Ünlem Nerede Kullanılır?

Ünlem, seslenme ve duygu bildiren sözcüklerden, cümlelerden sonra kullanılır. Dikkat edilmesi gereken bazı noktaları olsa da kullanımı en kolay noktalama işaretlerinden birisidir.

Ünlemin Kullanım Alanları ve Örnek Cümleler

1. Sevinme, üzülme, gurur, utanma gibi duyguları bildiren cümlelerin sonuna konulur. Bu duyguları ifade eden şey, bazen cümle değil direk sözcük olabilir, bu durumda sözcük sonunda da ünlem kullanılabilir. Her yüklemin bir cümle olduğunu kabul edersek, yüklem ya da çekimli fiilden sonra da ünlem kullanılabilir. 

Örneklersek:

• Efendiler! Yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz. ( M. Kemal Atatürk, 28 Ekim 1923 )
  
• Ne mutlu Türk’üm diyene! ( M. Kemal Atatürk)
  
• "Kabul!" sesleri üzerine, tutanak okundu. (M. Kemal Atatürk, Nutuk, Cumhuriyetin ilanı ile ilgili kısım)
  
• Heyhat ! Yine mi hüzün, yine mi keder !
  
• “Medeniyet!” dediğin tek kişi kalmış canavar ? (Mehmet Akif Ersoy, İstiklal Marşı)

2. Seslenme ve hitap sözcüklerinden sonra ünlem kullanır. Ayrıca uyarıcı veya telkin edici bir ibareden sonra da ünlem kullanılmaktadır. Ünlem, bu ibareden hemen sonra kullanılabilir. 

Örneklersek:

• Arkadaş ! Yurdumu alçaklara uğratma sakın! (Mehmet Akif Ersoy, İstiklal Marşı)
  
• Asker! Hazır ol!
  

3. Ünlem işareti konması gereken yer illaki seslenme ya da unvan sözünden hemen sonraki alan değildir.  Seslenme ya da unvandan sonra virgül konup cümlenin sonuna da ünlem konabilir. 

Örnek:

• Ulusun ! Korkma ! Nasıl böyle bir imanı boğar !
  
• Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar ! (Mehmet Akif Ersoy, İstiklal Marşı)
  

4. Alay, kınama, ciddiye alma, dalga geçme anlamlarında da kullanılır. Cümlede bu anlamı sağlamak için muhatap olan ibarenin yanına yay ayraç içinde ünlem işareti konur. 

Örneklersek:

• Parası var (!), her gün kızlar çevresinde (!), aşk desen kapısında köpek (!) ama hala çorabı delik ha ? Laf !

Bu yazı hazırlanırken TDK yazım kılavuzu ve yine TDK noktalama kuralları dikkate alınmıştır. Alıntı cümlelerin nereden alıntı oldukları belirtilmiştir ama bunun dışında kalan tüm örnekler özgün örneklerdir.