Vali Nasıl Olunur?

Vali, bir ilin genel idaresinin başı ve temsilcisidir. İl idaresi ve valinin görev ve yetkileri, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu kapsamında açıklanmaktadır. Bu kanuna göre, bakanlıkların kuruluş kanunlarınca, her ilde ihtiyaç olunan kadar teşkilat bulunur. Bu teşkilatların her birinin başında ise il idare şube başkanları yer alır. Bu şube başkanlarının altında da ikinci derecede memurlar görev alır. Tüm bu teşkilat ise valinin emri altında bulunmaktadır.

Ülkemizde vali olabilmek için birkaç koşul gereklidir. Bunlardan en önemlisi; vali olmadan önce kaymakam olmak gerekir. Kaymakam olabilmek için ise, öncelikle üniversitelerin siyasi bilimler fakültesinden, hukuk fakültesinden, ya da herhangi bir iktisadi ve idari bilimler veya işletme fakültesinden mezun olmak gerekir. Bunlara ek olarak bu sayılan bölümlere denkliği YÖK tarafından verilen, en az dört yıl süreli yurtdışı fakültelerinden mezun olmak gereklidir.

Ardından kaymakam adaylığı sınavına girebilmek için 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48.maddesinde yer alan genel şartlara ve 1700 sayılı Dâhiliye Memurları Kanununun 2. maddesinde yer alan koşullara uygunluk gereklidir. Bu koşullardan biri yaştır. Sınavın açıldığı yılın başı itibariyle 35 yaşı doldurmamış olmak gerekir.

Diğer bir koşul ise başvurulacak yıl geçerliliği olan ve son iki yılın KPSS sınavında P37 olarak bilinen puan türünden 75 ve üzeri puan almış olmak gerekir. Bu puan düşük gibi görünse de, değerlendirilen puanlar, çan eğrisi sistemine benzer bir ölçütle değerlendirilmektedir. Son yıllarda taban puanları 80 ila 85 arasında değişmektedir.

P37 puan türünün derslere göre dağılımı ise şöyledir;

Kamu Yönetimi                 Yüzde 40

İktisat                                 Yüzde 20

Genel Yetenek                  Yüzde 10

Genel Kültür                      Yüzde 10

Hukuk                                 Yüzde 10

Maliye                                Yüzde 10

Sınav aşamasından sonra ise adayları mülakat aşaması beklemektedir. Mülakat aşamasında adayların, bir konuyu kavrama, özetleme ve değerlendirme yeteneği, temsil kabiliyetleri, özgüvenleri, ikna kabiliyetleri ve inandırıcılıkları, genel kültürleri ve yetenekleri sınanır. Mülakatta başarılı olan adaylar 3 yıllık bir eğitime tabi tutulurlar ve ardından bakanlıkların emrinde kaymakam olarak çalışmaya başlarlar.

Görevde olan kaymakamlar, İçişleri Bakanlığı’nın verdiği başarı değerlendirme puanları doğrultusunda vali olmaya hak kazanabilirler. Vali, İçişleri Bakanlığı tarafından seçilir, daha sonra adayın Bakanlar Kurulu onayından geçmesi gerekir. Bu onaydan sonra en son cumhurbaşkanının onayından geçmesi gerekir. Buradan da onay alınırsa yürürlüğe gönderilir.

Ayrıca valiler, bir süredir görevde olan İl Emniyet Müdürleri ya da alakalı bakanlık çalışanlarından da seçilebilir.