Virgül Nerelerde Kullanılır?

Virgül, nokta ile birlikte en çok kullanılan noktalama işaretimizdir. Kullanım alanı oldukça geniş olan virgül, bir o kadar da yanlış kullanılan bir noktalama imidir. Virgülün kullanıldığı yerleri, cümle örneklemeleri ile aşağıda detaylıca inceleyebilirsiniz.

Virgülün kullanım alanlarını, örneklerle beraber şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Cümlelerde, eş görevli sözcükleri ve sözcük gruplarını ayırmak için kullanılır. Eş görevli sözcüklerden kasıt, cümledeki ögelerdir. Örneğin yer bildiren ögeler ya da zaman bildiren ögeler arasına konur.

Kelime gruplarından da kasıt, ögelerin isim ya da sıfat tamlaması; ikileme; yansıma sözcük vs olmasıdır.

Bahsedilen durum, cümle içinde geçerlidir. Cümleler arasında değil. 

Örneklersek: 

• Masayı, sandalyeyi, bibloyu, şu koca yatağı taşımak kolay da koca bir ailenin anılarını taşımak kolay mı beyim?

2. Cümleler arasına da virgül konur. Yukarıda bahsedilen durum, cümle içindeydi buradaki durum ise cümleler arasında geçerlidir. 

Örnek: 

• Kalktı yerinden, uzun uzun baktı köşesine, belli ki yıllar sonra ilk kez görülmüş bir aşk gibi bakıyordu odasına, baktı, baktı, baktı… 

3. Uzun cümlelerde, özne yüklemden uzaklaşabilir. Bu da cümlenin anlamını sarsar. Bu sarsıntı önlemek için böylesine uzun cümlelerde, özneden sonra virgül kullanılır. 

Örnek cümle:

• Yahya Kemal Beyatlı, edebiyatımızın göz bebeği olma yolunda ilerken egolarına yenik düşmüş

  ; dile düşme korkusuyla aşkını terk etmiş, vefasız ama bir  o kadar duygusal lakin Türkçenin en arı en güzel halini bir ressam titizliğinde işlemi bir şairdir.

4. Ara söz ya da cümle dediğimiz durumlarda, bu ara cümleleri bildirmek için ara cümlenin başlangıç ve bitiş yerine konur. Ara sözler, söz diziminde açıklama cümlelerdir; özneden sonra öznenin açıklamayıcısı olan bir cümle varsa bu ara cümleye açıklamalı özne denir. 

Örneklersek:

• Babam, mavi gözlü kavruk tenli olan adam, seni görür görmez bir su misali kaydı ellerime. 
  
• Türk şiiri, merhalesi Osmanlı olan ama kökü asla değişmeyen şiirimiz, bugün eser vermekten aciz bir halde ölmeyi beklemektedir. 

5. Cümle anlamına kuvvet katmak, cümle anlamını pekiştirmek için ilgili sözcükler arasına virgül konur. Bu sözcükler, kimi zaman, tekrar eden sözcüklerdir. 

Örneklersek: 

• Aklıma sen, yine sen, hep sen, sen…

6. “dedi” cümle kalıbında, alıntılan cümle tırnak işareti ile gösterilmek zorunda değildir; “dedi”’den önce konulan virgül, alıntı cümleyi gösterecektir. 

Örnek:

• Ekmek almaya gitmem, diye direniyordu annesine. Öcü var, dedi bakkalda; kötü kötü bakıyor bana, dedi. Sustular. 

7. Edebi eserlerde, konuşma çizgisinden sonra alıntılanan cümlenin sonuna konur. 

Kır saçlarının karşısında oturan pırasa bıyıklı, duyulacak gibi:

- Keyifsizsin bugün, dedi. Köpoğlu da ne laflar var ya. Sırf matrak dürzü, dedi.

(Vüsat O. Bener, Dost ~ Yaşamasız , s. 149 , YKY.) 

8. Normal yazılarda da konuşma çizgisiyle yazılan alıntı sözcüklerde “dedi” ifadesinden sonra virgül konur.

Annem:

- İyi bakmazsa böyle hasta olur işte, dedi. 

9. Cümleye pekiştirme, ret, itiraz ya da kabul anlamı veren; evet, hayır, asla, pekala, pekiyi, tamam, başımla beraber, afiyetle, hadi, hey vs. gibi kelimelerden sonra virgül konur. 

Örneklersek:

• Evet,  Türk milleti tarihini bilse bunlar gelmeyecekti başımıza. Belki de mutsuz bir ittifak yaptık tarihte. Hayır, tarihimizi bilmeyerek cehalet ile yaptık ittifakımızı. Yazık… 

10. Cümlede yakın anlamlı kelimeler varsa, bu kelimeleri anlamını ayırmak için belirtilen kelime ya da kelime grupları arasına virgül konur. Bu şekilde cümlede anlam karmaşası aşılır. 

Örneklersek: 

• Yaşlı diyemeyeceğim ufak, minyon tipli, çıtı pıtı bir kız geldi müdür olarak. Eski otoriter, dediğim dedik, dik başlı idarecilere inat geldi sanki buraya.

11. Özellikle mektup ya da söylev tarzı eserlerde, eserin ithaf edildiği kişiye hitap edilirken hitap cümlesinden sonra virgül konur. 

Örnek:

Ey Türk gençliği,

Birinci vazifen Türk istiklalini, Türk cumhuriyetini ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.

( M.Kemal Atatürk, Gençliğe Hitabe, 20 Ekim 1927) 

12. Matematikte, kesirlerin tam ve kesir kısımlarını ayırmak için virgül kullanılır. 

• 34,6 (otuz dört tam onda altı) 

13. Eğer metin içinde ard arda gelen farklı görevlerle kullanılan zarf fiil ekleri varsa bu eklerin oluşturdukları zarf tümleçlerini ayırmak için virgül kullanılır. Bilindiği gibi zarf tümlecinin dört görevi vardır: durum, zaman, araç, miktar. Bu dört durum için de zarf fiil eklerinden faydalanır. Virgül iste, durumları ayırmak için kullanılır. 

Örneklersek:

• Evden gitme kararını verirken en çok annesini düşünmüştü. Bu yüzden yemek annesinin yüzüne baka baka, fısıldayarak, o gülünce gülerek konuşuyordu. 

14. Kişi ya da işaret zamiri eğer ki cümlede özne olarak kullanılacaksa zamirden sonra virgül konması gerekir. Aksi taktirde zamir, isimle birleşerek sıfat muamelesi görür ve cümle anlamı değişir.

Örneklersek:

O kitabı alıp gelmiş.  > O kitap, sıfat tamlaması ve “o” işaret sıfatıdır.

O, kitabı alıp gelmiş. > O, cümlenin öznesi durumunda ve kişi zamiridir.

15. Makale ya da herhangi bir bilimsel yazıda kaynakça belirtirken, yazar – eser –basımevi – basım yılı bilgilerinin arasına virgül konur. Sonuna ise nokta konur. 

Örnek:

• AHMAD, S. Maqbul, Coğrafya Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, yıl: 1993, cilt: 8,  sayfa: 50-62
• AK, Mahmut, Coğrafya, Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, yıl:1993, cilt: 8, sayfa: 62-66

Virgülün Kullanılmadığı Yerler

• İkilemelerin arasında virgül kullanılmaz.

Güle güle git, güle güle gel. 

• Tekrar eden yansıma sözcüklerde virgül kullanılmaz. 
  

Horul horul uyuyordu yine. 

• “Ama, lakin, fakat, çünkü…” gibi açıklayıcı ya da cümledeki yargının antisini oluşturacak cümlelerde, bağlaçtan önce virgül konmaz. Tek başına bağlaç zaten virgülün anlamını da kapsar. 

Sana gitme demeyeceğim ama gitme Lavinia… (Özdemir Asaf, Lavinia) 

• “ve , veya, ya da” bağlaçları zaten virgülün görevini yerine getiren bağlaçlardır. Bu bakımdan bahsi geçen bağlaçlardan önce veya sonra virgül kullanımı gereksizdir. 
  

Bu hayat ve ben, bir türlü anlaşamayan bir kadın ve bir erkek gibiyiz. 

• İsim tamlamasının arasına virgül konmaz.
  

Türkiye’nin anayasası devrimci ve daima laik kalması gereken bir değerdir. 

• Tek bir sıfatla oluşturulan sıfat tamlaması arasına virgül konmaz. Eğer sıfat tamlamasında birden çok sıfat varsa o sıfatlar arasına virgül konabilir. 
  

O kadın ve yaşlı adam el ele tutuşmuşlardı.

Sert, mimiksiz, katı, çelikten yüzü bir anda yumuşadı. 

• Edat grupları arasına virgül konmaz. Edatlar, zaten tek başına anlamı olmayan isim soylu sözcüklerdir, edat ile edattan önce kullanılan ismin arasına virgül koyduğunuzda, edatı tek başına bırakmış olursunuz. Bu bakımda edat grupları virgül ya da başka bir noktalama işareti yerine kullanılmaz. Örneklersek :
  

Senin gibi bencilini de ilk kez gördüm.

• İsnad grubu olarak adlandırılan zamir ve iyelikli isim arasına virgül konmaz. 
  

 Benim kadınım olacaktı, benim ailem, benim evim, benim aşkım olacaktı. Onların evinde ne işi vardı bu nazik ellerin?

• Metinde tekrar eden “hem … hem , ya … ya, ne … ne” gibi bağlaçlar zaten cümlede bağlama görevindedir. Bu bakımdan bu bağlaçlardan sonra ya da önce virgül koymaya ihtiyaç yoktur. Örneklersek :
  

Hem işe gitmez hem para yer hem de bağırır çağırırdı.

Ya kazanacaksın bu sınavı ya kazanacaksın!

• Bağlaç olarak ve pekiştirme anlamında kullanılan -de / -da bağlacından sonra virgül konmaz.
  

Gel de gülme bu işe.

• Şartlı bileşik cümlelerde şart kipinden sonra virgül kullanılmaz. Örneklersek:

Seviyorsan git konuş bence.

• Zarf fiil eklerinden (–ken, - ıp , -ip, -up, -üp, -ince, ınca…) sonra virgül konmaz. Örneklersek:
  

Gelip gidip bana soru sormayan artık!

• Sözde soru cümlelerinde, yani sonuna soru işareti almayacak cümlelerde, kullanılan –mı / -mi ekinden sonra virgül kullanılmaz. Örneklersek :
  

Konuştu mu susmak bilmez birisine benziyor bu adam da.

### Virgül aynı zamanda diksiyon için de önemlidir. Güzel ve etkili konuşmak için virgüllü cümlelerle, virgülün olduğu yerde yarım nefeslik durmak gerekir.

Bu yazı 2009 TDK Yazım ve İmla kurallarına göre yazılmıştır. Yazıda alıntı örnekler, nereden alıntılandıkları gösterilecek şekilde ayarlanmıştır. Kaynak belirtilmeyen herhangi bir alıntı yoktur, kaynak belirtilmeyen örnekler özgün yazıdır.