Şelaleler Nasıl Oluşur?

Şelaleler ülkemizde de bulunan ve özellikle turistik anlamda büyük önemi olan bir doğa oluşumudur. Doğanın sunabileceği en muazzam olaylardan biri olan şelaleler, bulundukları konumu gerek bu oluşumu izlemek için gelen turistler, gerek çevresine konuşlanmış etkinlik bölgeleri, gerekse bu oluşumda yaşayan canlılar açısından bir hayli önemli kılar.

Şelaleler ya da çağlayanlar, bir nehrin yatağında bulunan büyük yükseklik farkı nedeniyle suların yüksekten düşerek oluşturduğu bir oluşumdur. Bu oluşum farklı yollarla meydana gelir. Akarsu yataklarının kırılması, buzullaşması ve başka sebepler nedeniyle başkalaşması yoluyla oluşabilir. Ya da farklı aşınma süreleri ve akarsu yatağının oluşumu sırasında meydana gelebilir. 

Şelaleler genel olarak üç değişik arazi yapısında meydana gelir. Bunlar;

• Yüksek platoların kıyı kesimleri,
  
• Karaların iç bölümlerinde kalan kristalli kayalar,
  
• Kıyı bölgelerde yer alan zayıf kayalıklar ve buzulların etkilediği yüksek dağlık bölgelerdir.
  

Şelaleler sadece izlemesi keyifli olan bir doğa deneyimi değildir, aynı zamanda suyun taşıdığı anlam nedeniyle de yaşamın olduğu yerlerdir. Bu sebeple antik çağlardaki medeniyetler de şelalelerin bu yaşam veren gücünden sıklıkla yararlanmıştır. Mısır’ın Nil Nehri üzerinde, Sümer, Akad ve Babil medeniyetlerinin Mezopotamya üzerinde, Maya, İnka ve aztek medeniyetlerinin Amazon Nehri’nin üzerinden kurulması çok anlaşılır bir sebeptir. 

Şelalelerin sahip oldukları bu inanılmaz güç ise maalesef sonsuz değildir. Ülkemizde önemli şelalelerden biri olan Düden’de olduğu gibi zaman içinde suyun aşındırıcı etkisi ile zemin fazlasıyla aşınabiliyor ya da şelalenin suyu bitebiliyor. Böylece geriye görkemini yitirmiş şelaleler kalabiliyor...

Ülkemizdeki en güzel şelalelerin bulunduğu bölge Akdeniz’dir. Bir su şehri olan Antalya’da Kurşunlu ve Manavgat Şelalesi bulunmaktadır. Kurşunlu Şelalesi, 1996 yılında park haline getirilen 7 gölet, bitki tüneli ve 200 yıllık su değirmenini içinde barındıran çok güzel bir doğa oluşumudur. Manavgat Şelalesi ise yüksek olmamasına rağmen oldukça geniş bir şelaledir. Manavgat Şelalesi’nin etrafı da kanallar ve setlerle süslenerek güzel bir mesire alanı haline getirilmiştir.

Dünyada da her yıl milyonlarca turistin akınına uğrayan görkemli şelaleler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri, Venezüella’da bulunan 979 metre yüksekliğindeki Angel Şelalesi, Güney Afrika’da bulunan 948 metre yüksekliğindeki Tugela Şelalesi ve Amerika’da bulunan 739 metre yüksekliğindeki Yosemite Şelalesi’dir. Ayrıca ismi çok duyulan bir şelale olarak Amerika’daki Niagara Şelalesi ise 49 metre yüksekliğindedir.