek karar neticesi ile Cumhurbaşkanının tasdiki ile kesin olarak gerçekleşir. Bir kişinin kaymakamlığa vekalet edebilmesi için mülki idare amirliği hizmetleri sınıfından olması şartı aranır.

Kaymakamların Yasalar ile Belirlenmiş Görev ve Yetkileri

Kaymakamın görev ve yetkileri İl İdaresi Kanunu’nun 5442 sayılı ve 27 - 40. maddeleri ile açıklanmaktadır. Bu maddelere göre kaymakam ilçe genel idaresinin başı ve merciidir. Başı olduğu ilçede hükümeti temsil eder ve bu görevine bağlı olarak ilçenin genel idaresinden sorumludur. Bakanlıkların kuruluş kanunlarına göre ilçede gerekli gördüğü kadar teşkilat kurabilir ve bu teşkilatların her biri kaymakamın emri altında hizmet verir.

İlçedeki genel idare teşkilatının başında bulunanlar ilçe idare şube başkanlarıdır ve başkanların altında da ilçenin ikinci dereceden memurları görevlerini sürdürürler.

Kaymakam, kanun, tüzük yönetmelik ve Hükümet kararlarının neşir ve ilanını, uygulanmasını yerine getirir. Kaymakamlar aynı zamanda valilerin talimat verdikleri emir ve yetkileri de yerine getirmek ile yükümlüdürler. İlçeye ait yapılması gereken bütün görev ve yetkileri valiler direk olarak kaymakamlara yazarlar. Kaymakamlar ise bağlı bulundukları şehrin valileri ile muhaberede bulunma hakkına sahiptirler. Olağanüstü durumlarda kaymakamların direk İçişleri Bakanlığı ya da Bakanlıklarla muhabere etme hakları vardır. Ancak bu muhabereleri bağlı bulundukları valiliklere bildirme zorunlukları vardır.

Kaymakamlıklar daire ve müesseseler dışında kalan bütün diğer Devlet daire ve müesseselerini, işletmelerini, özel iş yerlerini, özel idare, belediye ve köy idareleriyle bunlara bağlı tekmil müessesleri denetleme ve teftiş etme görevine sahiptirler. Kaymakamlar bu denetleme ve teftişleri bizzat yapabilecekleri gibi idare şube başkanları ya da validen isteyecekleri Bakanlık ya da tüzel kişiliği bulunan genel müdürlük müfettişleri aracılığı ile yapabilirler.

Ortaokul ya da bu derecedeki eğitim yerlerinin denetlenmesi de kaymakam tarafından bizzat ya da yukarıda açıklandığı şekilde yapılmaktadır. 

“Bir ilçenin genel idare ve durumunu düzenlemek ve denetlemek kaymakamların görevleridir.”

Bir ilçede çalışan memurların çalışmalarının denetlenmesi ve gözetim altında bulundurulması kaymakam tarafından yapılmaktadır. Bu denetlemeler sırasında ikinci derecedeki memurlar ve genel ve özel kolluk amir ve memurları kaymakam tarafından Memurin Kanunundaki usule göre savunması alındıktan sonra uyarma ya da kınama cezalarına tabi tutulabilirlerse bu cezalar tebliğ tarihi itibarı ile adı geçen memurun siciline işlenmektedir. Kaymakamların daha ağır cezalar için ise sadece teklif ve talepte bulunma hakları vardır. Aynı şeklide kaymakamların ilçe memurlarına takdirname vermesi de mümkündür.

Halkın askerlik muameleleri için yaptıkları müracaat ve şikayetlerinin kabulü kaymakamlarca yapılır. Bu müracaatlar askerlik şubelerine ya da dairelerine yapılır. Yapılan müracaat sonucu kaymakamdan alınan yanıt yeterli olmadığı hallerde bu durumun valiye bildirilmesi de mümkündür.

İlçe sınırları içerisinde bulunan genel ve özel kolluk kuvvetlerinin amiri olan kaymakam bu görevinde suç işlenmesinin önüne geçmek, kamu düzen ve güvenini sağlamak ve bunları sağlayabilmek için gerekli tedbirleri almak ile yükümlüdür. Bu görev çerçevesinde valinin tasvibi ile ilçe genel ve özel kolluk kuvvetlerinin yerlerini geçici ya da sürekli olarak değiştirebilir.

Kaymakam, ülkenin sınır ve kıyı güvenliğini ilgili hükümlere göre sağlamakla yükümlüdür. İlçenin durumlarını sunulması ve hakkında görüşünün alınması için Kaymakamlar yılda en az bir kez valiler ile toplantıya girerler.

Vali ve kaymakam arasındaki ilişkinin açıklandığı İl İdaresi Kanunun 5. 18. ve 22. Maddeleri şu şekildedir:

Madde 5 – İllerde, valilerin tayin ve tespit ettiği işlerde yardımcılığını ve valinin bulunmadığı zamanlarda vekilliğini yapmak üzere vali muavinleri bulunur. Valiliğin yazı işlerinin düzenlenmesinden de vali muavini sorumludur.

Vali muavini, en az altı yıl kaymakamlıkta bulunmuş ve bu hizmetin iki yılını doğuda geçirmiş olanlardan tayin edilir.

Madde 18 – Valiler, vali muavini ile kaymakamların, il idare şube başkanlarının ve il ve bölge muhakemat müdürlerinin, genel ve özel kolluk amirlerinin birinci derecede, diğer memurların ikinci derecede sicil amiridirler.

Madde 22 – İl idare şube başkanları ve kaymakamlar, kanun, tüzük, yönetmelik, Hükümet kararları ve emirlerini uygulama sırasında istizana muhtaç gördükleri cihetleri validen sorarlar, vali o meseleyi ait olduğu şube başkanı ile görüşüp inceledikten sonra bir sonuca varamadığı takdirde keyfiyeti merciinden sorar ve alacağı cevaba göre gereğini yapar.

En son Kaymakamlar Kararnamesi ile atanan kaymakamların listesi şuradan bulunabilir. 

Genel olarak belirtmek gerekirse, kaymakamlar ilçe sınırları içerisinde bulunan halkın güvenliğini ve refahını sağlamak, onların istek ve ihtiyaçlarını dinlemek ve çözümler aramak, bu görevlerini birlikte yerine getireceği kolluk kuvvetlerini yönetmek ile görevlidir. Kaymakamın görevini doğru şekilde yapmıyor olması sadece o ilçeye değil uzun vadede bağlı bulunan ile de zarar verecektir. Kaymakamlar başı oldukları ilçenin idari, mali, ekonomik, kültürel, sağlık ve sosyal durumu ve Hükümetçe alınmış bulunan karar ve tedbirlerin sonuçları ve bunların halk üzerindeki etkileri hakkında yıl sonunda veya lüzum gördükleri şair zamanlarda ilgili Valiliklere ve Bakanlıklara rapor verirler.