Şovenizm Nedir?

Tarihi bilgilere göre Fransa’da Napoleon’un ordusunda Nicolas Chauvin adlı bir asker vardır. Fransa için savaşırken neredeyse 17 kez ölümden dönen Chauvin, yine de ülkesi için savaşmaktan vazgeçmeyerek Napoleon’un ordusunda savaşmaya devam etmek istemiştir. Chauvin’in, ülkesi olan Fransa’ya ve Napoleon’a karşı olan bu bağlılığı daha sonra bu askerin isminin verileceği “ileri derecedeki vatanseverlik”, “vatanı uğruna saldırmayı göze alma” şeklindeki aşırı derecedeki milliyetçilik akımı Şovenizm’i oluşturmuştur. (İngilizce: Chaüvinist, Chaüvinism)

Bu fanatik derecedeki vatan sevgisinin isim babalığını yapan fransız asker Nicolas Chauvin, rivayetlere göre 1780 yılında Fransa’nın Rachefort kasabasında doğmuştu. Tarihi bilgilere bakıldığında varlığı tam olarak kanıtlanamayan bu asker yine de bu isim ile bir düşünce akımının isim babalığını yapmıştır. Şovenizm kelimesinin doğuşu ise aslen bir tiyatro oyunu ile olmuştur. 1831 yılında sahnelenen La Cocarde tricolore isimli komedide Şovenizm kelimesi ilk kez aşırı derecedeki milliyetçilik düşüncelerinin mizahen isimlendirilmesinde kullanılmıştı. Bu tiyatro oyununda Chauvin bir figür olarak ve Şovenizm (Chauvinism) de bir belirteç olarak ilk kez kullanılmıştır.

Şovenizmin Gelişmesi

Şovenizm kelimesinin bugünkü anlamına bakacak olursak, aşırı derecede ve agresif bir şekilde milletlerine ya da herhangi bir gruba karşı bağlılıklarını gösteren kişiler için kullanılan bir kelime oldugunu görürüz. Şovenizm kelimesinin ve milliyetçi şovenizm akımlarının en çok yayıldığı dönem 19. ve 20 yy.dir. Bu yüzyıllarda Almanların ve Fransızların birbirlerine karşı duydukları nefret ve öfke, şovenizmin gelişmesini sağlamıştır. Bu dönemin Şovenist Fransızları diğer milletten olan insanlara ve özellikle de Almanlara karşı duydukları nefret ile ünlüydüler. Aynı şekilde 1. ve 2. Dünya Savaşları sırasında Almanların Fransızlara karşı göstermiş oldukları nefret Almanya’da da bir milliyetçi şovenizm akımının olduğunu gösterir.

Ünlü Alman sosyolog Eugen Lemberg’e göre 1. Dünya Savaşı sırasında ülkelerin özgüvenlerini yitirmesi ve yaşanan kayıplarla birlikte aşağılık hislerinin baş göstermeye başlaması radikal milliyetçilik yani şovenizm akımının yayılmasında birincil neden olarak gösterilmektedir. Savaş sonunda bir suçlu arayan tarafların suçu karşılıklı olarak yaşanan kayıpların acıları ile birbirlerine atması, karşılıklı nefreti ve beraberinde  güçlü milliyetçilik propagandalarını ve şovenizmi doğurmuştur. Bu dönemlerde siyasi, ekonomik ve politik olarak gücü elinde bulunduranların bu düşünce akımını kendi yararlarına kullanıp, propagandaları desteklemeleri bu düşünce yapısının halk arasında daha da yayılmasına ve yer edinmesine neden olmuştur. Bu propagandalar genel olarak yabancı milletten insanlara karşı duyulan nefret ve öfke şeklinde kendini göstermiş ve yayılmıştır.

Kısaca özetlemek gerekirse bir topluluğun aşağılık kompleksine sahip olması, o toplulukta şovenizme, yani bulunulan topluluğa radikal bir fanatik olarak bağlanma akımlarına neden olmuştur. Bu tür şovenist düşünce yapılarında kişilerin bireysel istekleri her zaman o topluluğun genel isteklerinden sonra gelmektedir. Önemli olan toplulukların (milletlerin, grupların vb.) istekleri ve gereksinimleridir.

Şovenizmin Kullanım Alanları

İlerleyen zamanlarda Şovenizm kelimesinin farklı kullanım alanları ortaya çıkmıştır. Örneğin 1970 yıllarında “male chauvisim” erkek şovenizmi adı altında şovenizm akımı yeni bir form kazanmıştır. Buradaki anlamı ile şovenist erkek akımı, erkeklerin sadece cinsiyetlerinden ötürü şovenist tavırlar göstermeleri ve kendilerini kadınlardan üstün görmeleri şeklinde düşünülmekteydi. Buradaki kullanımına bakıldığına şovenist kelimesinin sadece negatif anlamda bir yerme kelimesi olarak kullanıldığı görülmektedir. Burada nefret eden kısım erkekler olarak düşünülürken nefret edilen kısım kadınlar olarak işaret edilmiştir.

Şovenist kelimesi bir diğer form ile dini alanda şovenizm olarak karşımıza çıkar. Belirli bir dinin mensupları kendi dinlerine radikal fanatiklik derecesinde bağlılıklarını ve diğer dinlere karşı nefretlerini dini şovenizm düşünce yapısı ile göstermektedirler.

Şovenizm kelimesinin diğer bir kullanım alanı ise mimaridir. Mimaride şovenizm bir topluluğun yaratmış olduğu mimarı ve sanatsal değerlerin hepsiyle birden övünme ve bu eserlerin kendilerine ait olduğunu her seferinde tekrar etme şeklinde görüldüğü düşünce şeklidir. Burada bir mimari eserin bir gruba ait olabilmesi için hangi kıstasların kullanılacağı kesin olarak bilinmemektedir. Şovenizm genel olarak çok soyut ve fanatik bir düşünce tarzı olduğu için başka bir milletten olmasına rağmen, o milletin toprakları üzerinde mimarı eserler meydana getirmiş kişilerin eserlerinin de şovenist kişiler tarafından sahiplenilebildiği görülmüştür.

Ülkemizde varlığından bahsedilebilecek bir diğer şovenizm ise mezhep şovenizmidir. Türkiye topraklarında bir arada yaşayan bir çok mezhebin fanatik olarak üyesi olan kişiler zaman zaman diğer mezheplere karşı nefrete varan derecede kötü hisler beslemişlerdir. Bu durum sadece bir gruba ya da mezhebe değil o topraklar üzerindeki bütün mezheplere ve bağlantılı olarak da o ülkenin kendine zarar verebilmektedir.

Şovenizm düşünce akımının genel olarak burjuvazinin bir ideolojisi ve politikası olduğu bilinmektedir. Şovenizm politikası ile ayrı düşünceden insanların nefret ve bağlılıkları kullanılarak, aralarında çatışma ortamları sağlamak ve çıkan çatışmadan ve nefretten payına düşeni almak burjuvazinin elde etmeye çalıştığı sonuçlardan bir tanesidir. Burjuvazinin şovenist düşünce yapısı ile elde etmek istediği diğer bir sonuç ise topluluklardaki siyasi ve politik iktidarsızlık ve güvensizliktir. Günümüzde şovenist hareketlerin varlığını sürdürdüğü ve yayılabildiği topluluklara bakıldığında bu kişilerin yeterli eğitim alamamış, gelir bakımından düşük gelirli ve yerel ve dünya siyaseti hakkında kendini geliştirememiş kişiler oldukları görülmektedir. Şovenist düşünce yapısı kullanılarak terör grupları oluşturulmuş ve belirli ülkelerin iç güvenliklerini tehlikeye atarak bu ülkelerin dışa bağımlı hale gelmesi sağlanmıştır. Bu şekilde dışa bağımlı hale getirilen topluluklar ve halklar ise güçlü ülkeler tarafından daha da boyun eğdirilmeye ve yağmalanmaya hazır duruma getirilmişlerdir.

Şovenizmin Türkiye ve Dünyada Yansımaları

Irkçılığı ve milliyetçiliği bir silah olarak kullanan şovenizm ülkemizde de bitmek bilmeyen bir Kürt-Türk sorunu yaratmış ve aynı topraklarda yaşayan bu insanları birbirine düşman ederek siyasi ve ekonomik canlanmanın önüne geçmeyi başarmıştır.

Irkçı ve faşist görüşlerin beslediği ve büyüttüğü şovenist akımlar toplumlarda her zaman bilimsel gerçeklikten uzak ve gerici bakış açısının gelişmesine neden olmuştur. Şovenizm kendinden farklı gruplara karşı nefret hissinin ve buna bağlı olarak da gruplar arası şiddet ve savaşın yayılması amaçlanarak oluşturulmuş bir düşünce yapısıdır. Şovenizm şiddet ve eğitimsizlikle beslenir, siyasi ve ekonomik gücü elinde bulunduran burjuvazinin gücünü koruması ve arttırması amacıyla varlığını sürdürür.

Dünyada bugüne kadar görülmüş en büyük şovenist akımlara örnek vermek gerekirse 1. ve 2. Dünya Savaşları sırasında milletlerin asker sağlayabilmek için şovenist akımını kullanması, 2. Dünya Savaşı sırasında Hitler Almanya’sı ve Mussolini İtalya’sı faşizm ideolojileri ile oluşturulmuş ve şovenist düşünce yapısı ile güçlenmesini tamamlayabilmiş en önemli örneklerdir.

Kapitalist yapının proletarya sınıfı üzerinde daha da sağlam bir egemenlik kurabilmek adına oluşturmuş olduğu düşünce yapısı şovenizm, daha önce de bahsedildiği anlamı ile erkek şovenizmi ya da kadın şovenizmi şeklinde yeni bir kullanım kazanmıştır ki aslında burada şovenizm gerçek anlamından biraz uzaklaşmaktadır. Şovenizm aslen şiddeti ve üyesi olduğu grubu korumak adına agresifliği ve karşı gruba öldürmeye varan tepkiler göstermesini normal olarak karşılayan düşünce tarzıdır, bahsedilen manasındaki erkek ya da kadın şovenizminde bu hal bulmamaktadır. Burada bahsedilen şovenizmden öte bu grupların varolan yanlış sosyal yapılaşmadan dolayı birbirinden ayrılmasıdır.