Tulsi Çayı Nedir, Faydaları Nelerdir, Nasıl Hazırlanır?

Hindistan’ın kutsal çayı olan tulsi, geleneksel tıp uygulamalarının nadide bir üyesidir. Modern tıpta da bazı rahatsızlıklar için bitkisel çözümdür.

Tulsi çayı, “kutsal fesleğen çayı” olarak da adlandırılır. Hint Ayurvedik tedavi alanında "yaşam iksiri" veya "şifa kraliçesi” şeklinde nitelendirilir. Bu çayın elde edildiği bitki, Ayurveda dünyasında ve yaşam bilimlerinde önemli bir yer tutar. Hinduizm’de dinî ve tıbbî amaçlarla yaygın olarak yetiştirilir. Çay formu dışında esansiyel yağı da meşhurdur. Çok tanınmayan ancak faydaları dikkat çeken tulsi bitkisi ve tulsi çayı hakkında merak ettiğiniz her şeyi derledik. Bu çayı mutlaka tatmak isteyeceksiniz!

Tulsi Bitkisi Nedir?

Tulsi bitkisinin bilimsel adı “Ocimum tenuiflorum” şeklindedir. “Lamiaceae” familyasına mensuptur. Nane, adaçayı, kekik, biberiye ve lavanta gibi aromatik çiçekli bitkiler de Lamiaceae ailesinin bir parçasıdır.

“Tulsi”nin kelime anlamı “eşsiz bitki” şeklindedir. “Holy fesleğen”, “Tulasi” ve “Thulasi” adları ile de bilinir. Genelde “kutsal fesleğen” olarak anılır. Din ve manevi öneminden dolayı “kutsal”; baharatlı ot ve çalı ailesinden gelmesinden dolayı da “fesleğen” adıyla anılır. “Kutsal fesleğen” ismi, bitkinin Sanskrit adıdır.

Çok dallı bir çalı olan tulsi, çok yıllık bir bitkidir. 30 ila 60 santimetre yüksekliğe ulaşabilir. Yeşil veya mor yaprakları, tüylü sapları vardır. Yaprakları 5 santimetre uzayabilir ve yoğun bir kokuya sahiptir.

Hint Yarımadası'na özgüdür. Ayrıca Güneydoğu Asya tropiklerinde ekili olarak yaygın bir bitkidir. Avrupa’nın tropikal bölgelerinde de yetiştirilir. Vahşi tropikal ortamlarda ot olarak büyüyebilir. Özellikle Hindistan'ın vahşi doğal ortamlarında yaygın olarak görülür.

Asya’da birçok aile, geleneksel olarak evinde veya bahçesinde toprak çömleklerde tulsi bitkisi yetiştirir. Bitkinin yapraklarından elde edilen çay, geleneksel bitkisel çaylardan biridir. Bu çay, sağlık için oldukça faydalı ve güvenli bir çay olarak kabul edilir. Ayurvedik tıpta kullanılan önemli bir bitkisel çaydır. Bitkinin, geleneksel tıp ve dinî amaçlarla kullanılan esansiyel yağı da popülerdir.

Tulsi Çayının Faydaları Nelerdir?

Tulsi çayı, bitkinin içeriğindeki bazı maddeler ve bileşikler sebebiyle sağlık için faydalıdır. A ve C vitaminleri, kalsiyum, çinko, demir ve klorofil bakımından zengindir. Kafeinsiz bir bitkisel çaydır.

Tulsinin sağlığa faydalarının kaynağı, yapraklarında bulunan etken madde “eugenol”dür. Ayrıca anti-mikrobiyal özelliklere sahip “ursolik asit” ve “karvakrol” adlı maddeler de içerir. Tulsi çayı; vücudun, kronik dejeneratif hastalıklara neden olan serbest radikallerle savaşmasına yardımcı olan antioksidanlar açısından zengindir.

Bağışıklık sistemini destekleyen ve vücudun strese karşı olumsuz tepkisini hafifleten mükemmel faydaları vardır. Lezzetli, ferahlatıcı ve sakinleştirici bir çaydır. Aynı zamanda enerji veren özellikler içerir.

Bitkiden yapılan geleneksel tıbbî ilaçlar, özellikle Hint Ayurvedik geleneğinde yaygındır. Günümüzde önemli bir adaptojen olarak bilinir; yani vücudun stresle başa çıkmasına yardımcı olur. Modern araştırmalar, tulsinin antioksidan ve antienflamatuvar özellikte birçok bileşene sahip olduğunu göstermiştir.

Bu çay, potansiyel olarak aşağıdaki faydaları sağlar;

• Bir antioksidandır: Antioksidan özelliği bağışıklık sistemini geliştirerek güçlendirirken, vücudun, hücre hasarına neden olan serbest radikallerle mücadele etmesine yardımcı olur.

• Bir adaptojendir: Yani stresle başa çıkmaya yardımcı olur. Hem fiziksel hem de psikolojik stresten kurtulmayı sağlar. Travma sonrası stres bozukluğu olan kişilerde adrenal sağlığı artırmak ve stresi azaltmak için tavsiye edilir.
  
• Bir antibakteriyel ve antiviraldir: Soğuk algınlığı ve diğer solunum problemleriyle mücadelede etkili bir antibakteriyel ve antiviraldir.
  
• Astımı tedavi edebilir: Özellikle astım, öksürük, bronşit ve plörezi gibi solunum problemlerinde etkilidir. Astım hastalarında atak sıklığını azalttığı belirlenmiştir. Öksürüğü bastırıcı ve balgam söktürücü özelliklere sahiptir.
  
• Diyabete karşı etkilidir: Kan şekeri düzeylerini düşürdüğü için diyabetin tedavisinde yardımcı olabilmektedir. Kan şekeri seviyelerini plasebo alanlara oranla önemli ölçüde düşürdüğü gözlenmiştir.
  
• Oksijen verimliliğini artırır: Oksijen verimliliğini arttırmak için mükemmel bir bitkisel çözümdür. Vücudun dayanıklılığını arttırır, yorgunluk hissini hafifletir; kronik yorgunluk vakalarında olumlu etkileri vardır.
  
• Kötü kolesterol düşmanıdır: Kan basıncı ve kötü kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olur. Bu sayede kalbin daha iyi işlev görmesini sağlar.
  
• Sindirim yardımcısıdır: Sindirim ve bağırsak sorunlarına karşı etkili bir çözümdür. Karaciğer fonksiyonlarını da iyileştirir.
  
• Baş ağrısını iyileştirir: Baş ağrısını tedavi ederek, hafızayı iyileştirmeye yardımcı olur.
  
• Cilt dostudur: Egzama ve sedef hastalığı gibi cilt sorunları başta olmak üzere iltihaplı cilt sorunlarında olumlu etkileri görülmüştür.
  
• Ayrıca: Artrit ve sıtmaya karşı da yardımcı olabilmektedir. Geleneksel olarak yıllardır; ateş, iltihaplı hastalıklar, mide şikâyetleri, kalp hastalıkları ve zehirlenme vakalarında kullanılmaktadır. Kusma, hazımsızlık ve sırt ağrısı gibi bir takım rahatsızlıkların tedavisi için de tavsiye edilmektedir.
  

Özetlersek, tulsi çayı;

• Stresi azaltır,
  
• Diyabete karşı etkilidir,
  
• Solunum yollarını destekler,
  
• Sindirim sistemine yardım eder,
  
• Gergin sinir sistemini sakinleştirir,
  
• Kilo vermeye yardımcı olur,
  
• Baş ağrısını geçirir,
  
• Cilt ve saç için faydalıdır,
  
• Kardiyovasküler faydaları vardır,
  
• Diş ve ağız sağlığına yardımcı olur,
  
• Böbrek taşı eritmeyi destekler,
  
• Kanser risklerini azaltır,
  
• Sigarayı bırakmaya yardımcı olur.
  

Önemli not: Tulsi çayının potansiyel faydalarına ilişkin bilimsel kanıtlar yeterli değildir. Bazı hastalıklarda faydalarını destekleyen kanıtların birçoğu hayvan ve laboratuvar deney çalışmalarına dayanmaktadır. Faydalarını doğrulamak için insanlar üzerinde klinik deneylere ihtiyaç duyulmaktadır!

Tulsi Çayının Yan Etkileri Var mıdır?

Aslında bilimsel anlamda kanıtlanmış yan etkisi bulunmuyor.

Bununla birlikte;

• Hamile ve emziren kadınların kullanımı konusunda bazı endişeler dile getirilmektedir.
  
• Kadın ve erkeklerde doğurganlıkla ilgili bazı sorunlara yol açabileceği belirtilmektedir. Bu sebeple hamileliği düşünen kadınlara tavsiye edilmez.
  
• Kan pıhtılaşması ilaçları alanların çayı tüketmeden önce doktora danışması gerekir.
  
• Ameliyatlardan iki hafta önce çayın tüketimi bırakılmalıdır; çünkü kanın pıhtılaşmasını engelleyerek, kanama sorunlarına yol açabilir.
  
• Bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Dudaklar, dil, yüz ve boğazda şişlik ve kabarıklık belirtileri görüldüğünde çayın tüketimi bırakılarak, doktora başvurulmalıdır.
  

Tulsi Çayı Nasıl Yapılır, Nasıl İçilir?

Kurutulmuş tulsi yaprakları çay yapımında kullanılır; ancak kuru toz veya taze yaprak olarak da kullanılabilir. Tulsi çayı, hem sıcak hem de soğuk olarak içilebilir.

Peki, evde nasıl hazırlayabilirsiniz?

Sıcak tulsi çayı;

• 1 fincan kaynar su için 1 çay kaşığı kurutulmuş tulsi yaprağı hazırlayın.
  
• Çaydanlıktaki kaynar suya yaprakları ekleyin.
  
• Çaydanlığın kapağını kapatın.
  
• Demlenmesi için yaklaşık 5 dakika bekleyin.
  
• Çayı fincana süzerek, yaprakları atın.
  
• Tercihe göre bal, şeker ve süt ekleyin.
  

Soğuk tulsi çayı;

• Yukarıdaki tarifle elde edilen çayı soğumaya bırakın.
  
• Çaya daha sonra buz ekleyin.
  
• Buzlu tulsi çayı için süt kullanmayın.
  

Tulsi çayı için bazı ipuçlarını da paylaşalım;

• Bu çayın derin, büzücü ve baharatlı bir tadı vardır. Güçlü bir aromaya sahiptir.
  
• Çayın altın rengini net olarak görmek istiyorsanız beyaz bir fincan tercih edin.
  
• Tulsi çayı için taze, saf ve soğuk filtrelenmiş su kullanın. Kaynak suları en iyisidir.
  
• Genellikle 200 ila 212 derece arasında bir sıcaklıkta kaynamış suda daha iyi demlenir.
  
• Soğuk algınlığı, boğaz ağrısı veya bronşit gibi sorunlar için tulsi çayı içmek istiyorsanız bal ve zencefil ile karıştırın.
  
• Tulsi yaprakları, taze kalmaları için kahve veya baharat gibi ışıktan, oksijenden, nemden ve kokulu ortamlardan uzak tutulmalıdır.
  
• Tek başına demlenen tulsi çayı, tamamen kafeinsizdir.
  

Tulsi Türleri Nelerdir?

Tulsi, Hint Yarımadası’na özgüdür ve nemli, tropikal iklimlerde gelişir. Güneydoğu Asya tropiklerinde yaygın olarak yetiştirilir. 60 santimetre uzunluğa ulaşan dik dallı bir çalı olarak büyür. Tüylü sapları, kokulu mor veya yeşil yaprakları ve dalların ucunda beyaza çeviren morumsu çiçekleri vardır. Yaprakları bitkisel çay olarak kullanılmak üzere yetiştirilir, toplanır ve kurutulur.

Tulsi bitkisinin her biri farklı özelliklere sahip üç ana çeşidi vardır;

Krishna: “Shyama tulsi” olarak da bilinir. Çiçeklerinin en göze çarpan özelliği kırmızımsı veya mor yapraklarıdır. Karanfilin baharatlı aromasına benzer bir tada sahiptir. Yaprakları, biberin keskin lezzetlerini taklit eder. Hindistan genelinde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Genellikle evler ve bahçelerde yetiştirilir. Bu tür, Hinduizm’de Vişnu ibadetlerinde önemli bir rol oynar.

Rama: Büyük yeşil yaprakları, beyaz veya açık mor çiçekleri vardır. Karanfil benzeri aromasıyla bilinir. Mor yapraklı tulsinin daha serin bir tadı vardır. Hindistan genelinde yetiştirilir; ancak Çin, Nepal, Bengal ve Brezilya'da da bulunmaktadır.

Vana: Yabanî tulsi türüdür. Asya'ya ve Afrika'nın bazı bölgelerine özgüdür. Himalayalarda ve Hindistan'ın ovaları arasında yetişen yabanî bir bitkidir. Açık yeşil yapraklara sahiptir. Baharatlı kuzenlerinden farklı olarak ferahlatıcı bir narenciye aroması ve tadı vardır.

Tulsi Bitkisi ve Hinduizm

Tulsi bitkisi, M.Ö. 5000’li yıllardan beri bilinen ve kullanılan bir bitkidir. Hindular için çok önemlidir. Hinduizm’in öğretileri ve şifaları göz önüne alınarak yaygın olarak yetiştirilir. Bu anlamda önemli bir dinî semboldür.

Pek çok Hindu, evinin önünde ya da yakınında tulsi yetiştirir. Tulsi bitkisi bulunan bir ev, bazen hac yeri olarak kabul edilir. Geleneksel olarak Hindu evlerinin avlusunun ortasına dikilir. Genellikle özel tencerelerde ya da “Tulsi Vrindavan” olarak bilinen özel bir duvar yapısında yetiştirilir. Vrindavan (Tulsi'nin korusu), genellikle Hindu evlerinin avlusunda veya evin önünde yükseltilmiş bir küp veya tuğla yapıdır.

Tulsi; Hindu mitolojisinde "eşsiz", “Vişnu'ya ait", “Vişnu'nun sevgilisi" ve “Vişnu Tulsi” gibi adlarla bilinir. Yeşil yapraklarına Tulsi Shri (şanslı tulsi) denir. “Shri” ayrıca Vişnu'nun eşi Lakshmi'nin bir eşanlamlısıdır. Özellikle "kadın tanrısı" ve “ev tanrısı” olarak kabul edilir. “Hinduizm'in merkezî mezhepsel sembolü” olarak görülür; “sebze krallığında tanrının tezahürü” olarak kabul edilir. 19. yüzyılda Bengal'deki bazı aileler tulsi bitkisini “koruyucu” veya “aile tanrısı” olarak görmüşlerdir.

Hindular tarafından ev ve tapınaklarda, meditasyonların bir parçası olarak dikilir. Hinduizm’de tanrı Vişnu'nun eşi tanrıça Lakshmi'nin bir parçası olduğuna inanılır. Ev ile ruhsal dünya arasında bağlantı kurduğuna inanılarak saygı duyuluyor. “Tulsi Vivah” adı verilen ritüelin bir parçasıdır. Tulsi Vivah, Hindu tanrısı Vişnu'nun evlilik törenidir. Bu tulsi düğünü, muson yağmurlarının sonunu ve Hinduizm'deki düğün sezonunun başlangıcını simgeler.

Tulsi, Hinduizm'deki bir tanrıça gibi saygı görür. Bazen Vişnu’nun bir eşi olarak kabul edilen sıfattır. Hindu kutsal kitaplarına göre; tulsi bitkisi “Vrinda” (Brinda; tulsinin eşanlamlısı) adında bir kadındı. Asura Kralı Jalandhar'la evlendi ve Visnu'ya bağlılığı sebebiyle yenilmez oldu. Tanrı Shiva bile Jalandhar'ı yenemedi. Vişnu, kendisini Jalandhar olarak gizledi ve Vrinda'yı kandırdı. Hindular bu bitkiyi tanrıça Tulsi'nin dünyevî bir tezahürü olarak görür. Tanrı Vişnu'nun ritüelist ibadetlerinde yapraklarının sunulması zorunludur.

Hinduizm'de ağaç ve bitkiye dayalı ibadetler nadir olmasa da tulsi bitkisi “tüm bitkilerin en kutsalı” olarak kabul edilir. Cennet ve dünya arasında bir eşik noktası olarak görülür. Geleneksel bir Hindu duasında; tanrı Brahma'nın tulsi dallarında oturduğu, tüm Hindu hac merkezlerinin köklerinde olduğu; Ganj'ın tulsi kökleri boyunca aktığı; sapında tüm tanrıları barındırdığı anlatılır.

Bunları Biliyor musunuz?

• “Tulsi” kelimesi Hindistan’da ve Asya’da birçok yer ve aile isimlerinde kullanılır.
  
• Hint kültüründe 5000 yıldan fazla bir süredir dinî ve şifalı bitki olarak kullanılır.
  
• Hindistan'ın en kutsal bitkisidir. Güney Asya, Tayland ve diğer Hindu etkisi altındaki ülkelerde yaygın olarak yetiştirilir.
  
• Hindistan’da "otlar kraliçesi", “şifa kraliçesi” ve “yaşam iksiri” olarak kabul edilir.
  
• Hindistan’da bitkiden elde edilen çay, yağ, tentür gibi çeşitli formlar doğrudan veya yemeklerle birlikte tüketilir.
  
• Kurutulmuş yaprakları, yüzyıllar boyu böcekleri kovmak için depolanmış tahıllarla karıştırılmıştır.
  
• Tulsi bitkisi, batı kültüründe yenidir. Genellikle bitkisel ilaçlar, tentürler ve esansiyel yağlarda bir bileşen olarak bulunur.
  
• Tulsi yaprakları, Tayland mutfağında önemli bir yer tutar. Deniz ürünleri ve pirinç ile birlikte tavada yapılan tulsili kızartma çeşidi ünlüdür.