Sabit Protez Nedir, Hangi Hastalara Uygulanır?

Sabit protez nedir, hangi hastalarda kullanılır, sabit protezin temizliği nasıl olmalıdır, Sabit protezin kullanım ömrü nedir?

Diş protez türleri içinde doğal diş formuna en yakın ve kullanımı en kolay olanı sabit protezlerdir. Adından da anlaşılacağı üzere hasta ağzında hareket etmez ve daimi dişler gibi rahat bir kullanımı vardır. Fakat sabit protezler tüm dişsizlik türlerinde kullanılamamaktadır. Ağızda hiç diş olmaması veya dişsiz bölgenin bir ucunun boşta kalıyor olması hallerinde sabit protez uygulanamaz. Sabit protez uygulanabilmesi için; dişsiz bölgenin iki ucunda proteze tutuculuk sağlaması adına en az iki adet sağlam ve uzun köklü diş olmalıdır. Bu uygulamaya köprü adı verilir. Bununla birlikte tek bir diş üzerine uygulanabilen sabit protezlerde mevcuttur. Sabit protezler kendi içinde; kuron, köprü, laminate kuron, inley - onley dolgular, maryland köprü ve teleskop kuron şeklinde çeşitlenmektedir.

Sabit Diş Protezleri Hangi Hastalara Uygundur?

Hastanın sabit protez için uygunluğu; diş hekimin yapacağı detaylı muayene ve gelişmiş röntgen görüntülerinden elde edilecek sonuca göre diş eksikliğinin türü ile bağlantılı olarak belirlenmektedir. Sabit protezler ağızda mevcut olan dişler üzerine uygulandığından ilk önce hastanın sorunlu dişinin özelliklerinin bu yönteme uygun olması gerekir. Tek diş restorasyonu yapılacak ise sorunlu dişin kökü sağlam ve uzun olmalıdır. Deforme olmuş diş ilk etapta boyut olarak düzeltilir ve alınan ölçüye göre kuron yapılıp dişin üzerine sabitlenerek doğal diş fonksiyonu ve estetiği kazandırılır. Birden fazla diş eksiği olan hastalarda sabit protez uygulanabilmesi için; diş eksikliği bölgesinin sağ ve sol tarafında sağlıklı ve dayanıklı dişlerin bulunması şarttır. Dişler arasında kalan dişsiz bölgeye yapılan protez tekniği köprü olarak adlandırılır. Her iki tarafında da deforme olmamış dişler bulunan dişsiz boşluk için köprü yöntemiyle sabit protez uygulanabilir. Köprü ayaklarını oluşturan sağlam dişler önce boyut olarak kısaltılıp küçültülür ve yapılan ayaklı protez hastanın sağlam dişleri üzerine sabitlenir. 

Bu uygulamalardan da görüldüğü üzere sabit protezler; tek diş eksikliği, tek diş deformasyonu veya yan taraflarında diş bulunacak şekilde birden fazla diş boşluğu olan hastalar için uygundur.

Sabit Protez Türleri Nelerdir?

Sabit protezler; diş eksiği az sayıda olup, kullanılacak dişleri sağlam, kökleri uzun ve dayanıklı olan hastalara uygulanır. Hastadaki diş eksikliği gerekli muayene, röntgen ve tetkikler sonucunda belirlenerek uygulanacak protez türüne karar verilir. Genel anlamda sabit protezler; kuron ve köprü olarak iki başlık altında incelenir. Kuron denilen sabit protez çeşidi tek diş üzerine yapılacak uygulamalarda kullanılır. Köprü dediğimiz sabit protez ise köprü ayağı olarak kullanılacak iki adet sağlam dişin arasındaki dişsiz bölgeyi doldurmak için tercih edilen sabit protez türüdür. Sabit protez türleri genel olarak şu şekilde sıralanabilir: 

• Kuron (kaplama)
  
• Köprü 
  
• Laminate Kuron
  
• Teleskop Kuron
  
• Maryland köprü
  
• Kalıcı dolgu yerine geçen protezler
  

Sabit protezlerin kuron kısmı ağız içinde dışarıdan görülebilen ve daimi dişlerin görüntüsünü sağlayan yapıdır. Gerek laminate kuron gerekse köprü yöntemi ile yapılan sabit protezlerde diş görünümünü kazandıran yapı kurondur. Dişin kuron kısmı genel olarak porselen maddesinden tasarlanır. Fakat porselenin ağız içi kuvvetlere dayanıklılığının az oluşu nedeniyle kuron içerisine metal veya zirkonyum maddesinden bir altyapı yerleştirilebilir. Yerleştirilen altyapı genel olarak estetiği sağlamaya yönelik olması gerekir, bu nedenle kuron alt yapısı olarak ışık geçirgenliği yüksek maddeler kullanılır. Metal altyapı dişe mat bir görüntü vereceği için, kuron alt yapısı olarak dayanıklı seramik yani porselen altyapı tercih edilmektedir. 

Sabit protez türlerinden bir diğeri köprü yöntemidir. Köprü yönteminde ağız içinde küçük bir bölümde diş eksikliği mevcuttur ve bu diş eksikliğinin uç noktalarında en az birer tane uzun köklü ve sağlam diş bulunmak zorundadır. Uçlarda bulunan sağlam dişler küçültülerek köprü ayağı görevi görmesi adına boyut olarak uyumlanır. Ortada kalan diş boşluğu, yapılan protezle köprü ayakları sayesinde daimi diş formuna kavuşur ve kalıcı dişlerin tüm fonksiyonlarını rahatlıkla yapabilir hale gelir. Köprü yöntemi ile yapılan sabit protezlerde en az 2 tane köprü ayağı ve protezin kuron kısmı mevcuttur. Bu protez türünde de yapımı için porselen maddesi kullanılır alt yapı malzemesi olarak da yine zirkonyum veya dayanıklı porselenden yararlanılır.

Laminate kuron denilen sabit protez türünde; farklı sebeplerle kırılan veya fiziksel bütünlüğünü kaybeden tek dişler üzerine, gerek görüntü gerekse işlevsel özelliklerini geri kazanması için yapılan protezler vardır. Dişin sadece ön veya sadece yan bölgelerinde kullanılan, bu bölgelerdeki diş deformasyonlarını gidermeyi amaçlayan protez malzemeleri kullanılarak, dişin doğal diş fonksiyonları ve görüntüsü kazandırılır. 

Teleskop kuon yöntem ise; uygulama yapılacak olan dişin kökünde veya kuron kısmında aşırı deformasyon olması, üzerine etki edecek çiğneme kuvvetlerini taşımada zorlanması ve  dişin yeterince sağlam olmaması hallerinde kullanılır. Teleskop kuron yapılacak olan diş öncelikle küçültülür ve boyutu uyumlanır. Küçültme işleminden sonra dayanıklılığını artıracak ve çiğneme kuvvetlerinden olabildiğince koruyacak olan çift katlı kuron materyali dişe yapıştırılır. Böylece yeterince dayanıklı olmayan ve ağızda kalıcılık süresi azalmış zayıf bir diş kuvvetlendirilir ve kullanım ömrü uzar.

Maryland köprü yönteminde ise; ön bölgede meydana gelmiş tek diş eksikliklerinde, dişin iki yanındaki sağlam dişlerin orta bölgesinde yapılan küçük hacimli uyumlamalar ile diş boşluğunu kapatacak olan köprüye tutuculuk sağlanır. Böylece ağzın ön bölgesindeki diş eksikliği giderilirken, dişsiz bölgenin sağ ve solundaki sağlam dişleri deforme etmemiş ve aynı zamanda diş protezine de tutuculuk sağlanmış olur.

Sabit Protezlerin Temizliği ve Bakımı Nasıl Olmalıdır?

Sabit protezler ağızda takıp çıkarılamadıkları için tıpkı daimi dişler gibi fırçalama yöntemi ile temizlenir. Fakat sabit protezlerde kullanılan maddelerin deforme olmasını önlemek adına özel protez fırçaları kullanılmalıdır. Ayrıca normal diş macunlarının içindeki kimyasallar protez maddesini etkileyebileceğinden; protez temizliğinde kullanılacak diş macunu da özel olarak imal edilmektedir. Diş protezine uygun diş fırçası ve macunu ile yemeklerin ardından yapılacak olan fırçalama işlemi, sabit protezlerin günlük temizlikleri için yeterli olmaktadır. Bunun dışında protezin uzun ömürlü olması ve oluşabilecek sorunları önceden tespit edebilmek adına düzenli olarak diş hekimi kontrolüne gitmek gerekmektedir. Rutin diş kontrollerinin ardından sabit protezin ağızda uzun süre kullanımına destek olunmuş ve protezin ömrü uzatılmış olur.

Sabit Protez Uygulamasında Başarı Oranı Nasıldır? 

Sabit protezler; tedavi için gerekli şartları taşıyan hastalarda, kısa sürede uygulanabilirliği ile sıklıkla tercih edilen, genel olarak kullanım ömrü ve başarı oranı diğer protezlere göre yüksek olduğu görülen işlevsel bir protez türüdür. Gerek hasta ağzında sabit oluşu gerekse estetik ve fonksiyonel olarak doğal diş formuna en yakın olup, hastanın alışma süreci en kısa olan protez türü sabit protezlerdir. Öyle ki; sabit protez ile tedavi edilen hastaların büyük bir çoğunluğunda protezine kısa sürede alışma, doğal dişleri ile rahatlıkla sağladığı işlevleri sabit protez ile de zorlanmadan yapabilme ve protezini uzun yıllar sorunsuz kullanabilme durumları gözlenmektedir. Sabit protezlerin en önemli avantajı hasta ağzında hareketsiz oluşları ve canlı dokulara uyumlarının yüksek oluşudur. Kalıcı dişlerin neredeyse tüm işlevlerini rahatlıkla görebilen, bu nedenle hastalarda uyum sürecinin kısa olduğu sabit protezler; diş eksikliklerinde ve deforme olmuş dişlerin düzeltilmesi işlemlerinde sıklıkla tercih edilmektedir.