Sri Lanka Hakkında Her Şey

Bir ada devleti olan Sri Lanka, doğası ve dinî tarihi ile sizleri büyüleyecek..

Sri Lanka, tam adı ile Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti bir ada devletidir. Hindistan 31 kilometre ile onun en yakın komşularındandır ve de tahmin edinilebileceği gibi Sri Lanka Hint Okyanusundadır. Çok yakın bir tarihe kadar Sri Lanka adını Seylan bölgesi olarak duyduk ve hepimizin hafızalarında Seylan çayı kaldı..

 Sri Lanka, pek çok özelliği ile bizi şaşırtan bir ülke.

Öncelikle ülke, ulusal devlet yapısında yaşayanların pek de alışık olmadığı bir yönetime sahip; Sri Lanka’nın Kolombo ve Sri Jayawardenapura-Kotte olmak üzere iki başkenti bulunmakta. Ayrıca ülkede Seylanca, Tamilce, İngilizce dilleri ana dil sayılmaktadır. Yani karşımızda iki başkentli, üç ana dilli bir ülke bulunuyor.. İngilizcenin ticaret, eğitim ve bilimde ana dil olmasının elbette tek bir nedeni var..

Bu neden, bizim Sri Lanka’yı yıllardır Seylan diye bilmemiz ve Seylan çayının dünyada Rize çayı ile rekabet edecek düzeyde pazarlanması ile aynı neden… Sri Lanka 1803 yılında başlayan Napolyon Savaşları döneminden 1948 yılına kadar İngiliz işgalinde kalmış, 1948 yılında bağımsızlığını kazanmasına rağmen 1972 yılına kadar İngiltere sömürgesinde kalmıştır. İngilizler bu ülkedeki çayı dünyaya pazarlamış, bunun için bir liman bile yapmışlardır. Bu liman şuan bile ülke için hem ticari et hem de turizm için çok önemlidir..

İngilizler bu ülkeden ayrıldıklarına Sri Lanka halkının dili üzerinde Hint dilindeki gibi kalıcı bir etki ve hasar bırakamamışlardır; Sri Lanka bugün her ne kadar üç dilli görünse de halkın %70’inden daha fazlası Seylanca konuşmaktadır. Üstelik tarihî yerlerin orijinal isimleri korunmuş, şehirlerin ve insanların soy adları olası bir etnik soykırımdan kurtulmuştur. Yalnız şunu da itiraf etmek gerekir ki ülkenin başkenti Kolombo dahi Portekizli kaşif Lourenço de Almedia ve oğlu Francisco de Aldemia tarafından kurulmuştur. Ülkenin en işlek limanını İngilizler yapmıştır.. Ama büyük ülkeler ellerini ülkeden çekince ülke uzun yıllar iç savaş yaşamış ve yüzlerce vatandaşını toprağa vermiştir.

Paylaşılamayan Cennet..

Sri Lanka üzerinde yüzlerce yıldır Portekizler, Almanlar ve İngilizler hak iddia etmişlerdir. 1517 yılında Portekizlilerin adaya gelmesi ve adada şehir kurmaları Almanların dikkatini çekmiş ve Almanlar da bu adada etkin olmak istemişlerdir. Bu durumu kabul etmeyen Portekizliler ile Almanlar arasında Sri Lanka için savaşlar yaşanmıştır. Daha sonra Napolyon Savaşları patlak vermiş ve ülke İngiltere’nin kontrolüne girmiştir.

Koloni döneminde Hollanda’nın hak iddia ettiği ülkede Hollandalılar tarafından kurulan Hollanda Dönem Müzesi bulunmakta..Sri Lanka, 1948 yılında bağımsızlığını ilan etse de otuz yıldan daha fazla İngiliz sömürgesi olarak yaşamıştır. Kendi bağımsızlıklarını ilan ettiklerinde de iç savaşlarla mücadele etmek zorunda kalan Sri Lanka, Tamilli vatandaşlarının 15 binden fazlasını kaybetmiştir. Seylanlar ile masaya oturmaya başlayan Tamilliler burada da başarılı olamamışlardır. Ülkenin büyük bölümü Seylanca konuşsa da Tamilce, Portekizce konuşurlar da vardır. Paylaşılamayan ülke, tüm bu maceralardan sonra zengin bir etnik ve dini alt yapıya sahip olmuştur.

125 Bin Yıllık Tarih...

Sri Lanka tarihi 125.000 geriye götürülmektedir; üstelik bu küçük ada iki imparatorluk geçmişine sahiptir: Anuradhapura İmparatorluğu ve Chola İmparatorluğu . Ülkenin tarihi 500.000 yıl öncesine kadar götürülen bazı araştırmaların yanı sıra ülkenin Hint kaynaklarındaki meşhur Ramayana olduğu da anılmaktadır. Ülkede yeterli arkeoloji çalışmalar mevcut olmadığı bu imparatorluktan kalan eserler tapınaklar ve devasa yapılardır. Budizmin kalbi kabul edilen bu küçük ada ülkesinde Sigiriya frenskleri UNESCO Dünya Mirası Korumasında. Üstelik filmlere konu olacak güzellikte ırmakları da bulunmakta ülkenin..Ülkede yakın zaman 7 dalda Oscar kazanan Kwai Köprüsü adlı filmin çekildiği yer olan Kelanı Irmağı da bulunmaktadır.

Sri Lanka’nın Harika Doğası…

Sri Lanka’yı bu yazıya konu eden ve onun tüm dünyanın göz bebeği olmasını sağlayan şey bu ülkede avlanmanın yasak olması.. Zaten insanlarının çoğunun Budizm inancına sahip olduğu bu ülkede insanlar kendilerini hayvanlardan daha üstün görmüyor. Bu bakımdan her yerde ömrünüzde hiç görmediğiniz sincapları ve endemik kuş çeşitlerini görebiliyorsunuz.

Sri Lanka’da ayrıca iki önemli ırmak da var. Bahsi geçen ırmakların en uzunu Mahaweli Irmağı.. Tam tamına 335 kilometrelik bir uzunluğa sahip. Ondan sonraki Kala Oya ırmağı Mahaweli ırmağının yarısı kadar : 148 km. Kelani Irmağı ise 145 km uzunluğa sahip. Yan Oya ve Deduru Oya ırmakları 142 km, Walawe Ganga ırmağı 138 km, Madura Oya 135 km ve ondan 1 km kısa olarak ülkenin en kısa ırmağı olan Maha Oya var.

Ülke, çok küçük olmasına rağmen bunca uzun ırmağın olması ülkenin doğal çeşitliliğinin en önemli nedenlerinden biri. Bu ırmakların kenarlarında binlerce çeşit kuş türü bulunmakta..

Irmakların yanı sıra dünyanın en büyük meyvelerine sahip Cek Ağacı da burada bulunmakta. Bu ağacın meyvelerinin ağırlığı 35 kiloya kadar ulaşabilmekte.

Ülke, mili parkları da dünyaya nam salmış bir halde. Adanın el değmemiş tek ormanı Singaraja Milli Parkı. Bu özelliği ile Singaraja Milli Parkı dünyadaki en önemli biyolojik çeşitliliğe sahip. Yalnız buna rağmen büyük ve avcı memelilerin sayısında ciddi azalmalar var.

Asya Filleri bu durumdan en fazla etkilenen memeliler. Bu yüzden ülkede geçtiğimiz yıllarda insanların fillere binmesi yasalandı ve Asya Filleri koruma altına alındı.

Ülkede Singaraja Milli Parkından başka tam 9 tane daha doğal park bulunuyor. Sri Lanka milli parkları şunlardır: Yala, Udawalawe, Wilpattu, Horton Plains, Sinharaja Orman Rezervi, Wasgamuwa, Gal Oya, Madura Oya, Lunugamvehera, Angammedilla. Bu parkların birçoğu sadece ziyarete açıkken büyük bir kısımda konaklama yani kamp imkanı da vardır.

Ülkenin kara hayvanlarının güzelliklerinin yanı sıra balinalarıyla da ünlüdür. Balinaların kıyılarda olması az rastlanır bir durumdur ama mucizelerin adası Sri Lanka’da Mavi Balinalar, Kambur Balinalar, Kaşalot, Dönücü Yunuslar kıyılarda görülebilir. Hatta Sri Lanka kıyılarında balinaların ne zaman görüldüklerini gösteren çeteleler bulunmaktadır. Elbette balinaların bu kıyılara akın etmesinde avcılığın yasak olması büyük bir etken ama bir diğer etken de doğanın balinalara burada cömert davranmasıdır.. Balinalar genelde minik karideslerle beslenirler. Bu minik karideslerin en lezzetlisi kril adı verilen, oldukça hızlı üreyen karides türlerdir. Kril, Sri Lanka bölgesinde o kadar çok fazladır ki bir metreküp suda binlercesi bulunabilir. Ayrıca Sri Lanka kıyılarında deniz tabanı dümdüz değildir. Kıyıdan ilerledikçe derinliği 15 - 20 metreyi geçen deniz uçurumları bulunur. Bu uçurumlar sayesinde balinalar kıyılara rahatça yaklaşabilir. Balinalar, kıyıdan görülebilir ama bir de Hint Okyanusuna açılmak istediğinizde sizi bir sürpriz beklemektedir.

Hint Okyanusu, yunus popülasyonuna sahiptir. Özellikle Dönücü Yunuslar denen bir yunus türü döne döne sıçramaları ile ünlüdür. Bu yunuslar, adanın 12 – 20 kilometre açığında rastlanabilir, buna ek olarak deniz kaplumbağalarını, çekiçbaşlı köpek balıklarını, kaşalotları görebilirsiniz.

Sri Lanka’da ne yiyebilirim?

Sri Lanka denilince hatta Seylan denilince akla gelen ilk şey yiyecek değil çay… Ülkede envaı çeşit çay bulmanız mümkün çünkü ülkenin milli içeceği çay. İçki olarak da Lion tüketilir. Lion yasal bir içkidir ama bunun dışında satışı yasak olan ve yine halkın kendisinin yaptığı toddy adlı bir içkileri de vardır. Bunun dışında palmiye ağacı fermentelerinden elde ettikleri likörleri de bulunmaktadır.

Ülkede pilav her yemeğin yanında yenilen en önemli besindir. Pilavın yanı sıra bir ada ülkesinden beklenildiği gibi deniz mahsulleri çok tüketilir. Ülke, Hindistan’a yakın olması dolayısıyla köri baharatını ve diğer baharatları çok sık tüketirler. Ülkede, tropikal meyveler yemeklerin yapımına eşlik eder. Muz kabukları, deniz mahsullerinin iyi pişmelerini sağlayan yalıtımlardır. Ayrıca Hindistan Cevizi sütü de ülkede yemeklerin yanında çokça tüketilir.

Sri Lanka’nın Festivalleri…

Sri Lanka’da yeni yıl 13 Nisan tarihinde ve çok coşkulu bir şekilde kutlanır. Sinhala ve Tamil yerlilerinin bu yeni yıl kutlamalarından sonra ise temmuz ayında ya da bazen ağustos ayında Kandy denilen festivalleri başlar. Kandy, ülkenin en büyük festivalidir. Kandy, korteje fillerin de katıldığı ve Buda’nın evine doğru yapılan bir ritüeldir..

Yıllık festivallerin yanı sıra her ay poya yani dolunay günü vardır. Ayın dolunay haline gelmesi Budistler için çok önemlidir ve bu dün dinî törenlerle anılır.

Kolombo’da ise Hint geleneklerini yansıtan bir festival düzenlenir. Bu festival Hint savaş tanrısı Vel’e saygıdan ötürü her yıl temmuz veya bazen de ağustos aylarında savaş arabaların da katıldığı bir kortej düzenlenir.

Yine bir Hint geleneğinden türeyen diğer festival ise Deepwali festivalidir. Burada iyilik ve ışığın sembolü Lakshmi için insanlar evlerine ışıklar takarlar..

Sri Lanka’nın İklimi…

Sri Lanka, tropikal iklime sahip ve sürekli yağmur yapan bir ada devletidir. Ekim ila ocak arasında ilk Muson yağmurlarına maruz kalan ülke mayıs ve temmuz aylarında da ikinci muson dalgasını alır. Ülke, ada devleti olduğu için rüzgar etkilerine de açıktır. Bu bakımdan zaman zaman sıcaklık düşer ama genel olarak sıcak bir ülkedir. Ülkeye gitmek için en güzel zamanlar muson yağmurlarının olmadığı zamanlardır.