Sarı Kantaron Çayı Nasıl Demlenir, Faydaları Nelerdir?

Güçlü bir antidepresan olan sarı kantaron çayı, dünya genelinde hafif ve orta seviyede depresyonlu bireylerde ruh halini yükselten bitkisel bir çözümdür.

Sarı kantaron çayından bir yudum alın ve üzerinizdeki yükü atın! Stres ve anksiyete, bugün birçok hastalığın ana nedenlerinden biridir. Zihinde hissedilen baskı, vücuda zarar verebilir. Bu da zihinsel ve fiziksel yorgunluğa sebep olur. Bu soruna doğal bir çözüm bulmak istiyorsanız sarı kantaron çayını denemelisiniz. Doğal bir “antidepresan” takviyesi olan sarı kantaron çayı, dünya çapında depresyona karşı yaygın olarak kullanılır. 

Görünümü gibi lezzeti de güzel olan bu nadide çiçeğin hikâyesini okumalısınız!

Sarı Kantaron Nedir?

Botanik biliminde “Hypericum perforatum“adıyla bilinen sarı kantaron bitkisinin tıbbi adı “St John's Wort” şeklindedir. “St John's Wort” adı, çiçeklerinin, “Vaftizci Aziz John”un doğduğu 24 Haziran’da hasat edilmesinden dolayı verilmiştir. Yani geleneksel olarak haziran ayı sonlarında Aziz John Günü'nde hasat edildiği için bu adı almıştır. "Wort" kelimesi eski İngilizcede “bitki” anlamındadır.

Dünyadaki bazı ülkelerde “rosin (reçine) gülü”, “keçi otu” ve “klamath otu” gibi adlarla bilinirken; Türkiye’de “binbirdelik otu”, “kılıç otu” ve “kan otu” gibi isimlerle anılır.

Dünyanın birçok bölgesinde 14. yüzyıldan beri şifalarından dolayı kullanılır. Bu küçük bitki, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'daki ılıman ve subtropikal bölgelere özgü yabanî bir bitkidir. Çayırlarda ve yol kenarlarında görülebilir. Bahçelerde süs bitkisi olarak da yetiştirilebilir.

Yüksekliği 1 metreye kadar uzanan sarı kantaron, çok yıllık bir bitkidir. Çiçekleri soluk sarı renkli, yıldız şeklindedir. Küçük çiçekleri 2,5 santimetre büyüklüğündedir. İlkbaharın ilk haftalarında çiçekleri filizlenir; sonbaharın son haftalarında dökülür.

Sarı Kantaron Çayının Faydaları Nelerdir?

Sarı kantarondan şifalı bir çay elde etmek için yaprakları, çiçekleri ve tohumları kullanılabilir. Tarih boyunca depresyon ve anksiyeteye karşı tercih edilen bir bitki çayı olmuştur. Bugün, birçok insan doğal sakinleştirici etkisi başta olmak üzere potansitel yararları sebebiyle bu çayı tüketiyor.

Bu bitki, iyi bir flavonoid kaynağıdır. İnsan için faydalı fenolik asitler, glikozitler, rutin, tanenler, uçucu yağlar ve reçineler içerir. Bu bileşenler, sakinleştirici (sedatif) ve yatıştırıcı bir etkiye sahiptir.

Sarı kantaron çayı, aktif hiperisin ve hiperforin maddeler içerir. Hiperisin, depresyon tedavisinde kullanılan bir maddedir. Hiperforinizm ise, bir antibiyotiktir.

Sarı kantaron çayının faydalarına göz atalım;

Depresyon ve anksiyete: Sarı kantaron çayını günlük olarak 4 ila 6 hafta boyunca tüketmek; anksiyete, sinirlilik ve hafif depresyonla başa çıkmaya yardımcı olur. Ruhsal ve duygusal denge sağlar. Bu da stres ve öfkenin kontrolünü destekler. Aynı zamanda üzüntü dönemlerini hafifletir. Ancak depresif bir durumda tek başına önemli bir sonuç alınamayabilir; sağlıklı beslenme ve egzersizin yanında uzmandan da destek alınmalıdır.

Uyku bozuklukları: Her gece uykusuzluk çekiyorsanız ya da uyuyamıyorsanız sarı kantaron çayını deneyebilirsiniz. Uykusuzluğa doğal bir çözümdür, sinir sistemini sakinleştirir, uyku bozukluğuna yol açan stres ve kronik yorgunluk hislerini azaltır. Uyumadan önce 1 fincan sarı kantaron çayı uykusuzluğa çözüm olmakla kalmaz, zihin açıklığı vererek, düşüncede konsantre yeteneğini olumlu etkiler.

Menopoz ve hormon dengesizliği: Ruh dalgalanmaları, gerginlik ve depresyon, menopozun en sık görülen semptomlarından üçüdür. Bu belirtiler, hormonal dengesizliğin doğrudan sebebidir. Sarı kantaron çayı, bu belirtilere karşı en etkili çaylardan biridir. Ayrıca, hormonal dengeyi yeniden kazanmaya yardımcı olabilir. Bu aşamada şu bilgiler önemlidir; menopoz semptomları ile başa çıkabilmek için bu çaya “siyah kohoş” bitkisi ekleyebilirsiniz. Bununla birlikte, ağrılı menstrüasyon (âdet) ve kramp ağrıları için yatıştırıcı etkisi vardır. Regl öncesi sendroma (PMS) karşı da hormon seviyelerini düzenler.

Bağışıklık sorunları: Bu çayı içmek, vücudun savunma mekanizmasını geliştirmek ve hastalıkları önlemenin en iyi yoludur. Antiviral, antibakteriyel ve antifungal özellikleri bulunan sarı kantaron çayı, bağışıklık sistemini destekler. Kirlilik ve çevresel değişiklikler, organizmalar üzerine baskı uygulayabilir. Bu çay, antioksidanlar içerir. Yani hücrelerdeki DNA'yı serbest radikallerin yıkıcı etkisinden korur.

Cilt problemleri: Sarı kantaron çayı gibi bitkisel infüzyonlar, harici olarak da uygulanabilir. Anti-inflamatuar ve analjezik etkisi sebebiyle komplike sedef hastalığına karşı yardımcı olabilir. Yara ya da kesiklerin temizlenmesi ve iyileşmesi için kullanılabilir. Ayrıca, yaraların iyileşmesini hızlandırır; cilt travmalarına karşı antiseptik etkiye sahiptir. Bu infüzyonu cilde uygulamak yanıkların giderilmesine de faydalıdır. Yanıklar sonrası doku iyileşmesine yardımcı olur; yatıştırıcı, sakinleştirici ve ağrıyı hafifletici etki bırakır. Cilt altında da etkileri vardır; kas ağrılarına, siyatiğe, tenis dirseğine ve diğer sinir ağrılarına neden olan iltihapları tedavi eder.

Solunum hastalıkları: Sabahları kahvaltıda ve akşam yemeğinde tüketilebilen sarı kantaron çayının göğüs tıkanıklığına ve boğaz ağrısına karşı olumlu etkileri vardır. Bronşit ve astım gibi ciddi akciğer sorunlarına, hatta tüberküloza yardımcı olduğu belirtiliyor. Antibiyotik ve antiviral etkileri, daha iyi nefes almayı sağlar.

Ağrılar: Bu çay, fiziksel ağrıları yatıştırmaya da yardımcı olur. Özellikle sinir ve kas ağrıları için tavsiye edilir.

Bu şifalı çayın diğer faydalarını da şöyle sıralayabiliriz;

• Çocuklarda idrar kaçırma ve yatak ıslatma gibi problemlerde etkilidir.
  
• Mesane ve böbrek problemlerini hafifletir.
  
• Karaciğer sorunlarına karşı iyileştirici etkisi vardır; sarılık ve hepatite karşı karaciğeri destekler.
  
• Alkolün neden olduğu karaciğer hasarını hafifletir.
  
• Doğal bir yatıştırıcı olarak sindirim sistemindeki spazmları sakinleştirir.
  
• Mide ekşimesini azaltır, sindirimi iyileştirir ve peptik ülsere karşı rahatlama sağlar.
  
• Haricen kullanıldığında hemoroidi etkili bir şekilde tedavi edebilir.
  
• İçeriğindeki hiperisin maddesinin, tümör hücresi büyümesini önleyebileceği belirtilmektedir.
  
• Obsesif kompulsif bozukluğu (OKB) tedavisinde ve sigarayı bırakma süreçlerinde destekleyici etkisi olduğu düşünülmektedir.
  

Not: Sarı kantaron bitkisinin çay başta olmak diğer çeşitli formlarının yukarıda sayılan potansiyel yararlarına ilişkin kanıtlar olsa da, bazı faydalarının bilimsel olarak ispatı için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır!

Sarı Kantaron Çayının Yan Etkileri

Bitkisel çayların faydaları yanında yan etkilerini de göz önünde bulundurmak gerekiyor. Bu durum, sarı kantaron çayı için de geçerlidir. Olası yan etkilerini dikkate almalısınız! 

Araştırmalarda çoğu insanda herhangi bir yan etki tespit edilmedi. Bazı çalışmalarda da, antidepresanlar ile aynı etkileri gösterdiği halde yan etkilerinin daha az olduğu gözlenmiştir.

İşte bazı yan etkileri;

• Hafif depresyon ve anksiyete için ideal bir seçenek olsa da majör depresyon, şizofreni ve demans gibi sorunlarda tavsiye edilmemektedir. Bipolar bozukluklarda da etkisi görülmemektedir.
  
• Işığa duyarlılık kazandıran sarı kantaron, topikal (deri üstü) uygulandığında ciltte yanık riskini artırabilmektedir.
  
• Güneş ışığına karşı hassas olan insanlarda ultraviyole ışınların ciltteki ve gözlerdeki olumsuz etkilerini yoğunlaştırabilmektedir.
  
• Özellikle antidepresan ilaçlarla etkileşime girebilmektedir. Bu sebeple depresif durumlarda doktor tavsiyesi alınmalıdır.
  
• Birçok yaygın farmasötiklerle etkileşime girebilmektedir. Anti-rejeksiyon ilaçları, kalp ilaçları, HIV ve kanser için kullanılan bazı ilaçları etkileyebilmektedir.
  
• Cerrahi müdahale veya ameliyatlar öncesi bu çay tüketilmemelidir. Sakinleştirici etkileri anestezi ile etkileşime girerek, kalp komplikasyonlarına neden olabilmektedir.
  
• Özellikle kemoterapi veya radyoterapiden önce sarı kantaron çayı tüketilmemelidir.
  
• Hamile ve emziren kadınlara tavsiye edilmemektedir. Özellikle emziren kadınlar tükettiğinde bebeklerde kolik (ağlama nöbetleri) ve uyuşukluğa neden olduğu belirtiliyor.
  
• Bazı durumlarda uyku bozukluğu, mide rahatsızlıkları, sinirlilik, yorgunluk ve deri döküntüleri gibi yan etkileri rapor edilmiştir.
  
• Aşırı terleme ve cinsel işlev bozukluğu gibi yaygın olmayan semptomları da görülebilmektedir.
  
• Bazı araştırmalarda, spermi inhibe ederek yumurtayı döllemesini önlediği; bu sebeple doğurganlığı azaltabileceği yönünde bulgular elde edilmiştir.
  

Yan etkilerine ilgili şu bilgileri de dikkate almak gerekiyor:

Sarı kantaron çayının yan etkilerinin çoğu, uzun süre normal dozdan fazla tüketmekle ilişkilidir. Bildirilen yan etkiler de yaygın olarak depresyon belirtileridir. Bu yüzden sarı kantaron çayı tüketmeden önce olası yan etkilerine karşı ruhsal ve psikolojik durum da dikkate alınmalıdır.

Sarı kantaron çayını uzun süre kullandıktan sonra yoksunluk (çekilme) sendromuna; yani bağımlı olunan maddenin bırakılması sonrası bedensel ve zihinsel olarak yaşanan olumsuz duygulara yol açtığına dair iddialar olsa da, bu bilgiler çoğunlukla anekdot seviyesindedir.

Ancak, tüketiminin birden bırakılması sonrası baş dönmesi ve anksiyete gibi semptomlar rapor edilmiştir. Bu sebeple sarı kantaron çayının tüketimini bırakmadan önce dozajınızı yavaşça azaltmak önerilir.

Sarı Kantaron Çayı Nasıl Demlenir?

Bu çay, sarı kantaron bitkisinin yapraklarından ve çiçeklerinden yapılır. Demlenmesi son derece kolaydır.

Öncelikle şu bilgileri paylaşalım;

• Sarı kantaron çayı için 100 derecede kaynamış suya ihtiyaç vardır.
  
• 250 ml su için 2 çay kaşığı kurutulmuş sarı kantaron otu kullanılır.
  
• Demlenme süresi 5 ila 10 dakikadır.
  
• Tatlandırıcı olarak bal kullanılabilir.
  

Peki, sarı kantaron çayı nasıl demlenir?

• Çay için kullanılacak suyu kaynatın.
  
• Fincan başına 2 çay kaşığı ot yerleştirin.
  
• Otların üzerine kaynar suyu dökün.
  
• Çayın 5 ila 10 dakika demlenmesini bekleyin.
  
• Süzerek, servis edin.
  

Afiyet olsun!

Sarı Kantaron Çayı Tüketmek İçin İpuçları

Çayın aroması tipik olarak serinletici ve acıdır. Acıyı dengelemek için tatlı bir şeye ihtiyacınız olabilir. Önce şekersiz olarak deneyin ve ardından bal ekleyin. Tercihe göre şeker de kullanılabilir.

Sarı kantaron çayı, limon ve portakal kabukları ile kombine edilebilir. Valerian (kediotu) bitkisi de eklenebilir. Valerian, oldukça güçlü bir lezzete sahiptir; bitkisel bir sedatiftir. Sinirleri yatıştırmak için papatya, lavanta ve limon balsamı çayları da tercih edebilirsiniz.

Normal bir doz aralığı günde 300 ila 1200 mg arasında olabilir. Genellikle bölünmüş dozlarda alınmalıdır; yani günde üç kez 300 mg veya günde iki kez 600 mg gibi...

Her gün 2 bardak içildiğinde şifalarından faydalanmak mümkündür. Özellikle kendinizi halsiz ve gergin hissediyorsanız bu çayı günde iki kez tüketmeye çalışın!

Sarı Kantaron Çayı ve Depresyon

Depresyon, dünya genelinde 300 milyondan fazla insanı etkilemektedir. Depresyona karşı birçok ilaç etkili tedavi sunar. Bununla birlikte, doğal veya alternatif ilaçları kullanmayı tercih edenler de vardır. Sarı kantaron da, bu bitkilerden biridir.

Bu bitkiden elde edilen çeşitli formlar, bazı koşullarda depresyonu tedavi etmek için yüzyıllardan beri kullanılır. Kapsül, çay veya sıvı özü şeklinde oral olarak alınırken, deriye doğrudan bir yağ olarak da uygulanabilir.

Genellikle; depresyon ve anksiyete, uyku problemleri ve mevsimsel duygudurum bozukluğu gibi durumları tedavi etmek için kullanılır. ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından bir gıda takviyesi olarak sınıflandırılmıştır. Ancak depresyon için reçeteli ilaç olarak onaylanmamıştır.

Vücut üzerindeki etkileri tam olarak anlaşılmasa da antidepresanlarla benzer şekilde çalıştığı düşünülmektedir. Araştırmalar; içeriğindeki hiperisin, hiperforin ve aditperforin gibi aktif bileşenlerin bir kısmının bu faydaları sağladığını düşündürmektedir.

Bu içeriklerin, beyinde serotonin, dopamin ve noradrenalin gibi kimyasal habercilerin düzeylerini artırdığı öngörülmektedir. Bu maddeler ruh halini düzenlemek için etkilidir.

İlginçtir ki; sarı kantaron, reçeteli bir antidepresan gibi etki gösterse de antidepresanların yol açtığı cinsel isteksizlik gibi yan etkileri yoktur veya çok nadirdir.

Sarı kantaronun depresyon tedavisinde kullanılmasını destekleyen güçlü kanıtlar vardır. 2016 yılında yapılan 35 farklı çalışmada sarı kantaronun depresyon üzerindeki etkileri inceledi.

Buna göre sarı kantaron;

• Hafif ve orta dereceli depresyonun semptomlarını plasebodan daha fazla azaltmaktadır.
  
• Reçeteli antidepresanlar ile benzer bir oranda semptomları azaltmaktadır.
  
• Reçeteli antidepresanlardan daha az yan etki göstermektedir.
  
• Antidepresanların ortak bir yan etkisi olan cinsel isteksizlik oluşturmamaktadır.
  
• Bununla birlikte, şiddetli depresyon üzerindeki etkileri konusunda araştırmalar yeterli değildir.
  

Sarı kantaron ile antidepresan ilaçların etkilerini karşılaştıran 27 farklı çalışmada da, hafif ve orta dereceli depresyona karşı benzer etkileri gözlenmiştir.

Buna göre;

• Antidepresanlar ile karşılaştırıldığında daha az yan etkisi tespit edildi.
  
• 251 kişi üzerine yapılan bir araştırmada; 6 hafta boyunca günde 900 ila 1800 mg sarı kantaron kullanan kişilerde depresyon belirtilerinde yüzde 56,6; antidepresan kullananlarda ise yüzde 44,8 azalma gözlendi.
  
• Bununla birlikte başka bir çalışmada da, sarı kantaron kullanan depresyonlu insanlarda yüzde 68,6; antidepresan kullananlarda da yüzde 70,4 semptom azalması görüldü.
  
• 2000-2013 yılları arasında sarı kantaron ile antidepresan fluoksetin (Prozac) ilacının yan etkilerinin karşılaştırıldığı bir araştırmada; sarı kantaron için 84 olumsuz reaksiyon rapor edilirken, Prozac için 447 olumsuz rapor verildi.
  

Bunları Biliyor musunuz?

• Sarı kantaronun “St. John Wort” adının bir hikâyesi vardır. Bitkinin çiçekleri, Aziz John’un doğduğu 24 Haziran’da hasat edilmeye başlanır.
  
• İspanya'da Aziz John’un doğumunu kutlamak amacıyla her yıl 23 Haziran akşamından itibaren “St. John Festivali” düzenlenir. 
  
• Aziz John’un doğduğu 24 Haziran, İspanya'daki Katalonya özerk bölgesinde resmi tatildir.
  
• Milattan önce şifaları sebebiyle manevi anlamlar yüklenen sarı kantaron, eski Yunanlılar ve Romalıların dini bir ikonu olarak kullanılmıştır.
  
• Hıristiyanlık tarihinde ve çeşitli dini öğretilerde kötü ruhları kovduğuna inanılmıştır.
  
• Dünyada en çok satılan bitkisel ürünlerden biridir. Reçetesiz satılabilen bitkisel bir takviyedir; bitki mağazaları veya eczanelerden temin edilebilir.
  
• Sarı kantaron çiçekleri ve yaprakları çay dışında sıvı özleri, haplar ve yağ yapmak için kullanılır.
  
• Bitkinin kökleri, çiçekleri ve tomurcukları kurutulabilir, kapsüller ve çay haline getirilebilir, yağlar ve sıvı ekstraktlarda kullanılmak üzere preslenebilir.
  
• Yağ formu, günümüzde masaj ve spa salonlarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Masaj seanslarında rahatlatıcı ve terapötik etkisi vardır.
  
• Banyo suyuna da eklenebilen sarı kantaron çayı, kasları gevşeterek vücudu rahatlatır.